Vì sao tiếp tục sửa đổi, bổ sung quy định về bảo hiểm bắt buộc xe máy

Theo Bộ Tài chính, các quy định mới được soạn thảo nhằm phù hợp với Luật Kinh doanh Bảo hiểm sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2023 và tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đồng thời mang lại nhiều thuận lợi hơn cho người dân, góp phần tăng cường tỷ lệ bao phủ, bảo đảm thực hiện mục đích bảo vệ lợi ích công cộng, môi trường và an toàn xã hội của bảo hiểm bắt buộc.

Những sản phẩm bảo hiểm vì mục tiêu an sinh xã hội

Ngày 15/01/2021, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 03/2021/NĐ-CP về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự (TNDS) của chủ xe cơ giới với những quy định đột phá nhằm đẩy nhanh tiến độ giải quyết bồi thường bảo hiểm cũng như tạm ứng bồi thường, tăng mức bồi thường bảo hiểm, đơn giản hóa hồ sơ bồi thường bảo hiểm, tăng mức chi hỗ trợ nhân đạo...

Ở thời điểm hiện tại, Việt Nam có 3 loại hình bảo hiểm bắt buộc: (1) bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới; (2) bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc; và (3) bảo hiểm bắt buộc trong hoạt động đầu tư xây dựng. Thay vì để riêng biệt từng loại hình bảo hiểm bắt buộc ở các văn bản khác nhau, Chính phủ đã cho dự thảo Nghị định mới quy định về cả 3 loại hình bảo hiểm này. Với việc soạn thảo này, Chính phủ hợp nhất hệ thống các văn bản pháp luật hiện hành về bảo hiểm bắt buộc để tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất và minh bạch cho bên mua bảo hiểm, người được bảo hiểm, các doanh nghiệp bảo hiểm và các cơ quan liên quan trong quá trình thực hiện bảo hiểm bắt buộc.

Bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới (bao gồm cả ô tô, xe máy) được thực hiện tại Việt Nam đến nay là 34 năm.

Vì sao bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới nằm là loại hình bảo hiểm bắt buộc? Điều 8, Luật Kinh doanh Bảo hiểm số 08/2022/QH15 quy định Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới nằm trong nhóm Bảo hiểm bắt buộc, là sản phẩm bảo hiểm nhằm mục đích bảo vệ lợi ích công cộng, môi trường và an toàn xã hội, bên cạnh các sản phẩm bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc và bảo hiểm bắt buộc trong hoạt động đầu tư xây dựng.

Điều 88 Luật này cũng quy định về sản phẩm bảo hiểm có sự hỗ trợ của Nhà nước. Theo đó, các sản phẩm bảo hiểm vì mục tiêu an sinh, xã hội được Nhà nước khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện thông qua một số biện pháp như: Đơn giản hóa thủ tục hành chính; Tuyên truyền các chính sách bảo hiểm; Xây dựng cơ sở dữ liệu, hỗ trợ ứng dụng công nghệ trong thiết kế, xây dựng sản phẩm bảo hiểm, giám định tổn thất, bồi thường bảo hiểm…

Theo Bộ Tài chính, việc rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật quy định hiện nay về bảo hiểm bắt buộc, quy định về bảo hiểm bắt buộc hoàn toàn cần thiết trong điều kiện thực tiễn thị trường bảo hiểm vận động, phát triển một cách thường xuyên, liên tục. Nghị định mới sẽ kế thừa các quy định pháp luật hiện hành cũng như bảo đảm sự phù hợp với quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm và tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật và phù hợp với định hướng phát triển, nhu cầu thực tiễn thị trường, bảo đảm Luật Kinh doanh bảo hiểm có thể thi hành được ngay, nhanh chóng đi vào thực tiễn kể từ thời điểm có hiệu lực thực hiện (01/01/2023).

Về các điều ước, cam kết quốc tế trong lĩnh vực giao thông, vận tải đường bộ, thời gian qua Việt Nam đã tham gia Nghị định thư số 5 về Chương trình bảo hiểm xe cơ giới ASEAN - bộ phận của Hiệp định khung ASEAN về thúc đẩy hàng hóa quá cảnh (AFAFGIT); các Hiệp định về giao thông, đường bộ đa phương và song phương với các nước láng giềng trong khu vực (Trung Quốc, Lào, Campuchia). Các hiệp định trên đều yêu cầu các phương tiện xe cơ giới khi nhập cảnh, quá cảnh, tham gia giao thông trên lãnh thổ của một bên ký kết hiệp định phải có bảo hiểm TNDS đối với bên thứ ba. Như vậy, quy định về bảo hiểm bắt buộc TNDS áp dụng với chủ xe cơ giới tham gia giao thông, hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam là hoàn toàn phù hợp và góp phần thể chế hóa các điều ước quốc tế về vận tải đường bộ Việt Nam đã ký kết, tham gia.

Những cải tiến mới để tạo thuận lợi tối đa cho người dân

Theo dự thảo Nghị định mới, lần đầu tiên sẽ có quy định về giảm phí bảo hiểm để khuyến khích lái xe an toàn. Theo quy định hiện hành, mức phí bảo hiểm (chưa bao gồm VAT) với xe máy dưới 50cc, xe máy điện là 55.000 đồng, xe máy trên 50cc là 60.000 đồng, và không có quy định về giảm phí với bất kỳ trường hợp nào. Tuy nhiên, dự thảo Nghị định đề xuất căn cứ vào lịch sử tai nạn của từng xe cơ giới và năng lực chấp nhận rủi ro của mình, doanh nghiệp bảo hiểm chủ động xem xét, điều chỉnh tăng, giảm phí bảo hiểm. Mức tăng, giảm phí bảo hiểm tối đa là 15% tính trên mức phí bảo hiểm.

Nghị định cũng đề ra mục tiêu tăng cường chi hỗ trợ nhân đạo với đề xuất tăng tỷ lệ chi hỗ trợ nhân đạo từ 25% lên 30% tổng Quỹ bảo hiểm xe cơ giới. Điều này có nghĩa tổng số tiền được phép chi hỗ trợ nhân đạo cho các nạn nhân tai nạn giao thông sẽ cao hơn trước. Đây là việc làm ý nghĩa đối với gia đình nạn nhân tai nạn giao thông do xe cơ giới gây ra giúp họ giảm bớt gánh nặng về kinh tế sau mất mát đau thương đồng thời thể hiện chính sách đúng đắn của luật pháp đối với việc chi hỗ trợ nhân đạo cho người gặp điều không may trong các vụ tai nạn.

Hiện nay mô tô, xe gắn máy vẫn là nguồn phương tiện vận tải cơ giới chủ yếu và là nguồn gây tai nạn lớn nhất tại Việt Nam.

Dự thảo Nghị định cũng đề xuất thu hẹp loại trừ trách nhiệm bảo hiểm theo hướng chỉ loại trừ trách nhiệm bảo hiểm trong trường hợp lái xe điều khiển xe cơ giới mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức trị số bình thường theo hướng dẫn của Bộ Y tế (Theo quy định tại Nghị định số 03/2021, lái xe điều khiển xe cơ giới mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn gây tai nạn sẽ không được bồi thường bảo hiểm).

Dự thảo Nghị định cũng tiếp tục đơn giản hoá hồ sơ bồi thường bảo hiểm với việc kế thừa quy định về hồ sơ bồi thường bảo hiểm tại Nghị định số 03/2021/NĐ-CP. Theo đó cắt giảm 2/5 chứng từ, tài liệu chứng minh thiệt hại về sức khỏe, tính mạng; chỉ thu thập tài liệu của cơ quan Công an có thẩm quyền trong trường hợp tử vong; sau khi nhận được thông báo về tai nạn, trong vòng 1 giờ doanh nghiệp bảo hiểm phải hướng dẫn hướng dẫn hồ sơ, thủ tục yêu cầu bồi thường bảo hiểm; trong vòng 24 giờ tổ chức thực hiện việc giám định tổn thất xác định nguyên nhân và mức độ tổn thất làm căn cứ giải quyết bồi thường bảo hiểm; trong vòng 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông báo của bên mua bảo hiểm, người được bảo hiểm về vụ tai nạn, doanh nghiệp bảo hiểm phải tạm ứng bồi thường đối với thiệt hại về sức khỏe, tính mạng theo quy định. Doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm thu thập bản sao các tài liệu liên quan của cơ quan Công an (thay vì chủ xe); bổ sung biên bản giám định xác định nguyên nhân và mức độ tổn thất được thống nhất giữa doanh nghiệp bảo hiểm và chủ xe/người lái xe nhằm đẩy nhanh tốc độ giải quyết bồi thường bảo hiểm.