Từ chủ trương đến thực hiện
Số liệu thống kê từ Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) cho thấy, tính từ thời điểm bắt đầu thực hiện tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn (LĐHANT) năm 2008 đến hết tháng 10/2020, EVNNPC đang bán điện đến 3.996/4.342 xã, đạt tỷ lệ 92,04%, 6.956.417/7.735.756 hộ gia đình, đạt tỷ lệ 89,93. Hiện tại vẫn còn 423 tổ chức mua buôn điện nông thôn đang kinh doanh bán điện trên địa bàn 346 xã, chiếm hơn 7% số xã và bán điện cho hơn 10% tổng số hộ dân trên địa bàn 27 tỉnh miền Bắc.
Từ năm 2018 - 2020, sau khi được EVN phê duyệt chủ trương và kế hoạch tiếp nhận LĐHANT giai đoạn 2018-2020, với khối lượng dự kiến là 231 xã, cụm; 1.859 km đường dây hạ thế, EVNNPC đã chỉ đạo các CTĐL thực hiện tiếp nhận LĐHANT theo kế hoạch đã đăng ký giai đoạn 2018-2020. Tuy nhiên, đến thời hết tháng 10/2020, EVNNPC mới tiếp nhận được 56 xã, cụm. Còn lại 175 xã, cụm chưa tiếp nhận theo kế hoạch.
Sau khi tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn, bằng nhiều nguồn vốn khác nhau, EVNNPC đã đầu tư, cải tạo lưới điện, thay thế 100% công tơ để đảm bảo việc mua bán điện công bằng, đúng quy định.
Bên cạnh việc người dân được hưởng giá điện do Chính phủ quy định, lưới điện còn được ngành điện đầu tư cải tạo, nâng cấp, nâng cao chất lượng điện năng, đảm bảo an toàn cho người sử dụng điện, đồng thời là tiền đề để phát triển kinh tế, an sinh xã hội. Hệ thống điện tại những khu vực đã bàn giao cho ngành điện được đầu tư nâng cấp cải tạo hàng năm, nâng cao tính ổn định cung cấp điện, vận hành an toàn, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng.
 |
EVNNPC cho rằng, cần có thêm nhiều hỗ trợ về pháp lý để gỡ những vướng mắc trong tiếp nhận lưới điện nông thôn
Tiếp nhận LĐHANT chưa như kỳ vọng, đâu là nguyên nhân?
Đại diện EVNNPC cho biết, nguyên nhân Tổng công ty chưa tiếp nhận xong LĐHANT để tổ chức bán điện trực tiếp tới tất cả các khách hàng sử dụng điện trên địa bàn, bởi nhiều nguyên nhân.
Cụ thể đối với phần tài sản thuộc dự án REII, hiện tại còn một số địa phương chưa thống nhất được thời gian tính khấu hao công trình từ ngày đưa vào sử dụng đến ngày bàn giao sang ngành Điện quản lý. Ngành Điện xác định thời gian tính khấu hao là 10 năm theo quy định tại của Bộ Tài chính. Tuy nhiên, các địa phương căn cứ vào thời gian trả nợ theo Hiệp định vay nợ với Ngân hàng thế giới (WB) là 20 năm, trong đó 5 năm ân hạn quy định thời gian trả nợ vốn vay để tính khấu hao là 15 năm.
Để giải quyết các vướng mắc đối tài sản thuộc dự án REII, EVNNPC đã báo cáo EVN và kiến nghị các bộ, ngành ra văn bản hướng dẫn thủ tục triển khai thực hiện. Tuy nhiên, đến thời điểm này, nhiều địa phương vẫn chưa thống nhất để bàn giao dứt điểm tài sản lưới điện?
Một nguyên do khác lý giải cho sự khó khăn việc EVNNPC chưa tiếp nhận LĐHANT của 100% số xã là vì một số dự án điện, sau khi hoàn thành xây dựng công trình lưới điện, Ban quản lý dự án giải thể, các thành viên trong Ban quản lý chuyển đổi sang công việc khác. Việc thiếu thủ tục pháp lý, cơ sở giấy tờ để thực hiện tiếp nhận theo quy định nên EVNNPC không thể “vượt rào“ tiếp nhận.
Vướng mắc khác đối với phần tài sản ngoài dự án REII, theo EVNNPC đó là một số khu vực, để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện ngày càng cao của người dân, nhiều tổ chức kinh doanh điện đã tự đầu tư đường dây trung áp và các trạm biến áp. Tuy nhiên, Thông tư liên tịch số 06/200 hướng dẫn giao nhận và hoàn trả vốn lưới điện trung áp nông thôn đã hết hiệu lực vào 31/12/2009. Từ năm 2010 cho đến nay, các bộ, ban, ngành và EVN chưa có văn bản hướng dẫn việc giao, nhận và hoàn trả vốn đối với tài sản lưới điện trung áp nên ngành điện cũng chưa có cơ sở pháp lý để tiếp nhận và hoàn trả.
Đối với các công trình vốn góp của nhân dân hoặc các Hợp tác xã, tài sản công trình được hình thành do các xã viên Hợp tác xã tự đóng góp hoặc huy động nhân dân đóng góp trong nhiều năm, EVNNPC là doanh nghiệp Nhà nước, hoạt động theo quy định của pháp luật, cũng không thể xé rào “lách luật” để đáp ứng yêu cầu của người dân hay chính quyền địa phương. Đó là cái khó cần phải tháo gỡ từ các cơ quan quản lý nhà nước.
Gỡ khó từ thủ tục pháp lý và chính quyền địa phương
Theo đại diện EVNNPC, để hoàn thành việc tiếp nhận LĐHANT, bán điện trực tiếp tới tất cả các khách hàng sử dụng điện, EVNNPC cần sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền địa phương các cấp, của các Sở, ban, ngành địa phương, trong việc kiểm tra, rà soát và yêu cầu các các Hợp tác xã kinh doanh bán điện tại các địa phương bàn giao LĐHANT sang cho ngành điện quản lý, đặc biệt là đối với các Hợp tác xã kinh doanh bán điện không đủ năng lực, hoạt động kinh doanh không hiệu quả.
Hơn thế, điều quan trọng nhất trong việc hoàn thành thực hiện tiếp nhận LĐHANT là việc tháo gỡ khó khăn bất cập về thủ tục pháp lý. Theo đó, EVNNPC cũng như EVN mong muốn các cấp Bộ ngành sớm sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý liên quan: Thông tư số liên tịch số 32/2013 hướng dẫn việc giao nhận và hoàn trả LĐHANT. Trong đó bổ sung nội dung hướng dẫn về thời gian cách tính khấu hao công trình lưới điện từ ngày đưa vào sử dụng đến ngày bàn giao sang ngành điện quản lý; bổ sung cơ chế xác định giá trị thực tế tài sản bàn giao… để xác định giá trị hoàn trả vốn.
