Tháng mười, nơi cây cầu vắt mình nối thu sang đông. Ở giữa khoảng lưng chừng đó, thời tiết Hà Nội chưa khi nào đẹp đến vậy. Có phải Hà Nội vốn thâm nghiêm cổ kính, gặp thu Tháng mười lại trở nên dịu dàng, hoài niệm, kiêu kỳ quyến rũ hơn chăng?! Có phải sự giao hoà giữa phố và mùa đầy duyên nợ, giàu mỹ cảm đã khiến bao thi nhân, văn sĩ rung động, tạo tác nên những giai điệu, sắc mầu.

Phố Mùa Đông, kích thước 100 x 160 sáng tác năm 2023. Ảnh: Tùng Nguyễn.

Họa sĩ Tùng Nguyễn vốn được biết đến với rất nhiều tác phẩm hội họa về Hà Nội. Phố của anh là vẻ đẹp của sự tĩnh lặng, tĩnh lặng trong một bảng mầu thiên về đơn sắc, trong bố cục buông lơi nhiều khoảng trống, trong một tư duy thẩm mỹ gợi nhiều hơn tả. Đó là sự tĩnh lặng của người nghệ sĩ vừa đủ trải nghiệm nhưng vẫn tràn đầy cảm xúc lãng mạn yêu đương. Phố của Tùng vì thế mà lặng lẽ, khi thì ru hoà vào những đêm êm ả như nhung, khi lại nép mình vào những bóng râm lao xao cành lá. Phố yên ả bất luận ngoài kia xao xác tiếng rao, ồn ào xe cộ. Phố cứ rủ rỉ thầm thì trong tiết trời riêng có, không hẳn là mùa hè rực rỡ chói chang, cũng chẳng phải mùa xuân bung tràn hoa lá. Không hẳn là mùa thu và cũng nào dám chắc là mùa đông... Đó là cái mùa giao thời chấp chới, khó định vị thành tên, như cảm xúc của kẻ mới yêu, không lý giải nổi mình đã yêu vì lẽ gì.

Ngày nắng nhẹ, kích thước 120 x 180 sáng tác năm 2024. Ảnh: Tùng Nguyễn.

Mùa trong phố của họa sĩ Tùng Nguyễn là cái nắng không còn quay quắt như lúc giữa thu cũng chẳng lợt lạt, yếu ớt mỏng manh khi đông về chạm ngõ. Nắng và ánh sáng khi ấy được họa sĩ nảy nót dịu dàng mà vẫn khéo léo giữ được sắc vàng lóng loáng, loang dài như một tiếng chuông ngân. Thật là cái nắng vừa đủ làm heo may xao xác!. Đâu đó, trên mái hiên hay vòm ô cửa nhỏ, tiếng chim gù rung lên rất nhẹ một âm vực trầm, đủ để hai kẻ yêu nhau cảm thấy ấm áp, muốn đan tay xiết chặt những ngón tay. Phố trong tranh Tùng Nguyễn không phải là những dãy dài hun hút; cũng chẳng đồ sộ cao tầng, san sát lớp lang. Trước phố, Tùng lờ đi sự hấp dẫn của những lớp sơn tường bong tróc, lở tả vữa vôi. Anh cố gắng thoát khỏi nỗi mê đắm nơi mái ngói rêu phong, cổ kính để tìm thấy ở phố một vẻ đẹp khác, không kém phần thi vị... đó chính là nhịp điệu phố.

Ngày nắng đông, kích thước 100 x 160. Sáng tác năm 2024. Ảnh: Tùng Nguyễn.

Như những phím dương cầm, nhịp điệu phố được Tùng phô diễn đầy tiết tấu, khi hối hả, lúc buông lơi. Anh mải miết tôn vinh nhịp điệu trong từng mái hiên, đầu hồi; dịu dàng uốn lượn theo những hoa văn của chấn song cửa sổ. Nơi ấy, luật xa gần, viễn cận dường như biến mất, nhường chỗ cho sự khái quát về mảng... bởi với anh, sự xô lệch giữa khoảng đặc - khoảng trống không đơn thuần là cách toan tính tạo hình. Không gian phố của Tùng, khoảng đặc dường như rất ít. Sự khiêm tốn của khoảng đặc khiến khoảng trống được dịp hoan ca, cất lên tiếng nói, để thủ thỉ, để tâm tình...

Theo đó, khoảng trống có thể là một mảng tường lớn, một góc sân rộng hoặc một bầu trời ghi xám lảng bảng những đám mây, mang nặng nỗi niềm. Đó là khoảng trống của tiếng thở dài, của những hoài niệm xa ngái... nơi cây cầu Long Biên im ắng như một chứng nhân. Với một bảng mầu xuyên suốt, Tùng Nguyễn tạo dựng được một không gian phố, tiếng lòng phố, câu chuyện phố của riêng mình.

Đêm của phố, kích thước 140 x 180 sáng tác năm 2023. Ảnh: Tùng Nguyễn.

Cùng những hình ảnh giàu tính biểu trưng của Hà Nội như cột điện, loa phường, cây bàng... những tác phẩm của Tùng thật sự là một tản văn bằng hội họa giàu cảm xúc, đậm chất tự sự mà vẫn sâu lắng, có cá tính nhưng lại rất ôn hoà. Tùng Nguyễn cũng cho thấy sự am hiểu kỹ thuật sơn dầu khi xử lý bề mặt tranh khá hoàn hảo, duy mỹ đậm chất phương Tây trong khi cách xử lý bố cục, không gian có xu hướng đồ họa, lấy ít tả nhiều đậm chất phương Đông. Sự giao thoa ấy được cài cắm đan xen một cách nhuần nhuyễn, khéo léo khiến mọi tư duy lý trí gần như lắng xuống, chỉ còn cảm xúc dào dạt nổi lên.

Họa sĩ Tùng Nguyễn được biết đến với rất nhiều tác phẩm hội họa về Hà Nội.

Có lẽ vì thế mà khi ngắm tranh của Tùng, người ta luôn thấy lòng thư thái, nhẹ nhõm, muốn hoà vào không gian của phố, muốn tham gia vào câu chuyện của Tùng. Vẽ phố đã khó, vẽ mùa lại càng khó. Vẽ cho ra cái mùi vị, cái không khí, cái câu chuyện của phố, của mùa... thật không dễ dàng. Phải là người yêu phố, thuộc về phố, đắm mình trong hương sắc của mùa, Tùng Nguyễn mới vẽ mùa trong phố một cách tự nhiên và lãng mạn thanh tân.

Những bông cúc cuối cùng đang tạm biệt thời khắc rực rỡ để rũ mình chui vào mùa đông, cây bàng khẳng khiu lại dồn hết tinh nhựa vào lòng mình, khẽ thở dài buông nhẹ một chiếc lá rơi, chờ đợi thời khắc lộc xanh vươn tới. Mọi sự cứ theo vậy mà tuần hoàn, người nghệ sĩ cũng không nằm ngoài quy luật ấy với những trăn trở, thai nghén, ấp ủ... cho hoài bão, dự định, cho những sáng tác đợi ngày được chiêm ngưỡng, đồng cảm, đồng điệu, được đớn đau và hạnh phúc.