TS.BS Nguyễn Quang Bảy - Phụ trách Khoa Nội tiết, Đái tháo đường (BV Bạch Mai) cho biết, dù đã được bác sĩ tư vấn nhiều kiến thức và kỹ năng nhận biết những sai lầm thường gặp của bệnh nhân đái tháo đường nhưng có rất nhiều sai lầm người bệnh hay mắc phải khiến bệnh ngày càng nặng nề hơn.
Đối với bệnh nhân ĐTĐ trên thực tế có rất nhiều sai lầm xuất phát từ việc bản thân bệnh nhân không hiểu biết rõ về căn bệnh của mình, hoặc không được tư vấn những kiến thức đầy đủ về chế độ ăn uống, luyện tập và thuốc điều trị.
Kiêng tất cả các loại đường, tinh bột
Rất nhiều bệnh nhân ĐTĐ nghĩ rằng chỉ cần kiêng tất cả các loại đường, tinh bột sẽ mang lại những hiệu quả nhất định trong kiểm soát đường huyết. Tuy nhiên điều đó không hoàn toàn đúng bởi một bữa ăn của người ĐTĐ cần phải có đầy đủ và cân đối các thành phần tinh bột, protein, lipit… Bên cạnh đó luyện tập thể dục thể thao, tăng cường vấn đề thể lực cũng có ảnh hưởng rất tích cực đến hiệu quả điều trị và kiểm soát đường máu của bệnh nhân.
Điều trị cho mình bằng đơn thuốc của ... người quen
Hiện nay rất nhiều người bệnh ĐTĐ đã và đang điều trị bằng đơn thuốc của người quen hoặc do người thân mách bảo. Tuy nhiên trên thực tế mỗi bệnh nhân sẽ có một mục tiêu điều trị riêng, sự đáp ứng với thuốc cũng trên nền bệnh lý và những bệnh phối hợp khác như: suy gan, suy thận, suy vành ....
Do đó chúng ta không thể sử dụng đơn thuốc của người này cho người kia và tình trạng sử dụng chung đơn thuốc như vậy đôi khi đã để lại cho người bệnh những tác dụng không mong muốn như tình trạng tăng hoặc giảm đường huyết quá mức, thậm chí suy gan, suy thận…
Mỗi giờ, có thêm hơn 1.000 người mắc đái tháo đường mới. Cứ mỗi 8 giây, có 1 người chết do đái tháo đường. Cứ mỗi 5 phút có 1 người bệnh đái tháo đường bị nhồi máu cơ tim Cứ mỗi 30 giây có 1 người bệnh đái tháo đường bị cắt chân. 90% các trường hợp đái tháo đường type 2 là có thể phòng ngừa được.
Chỉ theo dõi đường máu, 'bỏ qua' mỡ máu và huyết áp
Một sai lầm nữa việc là theo dõi đường máu. Rất nhiều người bệnh nói rằng tôi theo dõi đường máu rất tốt, tuần nào tôi cũng thử đường máu vào buổi sáng khi đói, vậy tại sao tôi vẫn bị biến chứng? Đấy là một sai lầm vì theo dõi đường máu sau ăn là 1 việc làm rất quan trọng trong quá trình theo dõi bởi đường máu sau ăn quá cao cũng gây ra rất nhiều biến chứng cho người bệnh. Do đó người bệnh bắt buộc phải theo dõi cả đường máu lúc đói và sau ăn, và không phải chỉ 1 lần trong 1 tuần mà cần phải theo dõi nhiều lần trong 1 ngày cho đến khi đường máu ổn định rồi thì sẽ giảm dần số lần thử đường máu.
BS. Bảy nhấn mạnh: Một trong những sai lầm quan trọng nhất người bệnh ĐTĐ hay mắc phải là vấn đề kiểm soát đường máu song song với việc theo dõi mỡ máu cũng như huyết áp. Bệnh nhân ĐTĐ tuýp 2 đa phần là người lớn tuổi, bên cạnh ĐTĐ họ có các bệnh lý khác như tăng huyết áp, tim mạch, rối loạn chuyển hóa mỡ máu…nhưng người bệnh chỉ chăm chăm kiểm soát đường máu thôi mà quên đi mất 2 yếu tố tăng huyết áp và rối loạn lipit máu cũng là yếu tố nguy cơ tác động qua lại, ảnh hưởng đến các biến chứng của người bệnh.
Không mang sổ y bạ, đơn thuốc cũ đi khám
TS.BS Nguyễn Quang Bảy nhấn mạnh, điều trị đái tháo đường là cả quá trình dài. Tuỳ mức đường huyết mà bác sĩ sẽ điều chỉnh liều thuốc dựa trên cơ sở là liều thuốc bệnh nhân đang dùng.
“Cùng một hoạt chất nhưng có thể có đến hàng chục dạng thuốc khác nhau nên nếu không có đơn cũ thì sẽ rất khó để kê đơn mới. Do đó, bác sĩ khuyên bệnh nhân nên chụp và lưu lại đơn thuốc và xét nghiệ cũ vào điện thoại”- TS.BS Nguyễn Quang Bảy khuyến cáo.
