Lẽ ra như thế họ phải được hưởng một đời sống tình dục thoả mãn hơn, nhưng quan niệm truyền thống của xã hội như một thứ luật không thành văn lại ngầm quy định rằng, đã cao tuổi còn mơ mộng khiến cho không ít phụ nữ phải “già trước tuổi”. Thực sự đã có những biến đổi gì ở phụ nữ trung niên và chúng ảnh hưởng thế nào đến chất lượng cuộc sống của họ?
Phụ nữ vào tuổi tiền mãn kinh (khoảng 45 – 50), nhưng cũng có thể sớm hơn vì tiền mãn kinh là cả một giai đoạn, có thể xảy ra trước khi mãn kinh thực sự trên dưới 10 năm. Ở giai đoạn này, buồng trứng suy giảm hoạt động và có sự rối loạn cân bằng của hormon progesteron và estrogen. Lúc đầu có sự giảm progesterone và tăng estrogen nhưng sau đó thì estrogen cũng giảm dần. Giảm estrogen là nguyên nhân chủ yếu làm giảm ham muốn tình dục nữ.
Đã có một vài nghiên cứu cho thấy chức năng tình dục nữ có bị ảnh hưởng ở tuổi mãn kinh. Một nghiên cứu ở Mỹ thực hiện với trên 1749 phụ nữ từ 18 đến 59 tuổi cũng đưa ra tỷ lệ 1 trên 4 phụ nữ mãn kinh không còn khoái cực.
 |
Không thể phủ nhận thực tế do giảm nồng độ estrogen nên đã có khoảng 20% bị khô âm đạo đến mức làm cho quan hệ tình dục khó khăn vì đau. Và theo dõi 438 phụ nữ ở Melbourne có tuổi từ 45 đến 55 trong 8 năm cũng đã cho thấy tuổi tác thường đi kèm với sự giảm hoạt động tình dục, giảm khả năng tiếp nhận và ham muốn tình dục. Ngoài ra, còn có nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến tình dục ở giai đoạn rất quan trọng này của cuộc sống phụ nữ, ví dụ những yếu tố tâm lý của từng cá thể, mối quan hệ với người bạn đời, tình trạng bệnh tật...
Tuy nhiên, sự giảm ham muốn không phải bao giờ cũng diễn ra ở mọi phụ nữ, trái lại một số vẫn có ham muốn tình dục mạnh ở tuổi 50, khi không còn lo có thai ngoài mong muốn. Nghiên cứu của bác sĩ Christiane Delbes ở viện nghiên cứu dân số quốc gia Pháp cũng cho thấy phụ nữ Pháp tuổi 50 ngày nay khác hẳn với thế hệ mẹ của họ về nhiều điểm. Năm 1992 tỷ lệ những phụ nữ tuổi 50 cho biết có đời sống tình dục thỏa mãn đã tăng gấp ba lần so với năm 1970.
Thật sự có hiện tượng hồi xuân?
Sau khi sạch kinh và buồng trứng ngừng hoạt động đa số phụ nữ không còn ham muốn tình dục, nhưng với không ít người lại diễn ra điều trái ngược. Và hiện tượng hồi xuân đã được giải thích theo hai quan điểm sinh học:
· Estrogen có tác dụng trong hưng phấn tình dục nhưng testosteron, hormon giới nam do tuyến thượng thận bài tiết ra mới có ảnh hưởng chính đến dục năng. Đến tuổi mãn kinh, nồng độ testosteron cũng giảm nhưng không nhiều như estrogen nên tạo ra sự chênh lệch lớn khiến cho dục năng phụ nữ lại tăng lên sau mãn kinh.
· Tiến trình tiền mãn kinh có một giai đoạn giảm progesteron và tăng estrogen. Sự rối loạn này gây nhiều triệu chứng khó chịu nhưng một số trường hợp tăng estrogen lại tạo cảm giác dễ chịu, tinh thần trẻ trung và điều quan trọng nhất là tăng ham muốn tình dục.
