Fibro xi măng là vật liệu xây dựng đã có lịch sử phát triển hàng trăm năm. Ở Việt Nam, ngành công nghiệp này được hình thành từ năm 1963 với sản phẩm chủ đạo là tấm lợp fibro xi măng. Với sự phát triển của khoa học công nghệ, những sản phẩm mới đang được nghiên cứu và cho ra mắt thị trường, tiêu biểu là các tấm panel làm tường vách, tấm ốp trang trí, tấm lợp màu. Trong hai năm 2019 và 2020, những sản phẩm này đã được ứng dụng tại 08 công trình nhà tình nghĩa và 01 điểm trường trên toàn quốc.
 |
Các sản phẩm fibro xi măng bắt mắt
Đánh giá tính an toàn của sản phẩm fibro xi măng từ góc nhìn chuyên gia
Sáng ngày 19/01/2020, Hội Vật liệu Xây dựng Việt Nam đã tổ chức Hội thảo “Sản phẩm fibro xi măng an toàn khi sử dụng” với sự góp mặt của đông đảo nhà khoa học và chuyên gia để thảo luận vấn đề sức khỏe khi tiếp xúc với vật liệu xi măng amiang trắng.
Bà Đinh Thị Hoa – Bệnh viện Xây dựng, Bộ Xây dựng đã báo cáo “Nghiên cứu tình hình sức khỏe công nhân trong ngành sản xuất tấm lợp fibro xi măng và sức khỏe người dân sống dưới mái nhà lợp tấm fibro xi măng”. Nghiên cứu được thực hiện trên cộng đồng dân cư xã Tân Trịnh và các xã thuộc huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang và những công nhân đang làm việc trực tiếp tại các nhà máy sản xuất tấm lợp fibro xi măng. Kết luận khẳng định cộng đồng dân cư có tỷ suất tử vong ở mức trung bình, không có sự bất thường và không có người lao động mắc tổn thương ác tính liên quan đến amiang.
PGS.TS. Lương Đức Long, Nguyên Viện trưởng Viện Vật liệu Xây dựng lý giải chi tiết hơn về sự an toàn của những vật liệu này: “Trong tấm lợp xi măng amiang chrysotile, các sợi rất khó bị phát tán ra môi trường trong quá trình sử dụng... Trong trường hợp tấm lợp xi măng amiang chrysotile bị rửa trôi hoặc bị đập nhỏ, cặn rửa trôi hoặc bụi của tấm lợp xi măng amiang không phải là các sợi chrysotile mà là đá xi măng có chứa sợi. Qua phân tích, tấm lợp xi măng amiang hầu như không gây ra rủi ro cho môi trường và sức khỏe con người.”
 |
Nhiều quốc gia không quy định dán nhãn cảnh báo trên sản phẩm fibro xi măng
Hiện nay, để quản lý sản phẩm fibro xi măng, các quốc gia đã ban hành quy định liên quan tới khai thác, vận chuyển, bảo quản nguyên liệu cũng như lưu thông, sử dụng và tháo dỡ vật liệu này. Dán nhãn sản phẩm cũng là một nội dung giúp các nước kiểm soát tốt hơn sản phẩm. Tuy nhiên, nhiều quốc gia như Nga hay các nước thuộc Liên Xô cũ chỉ yêu cầu những thông tin cơ bản như tên nhà sản xuất, thông số về độ dày sản phẩm hay số lô hàng hóa, hướng dẫn sử dụng, tiêu hủy sản phẩm. Việc thực hiện dán nhãn cảnh báo nguy hại hiện không áp dụng cho sản phẩm fibro xi măng. Đặc biệt, vật liệu amiang xi măng thải cũng không được coi là chất thải nguy hại.
Ông Ngô Vĩnh Bạch Dương – Viện Nhà nước và Pháp luật cho biết theo quy định được cụ thể hóa trong Tiêu chuẩn OSHA 1910.1001 của Cơ quan Quản lý Sức khỏe và An toàn Nghề nghiệp – Mỹ thì có hai ngoại lệ không áp dụng dán nhãn cảnh báo hoặc đánh dấu khi: một sản phẩm có ít hơn 1% sợi amiăng theo trọng lượng thì không cần có nhãn cảnh báo; hoặc khi sợi amiaăng được cố định, gắn kết trong một vật liệu để nó không thải ra bụi trong quá trình sử dụng. Ngoại lệ này xuất phát từ những nghiên cứu thực chứng trong hơn 50 năm qua về amiăng trắng ở Mỹ khi phá dỡ các công trình có sử dụng 10 – 15% lượng sợi amiăng trắng được phối trộn với xi măng, nhưng không thấy phát sinh bụi sợi qúa nồng độ quy định. Ngoài ra, các nghiên cứu khoa học về vật liệu xây dựng, an toàn hóa chất cũng chỉ ra rằng, khi sợi amiăng trắng được ngâm, nén trong chất kết dính tự nhiên hoặc nhân tạo, kết cấu ống của nó cho phép chất kết dính thẩm thấu và “khóa chặt” sự phát tán sợi amiăng nguyên chất. Các bụi, vụn vỡ phát sinh trong quá trình lắp đặt và tháo dỡ sẽ không cần thiết áp dụng các quy định về an toàn hóa chất mà chỉ áp dụng quy định an toàn, vệ sinh lao động thông thường.
Các nước Đông Nam Á (Indonesia, Lào, Campuchia, Philippines, Malaysia) hoặc các nước Nam Á (Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh) Đông Á (Trung Quốc) mặc dù các quy định về kiểm soát an toàn với amiăng trắng nhưng không yêu cầu dán nhãn các vật liệu xi măng amiante trắng để cảnh báo. Tại Ấn Độ hiện nay, về nguyên tắc, không có quy định cấm sử dụng các sản phẩm có chứa amiante trắng. Về việc sử dụng, do hóa chất amiante không phải là hợp chất nguy hiểm theo quy định của Các nguyên tắc sản xuất, bảo quản và nhập khẩu các chất hóa học 1989 của nước này, nên các sản phẩm có chứa amiante trắng hiện nay hầu như đều không được dán nhãn.
Hiện các chính sách của Việt Nam cũng tương đồng với nhiều quốc gia trên thế giới. Luật Đầu tư sửa đổi năm 2020, Chiến lược phát triển VLXD tại Việt Nam từ 2020 đến 2030, với định hướng đến 2050 cho phép việc sử dụng amiang trắng có điều kiện. Nước ta cũng không quy định dán nhãn cảnh báo nguy hại với sản phẩm fibro xi măng và không coi chất thải từ vật liệu này là nguy hại.
