Trước tình trạng phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại các cảng biển tăng đột biến năm 2018, ngày 14/9/2018, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đồng loạt ban hành hai thông tư liên quan đến quản lý phế liệu nhập khẩu là Thông tư số 08 và Thông tư số 09 ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường.
Kèm 2 thông tư này là 6 quy chuẩn kỹ thuật quốc gia áp dụng cho 6 loại phế liệu nhập khẩu gồm sắt thép, giấy, nhựa, thủy tinh, kim loại màu và xỉ hạt lò cao. Trong đó quy định, cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng các phế liệu nhập khẩu kể trên là Sở Tài nguyên và Môi trường nơi có nhà máy, cơ sở sản xuất sử dụng phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất.
Quy định trên sau khi ban hành đã vấp phải ý kiến phản ứng của doanh nghiệp do “chồng chéo” với quy định khác, kéo dài thêm thời gian thông quan với các lô hàng phế liệu nhập khẩu. Cụ thể, bên cạnh kết quả giám định của cơ quan giám định độc lập do Bộ TN&MT chỉ định, doanh nghiệp phải có thêm kết quả của cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng các phế liệu nhập khẩu là Sở Tài nguyên và Môi trường nơi có nhà máy, cơ sở sản xuất sử dụng các loại phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất.
Trước bất cập trên, Văn phòng Chính phủ có công văn yêu cầu “Bộ trưởng Bộ TN&MT ban hành Thông tư bãi bỏ những nội dung bất cập liên quan đến quy trình kiểm tra chất lượng phế liệu nhập khẩu sử dụng làm nguyên liệu sản xuất tại Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT và Thông tư số 09/2018/TT-BTNMT ngày 14/9/2018 của Bộ TN&MT ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, hoàn thành trước 15/2/2019”.
Ngày 8/3/2019, hơn 4 tháng sau ngày hai thông tư trên có hiệu lực (29/10), Bộ TN&MT ban hành Thông tư 01 năm 2019 Quy định ngưng hiệu lực thi hành một số quy định của Thông tư số 08 và Thông tư số 09.
Thông tư mới ngưng hiệu lực thi hành với quy định trách nhiệm kiểm tra nhà nước đối với chất lượng phế liệu nhập khẩu của cơ quan kiểm tra là Sở Tài nguyên và Môi trường nơi có nhà máy, cơ sở sản xuất sử dụng phế liệu nhập khẩu. Như vậy, với Thông tư mới, một phần những vướng mắc của Thông tư 08 và 09 đã được bãi bỏ.
Thời gian qua, Việt Nam được cảnh báo có nguy cơ trở thành điểm tập kết chất thải của thế giới sau khi Trung Quốc quy định cấm nhập khẩu 24 mặt hàng phế liệu. Tính đến tháng 12/2018, tổng lượng container có tên khai báo trên E-manifest là phế liệu đang lưu giữ tại cảng biển gồm 18.861 container. Trong đó, lượng container lưu giữ dưới 30 ngày kể từ ngày đến cửa khẩu là 7.815 container, lượng container lưu giữ từ 30-90 ngày kể từ ngày đến cửa khẩu là 1.751 container.
