Những khuôn mặt ảm đạm ở đồi Capitol và giọng nói run run của những quân nhân nghỉ hưu trên chương trình tin tức cho thấy ông chủ Lầu Năm Góc không phải là một chiến binh trang trí. Vị tướng 4 sao đó là một trong những nhân vật được ngưỡng mộ nhất trong nội các. Ông ấy là lá bùa hộ mệnh, CNN viết.
Trong 2 năm qua, các chính trị gia, chuyên gia chính sách đối ngoại và các nhà ngoại giao phe đồng minh lặng lẽ phó thác niềm tin rằng chừng nào ông Mattis còn ở Nhà Trắng, bên cạnh vị tổng thống “sớm nắng chiều mưa”, chừng đó mọi thứ vẫn ổn.
Sau khi cựu Ngoại trưởng Rex Tillerson và cựu cố vấn an ninh quốc gia H.R. McMaster ra đi, ông Mattis vẫn ở lại.
Ông Mattis đã ở bên khi ông Trump tránh đối đầu với Nga, chứng kiến ông Trump đột ngột dừng tập trận quân sự trên bán đảo Triều Tiên, bị buộc phải giải thích vì sao ông Trump đưa quân đội xuống biên giới phía nam để trấn áp người nhập cư… Nguy cơ nổ ra xung đột giữa hải quân Mỹ và Trung Quốc trên biển Đông, hỗn loạn ở Trung Đông hay những nguy cơ nổ ra khủng hoảng toàn cầu đã được làm dịu, được nói là nhờ tư duy của vị tướng học giả trong đội ngũ lãnh đạo như ông Mattis.
Khi ông sắp ra đi, nhiều ý kiến cho rằng thế giới tốt hơn nên chuẩn bị tâm lý chứng kiến vị tổng thống Mỹ được “cởi xích”. “Tôi chưa từng thấy nhiều lo ngại như bây giờ”, ông Adam Kinzinger, một thành viên đảng Cộng hòa, nói với CNN.
Trong một thông điệp trên Twitter, Thượng nghị sĩ Marco Rubio cảnh báo rằng thư từ chức của ông Mattis “làm sáng tỏ rằng chúng ta đang tiến đến hàng loạt sai lầm chính sách sẽ gây nguy hiểm cho nước ta, làm tổn hại các đồng minh nhưng lại giúp các đối thủ của chúng ta mạnh lên”.
Bức thư thông báo từ chức của ông Mattis gửi đến ông Trump được coi là lời cảnh báo rõ ràng nhằm vào các nhà làm luật Mỹ, đặc biệt là những người ở phe Cộng hòa, đang ngưỡng mộ ông Trump. Nó cũng nhằm vào những người Mỹ không ở Washington, rằng nước Mỹ đang hướng đến một con đường nguy hiểm. Những rối loạn của nước Mỹ sẽ gây bất ổn trên toàn cầu.
CNN dẫn lời một quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ nói rằng ông Mattis “kịch liệt phản đối” quyết định rút quân khỏi Syria và khả năng rút quân khỏi Afghanistan. Bước đi này của ông Trump có vẻ đã không có sự tham vấn các đồng minh khi những người lính của họ đã chiến đấu và tử trận cùng lính Mỹ trong suốt 17 năm kể từ sự kiện 11/9/2001.
Ngay cả một người bạn và đồng minh của ông Trump trong đảng Cộng hòa là Thượng nghị sĩ Lindsey Graham cũng cảnh báo rằng việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan có thể dọn đường cho một sự kiện 11/9 thứ hai.
Trong thư từ chức, ông Mattis ngụ ý rằng ông Trump đang tấn công vào nền móng của sức mạnh toàn cầu của Mỹ. Ông Mattis cũng nói rằng quan điểm về thế giới của ông Trump khác với tất cả những gì ông đề cao trong 40 năm mặc quân phục. Các nhà quan sát cho rằng thật không nhảm nhí khi đặt ra câu hỏi như liệu Tổng thống Mỹ có đột ngột quyết định rút lực lượng Mỹ khỏi Hàn Quốc sau nhiều thập kỷ hiện diện tại đây, hay thậm chí là đưa nước Mỹ ra khỏi NATO.
