> Cần đánh thức tiềm năng du lịch ẩm thực Hà thành
> Cách ăn món nướng an toàn cho sức khỏe
 |
| Thịt gà và cá sông Mekong nướng than. |
Các món ăn có sự pha trộn giữa mặn, cay, ngọt, được trung hoà bằng các gia vị là thảo mộc. Thảo mộc làm tăng hương vị món ăn, cân bằng mùi vị tinh tế, chẳng hạn làm dịu bớt độ cay của ớt, độ nồng của tỏi, giảm mùi tanh của cá, kích thích tiêu hóa.
Không có biển nên Lào chỉ có cá nước ngọt, chủ yếu cá đánh bắt tự nhiên và cá nuôi bè trên sông Mekong. Bên cạnh cá là thịt trâu, bò, thịt thú rừng và gia cầm. Đều lấy gạo làm lương thực chính nhưng người Lào đặc biệt thích ăn gạo nếp. Nếp Lào thật ngon, ăn liên tục vài ngày mà không ớn.
Xôi ăn với thịt nướng là món thông dụng, khoái khẩu của người Lào. Dọc các quốc lộ và đường phố rất dễ tìm mua xôi thịt nướng với giá cực rẻ. Một đĩa xôi nóng hổi 5 kíp, một đùi gà nướng than còn mùi khói chỉ hết 10 kíp (một kíp khoảng 2.800 đồng Việt Nam, thời giá 2011).
Mấy lần dừng lại ở Savannakhet, Thakhet, Luang Prabang, hay Mukdahan, Nakhon Phanom bên Thái Lan, buổi sáng tôi đều ra bờ Mekong ăn xôi thịt nướng. Buổi chiều thì lai rai bia Lào với cá sông ướp gia vị nướng than.
Thú nhất ở các nhà hàng này là khách hàng có thể ra bếp lựa miếng thịt gà, lựa con cá cho vừa ý rồi tự tay quạt than cho đến khi chín đều. Ra bếp vì bếp ở ngoài mặt đường, bàn ăn thì hướng ra phía bờ sông.
Bữa ăn truyền thống của người Lào không thể thiếu xôi, thịt nướng, đĩa lạp với rất nhiều rau thơm. Xôi nếp dẻo thơm đựng trong tip khao, giỏ mây, hoặc tre, có nắp đậy. Xứ nóng nhưng xôi nếp để trong tip khao đến hôm sau không thiu. Xôi nóng ăn với lạp là món sang trọng của người Lào.
Ngày tết ngày lễ, hoặc tiệc chiêu đãi của người Lào không thể thiếu món này, đặc biệt với các doanh nhân. Lạp theo tiếng Lào có nghĩa là lộc, hay là may mắn. Lạp làm bằng thịt gà hay thịt bò tươi trộn với gia vị, và phải có thính. Không có thính bất thành lạp, vì nó làm giảm hương vị đặc trưng.
Món lạp được người nội trợ làm rất công phu. Người Lào quan niệm trong ngày tết mà món lạp không ngon thì năm mới làm ăn có nhiều điềm xui. Giống người Việt, người Lào thích ăn xôi bằng tay. Xôi vo viên chấm vào đĩa lạp, vào chén nước thịt kho, cá kho.
Món tam maak hung là nộm chay hoặc đu đủ trộn thịt, có rất nhiều ớt xắt nhỏ, xếp vào loại dân dã, phổ thông, cũng ít khi thiếu trong các bữa ăn. Khách đi đường xa, gặp trời nắng nóng thường được phục vụ món canh tom yum nấu với cá da trơn.
Người Lào cũng rất thích món ăn Việt Nam. Việt kiều ở Lào khá nhiều nên rất dễ tìm thấy nhà hàng Việt khi bỗng nhớ hương vị quê nhà. Phở là thực đơn khá thông dụng trong bữa sáng ở Viên Chăn, ở Luang Prabang.
Bữa cơm gia đình truyền thống của người Lào, cả nhà quây quần trên sàn nhà, thức ăn soạn ra hết trên một chiếc bàn thấp, cơm thì cho vào một cái thố dùng chung. Lúa gạo được người Lào trân trọng. Nhiều địa phương có truyền thuyết kể chuyện nữ thần lúa đã hiến thân mình cho ngọn lửa.
Tro của nữ thần giúp dân bản gieo trồng năng suất cao, mùa màng bội thu. Vì thế, đi qua một số vùng ta sẽ thấy những ngôi tháp nhỏ xây giữa ruộng lúa. Đó là xương, tro của các bà tổ bà sơ của gia đình, dòng họ.
Người Lào từ tốn, lễ phép, nhưng nhịp sống khá chậm. Ở các nhà hàng họ phục vụ khá lâu nên khách đừng sốt ruột, thúc hối. Tốt nhất xách theo chai rượu, hoặc gọi trước chai bia ngồi nhâm nhi trước khi thức nhắm, cơm canh được dọn ra.
