NSND Quốc Anh sinh năm 1962, quê ở Thanh Hóa. Ông nổi danh là gương mặt gạo cội của làng chèo Việt Nam. Từ thập niên 1990, ông đã thành công và gặt hái được nhiều huy chương vàng trong các vai diễn khác nhau.

NSND Quốc Anh từng là diễn viên chèo của Nhà hát Chèo Việt Nam. Sau khi rời Nhà hát Chèo Việt Nam, ông được mời về Nhà hát Chèo Hà Nội và giữ chức Phó Giám đốc Nhà hát Chèo Hà Nội. Năm 2018, sau khi NSND Thúy Mùi nghỉ hưu, nghệ sĩ Quốc Anh được UBND TP Hà Nội bổ nhiệm quyền Giám đốc Nhà hát Chèo Hà Nội. Ông chính thức nhận quyết định về hưu vào tháng 8.

Là một nghệ sĩ chèo gạo cội nhưng NSND Quốc Anh lại cực đa tài trong các bộ môn sân khấu khác, đặc biệt là hài kịch. Ông thường vào vai lý trưởng hoặc quan huyện tham lam, mê gái. Sự dí dỏm và duyên dáng của NSND Quốc Anh chiếm trọn tình cảm của người hâm mộ.

Vai diễn để đời và những dấu mốc đáng nhớ

Trở thành khách mời trong chương trình Lời tự sự, NSND Quốc Anh có dịp nhìn lại chặng đường nghệ thuật của mình với những vai diễn để đời. Theo NSND Quốc Anh, vai Lý lác trong Râu quặp là dấu mốc có tính bước ngoặt khi ông bắt đầu chuyển sang diễn hài. Trong điện ảnh, vai Năm Thành ở bộ phim Ám ảnh xanh được xem là sự lột xác của NSND Quốc Anh.

“Đạo diễn Châu Huế gửi lời mời và tôi tham gia. Đó là sự lột xác với tôi bởi sân khấu chèo, hài kịch và điện ảnh có sự khác biệt hoàn toàn. Năm Thành là vai phản diện, tột cùng của người ác nhưng vẫn có tính nhân văn”, ông nhớ lại.

NSND Quốc Anh tâm sự ông không đòi hỏi cát-xê khi nhận lời mời đóng phim Ám ảnh xanh, chỉ muốn bứt phá sang lĩnh vực điện ảnh để khám phá khả năng bản thân.

“Tôi mày mò và học hỏi. Hơn 3 tháng, tôi nhận được khoảng 17-18 triệu đồng cát-xê nhưng điều đó không quan trọng. Tôi muốn khám phá mình. Rất may mắn, trời không phụ công tôi. Sau một vài ba tập, tôi gặp nhà văn Chu Lai và nhận được lời khen của ông: 'Tôi không ngờ chú vào vai Năm Thành ngọt ngào thế. Tôi cám ơn chú'. Với tôi, đó là vị khán giả công tâm nhất”, NSND Quốc Anh kể.

NSND Quốc Anh nhấn mạnh ông chỉ biết hy sinh cho nghệ thuật và những thành quả ông đạt được đã đổi lại bằng sự cố gắng hết mình trong suốt thời gian dài, bền bỉ.

Nổi danh với nhiều vai diễn trong hài kịch nhưng NSND Quốc Anh cho rằng đỉnh cao trong nghệ thuật của ông là vai Nguyễn Trãi.

“Tôi đóng Nguyễn Trãi thành công và được Huy chương vàng ở hội diễn. Tôi phải khẳng định đó là sự thăng hoa giữa thầy và trò. Thầy tôi - NSND Doãn Hoàng Giang giao cho tôi vai này với lời nhắn: 'Tôi tin cậu'. Ấn tượng nhất là cảnh cuối trong vở kịch, Nguyễn Trãi uống rượu trước khi bị 'tru di tam tộc'. Tôi nghĩ đó là cảnh đồng cảm thăng hoa cực lớn giữa tác giả, NSND Doãn Hoàng Giang và tôi”, ông chia sẻ.

Theo NSND Quốc Anh, lịch sử chưa ghi nhận việc Nguyễn Trãi uống rượu ở tình huống đó nhưng trong nghệ thuật cho phép người nghệ sĩ thăng hoa. Cụ uống 7 vò rượu cùng với người dân trong làng.

Vò thứ nhất, cụ uống cho đấng sinh thành của mình. Vò thứ 2 uống cho người thầy đã dạy dỗ mình. Vò thứ 3, thứ 4, thứ 5… uống cùng những người đồng cam cộng khổ với mình ở chiến trường. Sau mỗi vò rượu, khán giả vỗ tay rần rần. Đó là ấn tượng trong nghề, sân khấu chèo của NSND Quốc Anh.

