Sa kê còn gọi là cây bánh mì, tên khoa học Artocarpus altilis, thuộc họ dâu tằm (Moraceae) là loại cây được trồng ở Malaysia và các đảo ở Thái Bình Dương. Ở nước ta thấy nhiều ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ.
Trái sa kê nấu chín là món ăn khá thú vị, đặc biệt các bộ phận như rễ, thân và lá của cây sa kê rất giàu dược tính, bộ phận được sử dụng làm thuốc trị bệnh là lá, rễ, vỏ và nhựa cây.
Quả sa kê to như như quả mít tố nữ, tròn hoặc hình trứng. Quả sa kê mọc thành từng chùm, được sử dụng để chế biến thành nhiều món ăn ngon. Thường quả sa kê được xắt ra thành từng lát nhỏ, rổi tẩm với bột chiên giòn, ăn ngon như ăn bánh mì. Ngoài ra, nó còn được dùng để nấu cà ri, đặc biệt hơn là người dân thuộc khu vực sông Mê Kông nấu món kiểm để sử dụng trong những ngày giỗ chạp, đình đám vì món này có vị béo ngậy của nước cốt dừa. Sa kê còn được xay thành bột để chế biến thành nhiều món ăn thường ngày như làm thành pho mát, bánh ngọt hay nấu với tôm, cá trộn hay gạo.
Đông y cho rằng rễ sa kê có tính làm dịu, sát khuẩn, dùng để trị ho, hen suyễn, các chứng rối loạn dạ dày, đau răng hay bệnh về da rất tốt. Vỏ cây sa kê có tác dụng tiêu viêm, tiêu độc, lợi tiểu, dùng để trị ghẻ, nhựa cây sa kê pha loãng trị tiêu chảy, lỵ. Lá sa kê phối hợp với lá đu đủ non tươi, giã với vôi để đắp trị mụn nhọt. Trong dân gian còn sử dụng lá sa kê để trị phù thũng hay viêm gan vàng da bằng cách lấy lá tươi nấu uống. Lá sa kê còn có thể phối hợp với một số vị thuốc khác trị gút, sỏi thận, tiểu đường, tăng huyết áp...
 |
Lá sa kê được cho là có thể hỗ trợ chữa tiểu đường, bệnh gan... Hình minh họa
Để tham khảo và áp dụng, dưới đây xin giới thiệu những phương thuốc trị bệnh từ cây sa kê.
Trị tiểu đường type 2: Lấy lá sa kê tươi 100 g (khoảng hai lá), quả đậu bắp tươi 100 g, lá ổi non 50 g, cho vào nồi nấu lấy nước uống hằng ngày.
Trị bệnh gút, sỏi thận: Dùng lá sa kê tươi 100 g, dưa leo 100 g, cỏ xước khô 50 g, cho vào nồi nấu tất cả, lấy nước uống trong ngày.
Chữa viêm gan vàng da: Lá sa kê tươi 100 g, diệp hạ châu tươi 50 g, củ móp gai tươi 50 g, cỏ mực khô 20-50 g. Nấu chung, lấy nước uống trong ngày.
Trị chứng tăng huyết áp dao động: Dùng lá sa kê vàng (vừa rụng) hai lá, rau ngót tươi 50 g, lá chè xanh tươi 20 g, nấu chung lấy nước uống trong ngày.
Trị đau răng: Lấy rễ cây sa kê nấu nước ngậm và súc miệng.
BS Hoàng Xuân Đại
