Đại tá Ngô Đình Chung, đội trưởng đội quy tập mộ liệt sĩ (Cục Chính trị, Quân đoàn 3) dẫn chúng tôi đến núi Chư Pao hùng vĩ ở huyện Chư Păh, Gia Lai. Sau 2 tiếng đồng hồ, đoàn đến lưng chừng núi. Nơi đây, từ năm 1969 đến 1972 từng diễn ra những trận đánh ác liệt, nhiều chiến sĩ quả cảm đã ngã xuống. Phần mộ các anh phải đắp vội vã do chiến tranh. Đại tá Chung xác định nơi các chiến sĩ ngã xuống bằng tài liệu, bản đồ. Vị trí các anh nằm giờ rừng thông, cỏ dại đã phủ kín.
Ông Trần Thanh Hòa (xã Đào Mỹ, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang), nguyên là Trung đội trưởng, Đại đội trinh sát, Trung đoàn 24A, thuộc Mặt trận B3 trở lại chiến trường núi Chư Pao tìm hài cốt đồng đội. Ông Hòa kể, năm 1966, đơn vị ông đóng quân ở Đăk Tô (Kon Tum), sau Chiến dịch Mậu Thân 1968 chuyển đến huyện 4 (tức huyện Chư Păh ngày nay) và chọn núi Chư Pao làm điểm tập kết, trú quân để phát triển lực lượng, tiêu diệt lực lượng địch nhằm chia cắt đường 14. Để khôi phục tuyến đường bị chia cắt này, địch tập trung lực lượng tấn công dồn dập, bởi vậy nhiều đồng đội của ông đã nằm xuống, nhất là năm 1969.
“Tôi chứng kiến đồng đội ngã xuống giữa núi rừng hiu quạnh, thương lắm nhưng lúc đó không thể làm gì, chỉ chôn cất một cách vội vã. Em ruột tôi hy sinh ở chiến trường Bình - Trị - Thiên, năm 2000 sau thời gian dài tìm kiếm mới đưa được hài cốt của em về nhà. Bởi vậy tôi thấu hiểu sự quý giá không thể tả được bằng lời khi gia đình tìm được hài cốt của người thân”, ông Hòa xúc động.
Cũng tại núi Chư Pao, ông Đỗ Bảy (xã Cao Phong, huyện Sông Lô, Vĩnh Phúc) lần đầu vào Gia Lai cùng các chiến sĩ tìm mộ anh trai hy sinh tại chiến trường này. Thấy các chiến sĩ mồ hôi đầm đìa, hố đào dày đặc tìm hài cốt anh trai mình, ông Bảy cảm kích vô cùng.
Ông Bảy chia sẻ: “Trước khi mất, bố mẹ tôi dặn phải cố gắng tìm được anh về, không được để anh cô đơn giữa đất khách quê người. Lâu nay tôi đã tìm kiếm khắp nơi nhưng chỉ có một chút thông tin mờ mịt về nơi anh hy sinh, may mắn lần này gặp được cựu chiến binh Hòa là đồng đội cũ của anh nên tôi tin chuyến này sẽ thực hiện được di nguyện mà bố mẹ giao cho”.
Từ đầu năm 2021 đến nay, đội quy tập mộ liệt sĩ đã quy tập được 13 hài cốt liệt sĩ với manh mối từ các già làng, đồng đội từng tham gia chiến đấu, hay từ gia đình các liệt sỹ.
Đại tá Chung chia sẻ, qua nghiên cứu hồ sơ lưu trữ, tại Chư Păh còn hơn 2 nghìn liệt sĩ chưa được quy tập, riêng khu vực núi Chư Pao còn khoảng 50-60 hài cốt chưa được quy tập, trong đó có mộ tập thể chừng 30 liệt sĩ. Ông Chung thông tin, hiện đội quy tập mộ liệt sĩ đang tận dụng và xâu chuỗi mọi nguồn thông tin để xác định khu vực tìm kiếm hài cốt các liệt sĩ.