NSND Quốc Anh thú nhận, tính cách của ông ngoài đời hoàn toàn khác so với những vai diễn hài kịch trên sân khấu. Ảnh: CMH.

Thăng trầm và thăng hoa

Tự đánh giá về thời điểm đỉnh cao của mình, NSND Quốc Anh chọn thời điểm ông đóng vai Nguyễn Trãi. Với NSND Quốc Anh, đó là lúc ông được khán giả đón nhận nhất cả ở sân khấu hài và chính kịch: “Sự thăng hoa đẩy lên, tôi có được mời diễn show rất nhiều, dày đặc. Tôi không bao giờ đòi hỏi cát-xê, cảm thấy hợp lý thì tôi diễn”.

Trong những năm 2006-2007, NSND Quốc Anh đi diễn ở tỉnh, huyện triền miên. Những suất diễn kéo dài tới 2-3h sáng. Tài chính dư dả nhưng đổi lại là sức khỏe ngày một giảm sút.

NSND Quốc Anh kể: “Dù mệt nhưng đi diễn vui và tôi có những người bạn như Hán Văn Tình, Giang Còi. Họ đều là những nhân cách lớn và không bao giờ đòi hỏi cát-xê đâu. Lứa của chúng tôi tình cảm lắm, không phải là sự đòi hỏi về tiền mà quan trọng là tình người”.

Cũng trong chương trình, NSND Quốc Anh thú nhận tính cách của ông ngoài đời hoàn toàn khác so với những vai diễn hài kịch trên sân khấu. Nhiều khán giả tìm tới tận nhà và bất ngờ khi thấy Quốc Anh không giống với ông ở trên màn ảnh. “Quả thực, cuộc sống không được như mong muốn”, NSND Quốc Anh nói.

Thời điểm NSND Quốc Anh thăng hoa trong sự nghiệp cũng là lúc ông gặp trục trặc về hôn nhân, gia đình rạn nứt, không hòa hợp. “Cuộc sống là vậy. Nó không thể tròn vẹn, phải có sự đổ vỡ, va vấp. Quan trọng lúc ngã rồi thì tìm cách đứng dậy. 3 năm liền, tôi sống qua ngày với 2 bữa cơm bụi và đi học đạo diễn. Qua thời điểm đó, tôi trở nên mạnh mẽ hơn, trưởng thành hơn. Tôi có thể khẳng định giờ ở đâu tôi cũng có thể sống được”, NSND Quốc Anh nhấn mạnh.

Không có đời tư như ý nhưng NSND Quốc Anh cho rằng ông may mắn trong hoạt động nghệ thuật. Dù hơn 20 năm trước, ông có những thăng trầm trong nghề. NSND Quốc Anh từng công tác ở Nhà hát Chèo Việt Nam và phải chuyển công tác do một số khúc mắc.

Sau đó, ông về Nhà hát Chèo Hà Nội được sự đón nhận của NSND Quốc Chiêm, NSND Thúy Mùi. NSND Quốc Anh xem Nhà hát Chèo Hà Nội là mái ấm thứ hai của mình. Từ đó, ông chỉ phấn đấu cho nghề và mọi thứ đều thuận lợi. “Cho nên, tôi nghĩ mình may mắn”, ông trải lòng.

NSND Quốc Anh trong chương trình Lời tự sự. Ảnh: CMH.

Nhớ lại quãng thời gian mới vào nghề, NSND Quốc Anh không thể quên được cái đói đến mức ám ảnh trong đời của mình. “Đói lắm. Đêm nằm chỉ ước mơ có cái bánh mì để ăn. Thời mới vào nghề, cơ hội không có nhiều và rất vất vả. Ngày đó, tôi xin đi diễn, phục vụ miễn phí. Vất vả là thế nhưng nghiệp vận vào đời, không thể bỏ được. Tôi nghĩ tôi may mắn. Cuộc đời vẫn cực kỳ may mắn với Quốc Anh”, NSND Quốc Anh thổ lộ.

NSND Quốc Anh chia sẻ sau khi về hưu cuộc sống của ông có màu sáng, màu vàng. Ông có thời gian để dành cho những sở thích riêng của mình. Tuy nhiên, ông không nhận nhiều vai diễn: “Tôi không xô bồ. Ở tuổi này, tôi cần biết mình ngồi ở đâu, làm gì. Vai nào hay, phù hợp tôi mới nhận lời. Ngược lại, tôi từ chối khéo”.

NSND Quốc Anh bày tỏ sự tin tưởng ở NSƯT Thu Huyền sẽ làm tốt cương vị chèo lái nhà hát. “Tôi tin Huyền làm tốt vì cô ấy xuất phát từ một nghệ sĩ, rất hiểu anh em. Nhưng phải nói một điều rằng giữa nghệ sĩ, ngôi sao với một người quản lý có sự khác biệt nhưng tôi tin Huyền làm được”, NSND Quốc Anh nói.