Hết thuốc nhưng không mua dùng tiếp vì sắp đến ngày khám lại
Đây là sai lầm rất nguy hiểm. Bệnh nhân đái tháo đường type 2 thiếu insulin sẽ làm đường huyết tăng cao, gây mệt mỏi, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Ở bệnh nhân đái tháo đường type 1 thiếu insulin 6 giờ có thể phải đi cấp cứu vì nhiễm toan ceto.
Bệnh nhân đái tháo đường nếu không dùng thuốc có thể dẫn đến sai lệch kết quả đường huyết, khó điều chỉnh liều thuốc.
Dùng mãi một đơn thuốc
Con người sẽ dần dần bị lão hoá, già yếu hơn. Bệnh đái tháo đường cũng vậy, khả năng tiết insulin sẽ giảm dần theo năm tháng.
Bác sĩ cho biết, bệnh đái tháo đường type 2 là bệnh mạn tính tiến triển. Nhiều bệnh nhân có chỉ định tiêm insulin nhưng thực tế rất ít đồng ý tiêm. Lý do chủ yếu là do bệnh nhân không hiểu lợi ích của điều trị insulin sớm và cho rằng như vậy bệnh sẽ nặng hơn, trong khi thực tế điều trị insulin là diễn biến tự nhiên, không phải là bệnh nặng hơn.
Tự chữa loét bàn chân ở nhà
Biến chứng bàn chân có chi phí điều trị tốn kém, thời gian nằm viện dài. Khi bệnh nhân đái tháo đường có loét bàn chân thì nguy cơ bị cắt cụt bàn chân rất cao, thậm chí phải cắt lên đến đùi.
Nhiều người cho rằng có thể tự chữa loét bàn chân ở nhà vì nghĩ vết loét nhỏ xíu không có gì đáng ngại và nó sẽ tự liền nhanh. Tuy nhiên trên thực tế nếu đã có vết loét bàn chân, dù rất nhỏ, nghĩa là bệnh nhân đã có nhiều biến chứng nặng như biến chứng thần kinh, mạch máu… Do đó cần phải đi đến bệnh viện ngay khi thấy có loét.
Khi bị ốm thì bỏ luôn thuốc đái tháo đường
Có không ít người bệnh nghĩ rằng bị ốm, ăn kém thì đường huyết sẽ hạ nên cần giảm hoặc ngừng uống thuốc đái tháo đường. Tuy nhiên thực tế khi bị ốm thì các hormone trong cơ thể sẽ tăng lên, làm đường huyết tăng cao.
Vậy cần làm gì nếu thấy cơ thể không khoẻ? Bác sĩ khuyến cáo, người dân cần đo đường huyết mỗi 3-4 giờ, đôi khi mỗi 1-2 giờ, ghi lại kết quả thử đường huyết.
Khi bị sốt thì dù ăn ít nhưng cơ thể lại cần nhiều insulin hơn cho nên cần giữ nguyên liều insulin. Tiếp tục theo dõi đường huyết và tình tình trạng bệnh vào lúc nửa đêm, kể cả khi rất mệt.
Tăng cường uống nước để ngăn chặn tình trạng mất nước. Ăn đúng bữa dù rất mệt. Nếu nôn nhiều thì uống nước có đường. Dùng được các loại thuốc cần thiết như hạ sốt, kháng sinh.
Thích uống thuốc Đông y vì “lành hơn và rẻ hơn”
Các bác sĩ vẫn thường hỏi vui bệnh nhân rằng, nên trả 10 đồng bây giờ hay trả 1000 đồng về sau?
Thực tế có rất nhiều bệnh nhân tự uống thuốc nam, đắp thuốc lá, hoặc đang uống thuốc Tây y lại bỏ điều trị nghe theo mách bảo dẫn đến bệnh nặng nề hơn với các biến chứng võng mạc, biến chứng lở loét bàn chân, thậm chí cắt cụt chân.
Không biết cách cấp cứu hạ đường huyết
Hạ đường huyết là đường huyết ở mức dưới 4 mmol/L, theo các bác sĩ, hạ đường huyết nguy hiểm hơn tăng đường huyết. Hạ đường huyết trên 6 giờ có thể dẫn đến chết não.
Các hậu quả của hạ đường huyết phải kể đến hôn mê, tăng chi phí nằm viện, sa sút trí tuệ, mất tri giác, co giật, giảm chất lượng cuộc sống….
Để điều trị cấp cứu hạ đường huyết, TS.BS Nguyễn Quang Bảy cho biết, hãy thử đường huyết để chắc chắn là đường huyết thấp. Nếu bệnh nhân còn tỉnh nên cho uống nước đường, nước ngọt, ăn cơm…
Trường hợp bệnh nhân hôn mê cần đưa vào trạm xá truyền glucose gấp hoặc đưa ngay vào bệnh viện gần nhất, không nhất thiết đưa lên tuyến trên.
