Vì sao hệ thống y tế Ấn Độ bị đẩy đến bờ vực sụp đổ

Sáng qua, một chuyến bay từ Anh chở các vật tư y tế quan trọng, trong đó có máy thở, đáp xuống Ấn Độ. Sáu chuyến hàng chở bình ôxy cũng được máy bay đưa đến từ Dubai. Và sau cuộc điện đàm giữa Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi với Tổng thống Mỹ Joe Biden, Mỹ cam kết sẽ hỗ trợ nhanh chóng cho Ấn Độ, chia sẻ một phần trong số 60 triệu liều vắc-xin AstraZeneca chưa sử dụng.

Hôm qua, Ấn Độ tiếp tục có trên 300.000 ca mắc mới trong ngày thứ sáu liên tiếp, cùng với 2.771 trường hợp tử vong, nâng tổng số người thiệt mạng vì dịch bệnh lên hơn 198.000. Các chuyên gia nói rằng con số thực tế còn cao hơn thống kê. Các trung tâm xét nghiệm ở nhiều thành phố như Delhi bị quá tải, khiến không ít người dù có triệu chứng vẫn chưa được xét nghiệm.

Đức đã huy động quân đội cung cấp một nhà máy ôxy quy mô lớn cho Ấn Độ, còn Pháp cho biết sẽ gửi máy tạo ôxy, bình đựng ôxy và máy thở cho Ấn Độ qua đường biển và hàng không.

Liên minh châu Âu cho biết sẽ gửi thuốc và ôxy cho Ấn Độ trong những ngày tới. Tổng giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết tổ chức này đang khẩn trương gửi hàng ngàn container bình ôxy và nhiều vật y tế quan trọng khác cho Ấn Độ. “Tình hình ở Ấn Độ hơn cả đau lòng. WHO đang làm mọi việc có thể”, ông nói.

Hàng loạt quốc gia khác như Đan Mạch, Ả-rập Xê-út, UAE, Úc và Bhutan cũng đã cam kết giúp đỡ.

Nhiều người sợ rằng những hỗ trợ quốc tế đó sẽ không đủ giúp Ấn Độ giải quyết tình trạng thiếu ôxy, ảnh hưởng đến hoạt động điều trị của các bệnh viện ở Delhi và bang Uttar Pradesh. Tuy nhiên, giới chức ở Uttar Pradesh vẫn khẳng định “không có tình trạng thiếu ôxy” và dọa sẽ buộc tội hình sự đối với các bệnh viện tư nhân nếu họ “lan truyền tin đồn” về tình trạng thiếu ôxy.

Các chuyên gia cho rằng tình hình cấp bách hiện nay ở Ấn Độ mang những hàm ý toàn cầu về nguy cơ thế giới phải đối mặt, cũng như với những nước đang phụ thuộc vào nguồn cung vắc-xin AstraZeneca từ Ấn Độ.

Trước khi xảy ra làn sóng lần này, chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi cho rằng điều tồi tệ nhất đã ở phía sau nên tích cực thúc đẩy ngoại giao vắc-xin, bán đi hoặc trao tặng 66,4 triệu liều. Từ cuối tháng 3, ông Modi đột ngột dừng xuất khẩu, gây khó khăn cho chương trình tiêm chủng của một số quốc gia đang phụ thuộc vào vắc-xin sản xuất ở Ấn Độ.

Chính phủ Ấn Độ giờ đây đang giữ lại gần 2,4 triệu liều do Viện Huyết thanh sản xuất. Viện Huyết thanh là một trong những nhà sản xuất vắc-xin AstraZeneca lớn nhất thế giới. Đến nay mới chỉ có Mỹ cam kết bù đắp một phần tình trạng thiếu hụt đó.

Chương trình tiêm chủng đang diễn ra chủ yếu ở các nước giàu: 82% số mũi tiêm được thực hiện ở các nước thu nhập cao và trung bình cao, theo số liệu của dự án Our World in Data. Chỉ có 0,2% số mũi tiêm được thực hiện ở các nước thu nhập thấp.

Nhiều câu hỏi quanh biến chủng mới

Biến chủng B.1.617 được cho là nguyên nhân gây ra làn sóng lây nhiễm kinh hoàng ở Ấn Độ hiện nay.

Tuy nhiên, các chuyên gia quốc tế cảnh báo chớ nên vội vã kết luận rằng chỉ riêng biến chủng virus này gây ra tình trạng số ca bệnh tăng chóng mặt ở Ấn Độ trong vài tuần qua. Giới nghiên cứu cho rằng có ít bằng chứng chắc chắn để kết luận về độc lực và khả năng lây lan của chủng virus được phát hiện ở Ấn Độ, và cho rằng các yếu tố khác góp phần gây ra tình trạng hiện nay. “Dù số ca mắc tăng một cách đáng báo động trong làn sóng thứ hai ở Ấn Độ, nhưng không có đủ bằng chứng để quy lỗi hoàn toàn do các biến chủng”, FT dẫn lời bà Nancy Jaser, một nhà phân tích về bệnh truyền nhiễm tại GlobalData, công ty chuyên nghiên cứu các biến chủng virus.

Biến chủng B.1.617 được ghi nhận lần đầu tiên trong ngân hàng chuỗi gien virus toàn cầu từ đầu tháng 10 năm ngoái, chỉ 2 tuần sau khi biến chủng B.1.1.7 được phát hiện ở Anh. B.1.617 lây lan ở Ấn Độ kể từ đó và đã lan ra nhiều nước. Đến nay đã có khoảng 20 quốc gia phát hiện các ca nhiễm biến chủng này, chủ yếu ở những người về từ Ấn Độ. Quy mô lây lan của biến chủng B.1.617 trong đợt bùng phát lần này vẫn chưa được xác định, dù nó chiếm khoảng 1/3 bộ gien mà Ấn Độ báo cáo với cơ sở dữ liệu toàn cầu GISAID.

Jeffrey Barrett -Giám đốc Sáng kiến chuỗi gien COVID-19 tại Viện Wellcome Sanger Institute ở Cambridge, cho biết có nhiều biến chủng virus đang hoành hành ở Ấn Độ, trong đó có chủng B.1.1.7 từ Anh. “Có một số bằng chứng cho thấy nhiều biến chủng đang cùng hoành hành ở Ấn Độ chứ không chỉ có một chủng. Quan trọng là Ấn Độ rất rộng lớn và không đồng nhất”, ông Barret nói.

Vẫn chưa rõ hiệu quả của các loại vắc-xin hiện nay có giảm bớt vì biến chủng B.1.617 hay không. Các loại vắc-xin được điều chế để chống lại virus bắt nguồn từ Vũ Hán (Trung Quốc) dường như hoạt động tốt với cả biến chủng B.1.1.7 từ Anh, nhưng có vẻ kém hiệu quả hơn với các biến chủng từ Nam Phi và Brazil.

Nếu biến chủng mới không phải nguyên nhân quan trọng nhất gây ra làn sóng dịch bệnh lần này ở Ấn Độ, các chuyên gia cho rằng những nguyên nhân khác có thể do tỷ lệ tiêm chủng thấp, năng lực hạn hẹp của các bệnh viện, cũng như thực tế là nhiều cuộc tập trung chính trị và lễ hội tôn giáo đã diễn ra trong tháng 3 và tháng 4 trên khắp Ấn Độ.