· Hai hiện tượng trên một lần nữa khẳng định tính đúng đắn của lý thuyết cho rằng nguyên nhân chính dẫn đến tăng ham muốn tình dục là sự tiếp tục hoạt động của các tuyến nội tiết trong nhiều năm nữa sau giai đoạn khủng hoảng khi buồng trứng ngừng hoạt động.
Vậy hồi xuân là hiện tượng người phụ nữ ở tuổi mãn kinh như được tiếp thêm sức mạnh mới, ham muốn tình dục bỗng nhiên trỗi dậy và còn mạnh mẽ hơn cả thời trẻ - “quỷ dữ đã nhóm lửa ở cái lò đã nguội lạnh từ lâu” (ngạn ngữ nước ngoài) - Văn học và y học vẫn còn nhắc đến những câu chuyện hồi xuân của nhiều phụ nữ tuổi mãn kinh, họ mê muội lao vào những cuộc tình không xứng đáng, đánh mất khả năng phán xét và sự kiêu hãnh, làm dáng một cách lố lăng và có những hành vi táo bạo không kém gì tuổi vị thành niên. Lẽ dĩ nhiên những trường hợp như thế không nhiều nhưng là một thực tế và nhiều cuộc chia tay hoàng hôn đã xảy ra trong bối cảnh này.
 |
Có thể chủ động tạo ra trạng thái hồi xuân ?
Nhiều nhà khoa học đã cố gắng nghiên cứu theo hướng này nghĩa là bổ sung hormon khi có hiện tượng suy giảm hormon ở giai đoạn tiền mãn kinh và sau mãn kinh. Tuy nhiên các hormon cũng là con dao hai lưỡi, một mặt có thể đem lại sự tươi trẻ nhưng mặt khác lại có thể gây ra những tác dụng phụ đôi khi nguy hiểm.
Để giữ cho dục năng không phai tàn, phụ nữ tuổi trung niên cần thực hành một lối sống tích cực.
· Việc trước tiên cần làm là gạt bỏ định kiến coi tuổi trung niên là không cần quan tâm đến tình dục để giữ cho tâm hồn trẻ trung; một thái độ sai lầm về tình dục còn làm cho người phụ nữ gập nhiều trở ngại hơn cả những thay đổi sinh học do thiếu hụt estrogen.
· Khi đã có dấu hiệu âm đạo khô gây khó khăn cho quan hệ tình dục càng không nên chấm dứt hoàn toàn chuyện chăn gối vì làm như vậy càng giảm bài tiết dịch nhờn và độ chun giãn . Cần dùng thuốc bôi trơn có chứa hoóc-môn estrogen dạng gel (giống như kem lỏng) hay dạng viên nang cho mỗi lần giao hợp, để giảm hiện tương khô và teo niêm mạc âm đạo.
· Vào tuổi trung niên, vợ chồng có khi còn cần sự săn sóc nhau và tạo cơ hội khơi dậy cảm xúc tình dục hơn cả tuổi trẻ. Quan hệ tình dục cần duy trì ở mức độ thích hợp với cả hai người. Chia sẻ chân thành về cảm xúc và nhu cầu tình dục còn cần thiết hơn vào tuổi này (vì có thể có sự khác biệt), sự dồn nén về tâm lý (những bực bội hay mong muốn không được nói ra, phải chịu đựng) kéo dài có hại cho sức khoẻ; nhiều thầy thuốc đã chứng minh rằng định kiến và hổ thẹn sai lầm còn cản trở sự hưởng thụ đời sống tình dục hơn chính những thay đổi sinh học của cơ thể.
· Liệu pháp hormon thay thế : liều thấp estrogen kết hợp với progestin có tác dụng tốt để điều trị nhiều triệu chứng của tuổi mãn kinh. Liệu pháp hormon thay thế có thể dưới dạng viên hay kem...
· Chăm sóc sức khoẻ bản thân: Khó có thể có đời sống tình dục tốt khi sức khoẻ bản thân yếu, do đó cần có lối sống tích cực bao gồm ăn uống hợp lý (nhiều rau quả, ít thịt), vận động hàng ngày (đi bộ...), một cuộc sống không có stress, tâm trí thanh thản (yoga, thiền là những phương pháp tốt).
BS Đào Xuân Dũng
Tri Thức Trẻ
