Sau vụ trường tiểu học Lê Hồng Phong và Chu Văn An ở TP Hải Phòng chỉ chọn học sinh ngoan, học giỏi dự tiết học thi giáo viên giỏi cấp thành phố, thầy giáo Nguyễn Văn Lực (Khánh Hòa) chia sẻ góc nhìn của mình.
Phong trào, cuộc thi nào cũng tốn nhiều thời gian của giáo viên, học sinh, hiệu quả như thế nào thì chưa có sự tổng kết đánh giá. Nhưng nếu nhà trường, giáo viên không tham gia thì bị phê bình và trừ điểm thi đua.
Hiện nhà trường có rất nhiều cuộc thi, tiêu biểu nhất là hội thi giáo viên dạy giỏi, được tổ chức tuần tự ở cấp trường mỗi năm một lần, cấp huyện hai năm một lần và cấp tỉnh bốn năm một lần. Hội thi sẽ không có gì đáng nói nếu không làm giáo viên lo âu mất ăn, mất ngủ chỉ vì danh hiệu, thành tích của nhà trường, chứ không phải làm căn cứ đánh giá thực trạng đội ngũ, từ đó xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên như Thông tư 21 do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành nêu.
Là giáo viên dạy Giáo dục công dân trường THCS Trịnh Phong (Diên Khánh, Khánh Hòa), từng được trường chọn đi thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện, cấp tỉnh, đến nay tôi vẫn không sao quên được hành trình khi ấy. Tôi muốn sẻ chia phần nào nỗi khổ cùng đồng nghiệp đã, đang và sẽ thi giáo viên dạy giỏi.
Bắt đầu hành trình là tham gia Hội giảng giáo viên giỏi cấp trường, diễn ra vào tháng 10. Thi cấp trường nhưng khá gay go và xem ra thực chất hơn vì cá nhân tự lo cho tiết dạy của mình mà không có sự trợ giúp nào. Vượt qua cấp trường, Ban giám hiệu chọn "gà" đi thi đấu huyện. Giáo viên chúng tôi nói đùa là "chọn mặt gửi vàng" để "đem chuông đi đánh xứ người".
Tôi mất ăn, mất ngủ cả tháng để chuẩn bị cho tiết dạy cấp tỉnh. Giáo án phải soạn đi soạn lại cả chục lần, vô số tài liệu, tranh ảnh, đồ dùng dạy học phải tìm kiếm. Giáo viên sau đó phải dạy thử vài ba lần để đồng nghiệp trong nhóm, tổ, ban giám hiệu dự giờ góp ý, chỉnh đi sửa lại không biết bao nhiêu lần nữa vì mỗi người mỗi ý. Chỉ một tiết dạy thôi mà vất vả vô cùng.
Đến khi đi thi, thú thật giáo viên như là diễn viên, còn kịch bản, đạo diễn là tổ, ban giám hiệu xây dựng. Nếu được chọn đi thi giáo viên giỏi cấp tỉnh thì trình tự lại được chuyển giao cho tổ nghiệp vụ Phòng Giáo dục dự giờ dạy thử, góp ý cũng năm lần bảy lượt rồi chờ ngày lên đường thi đấu.
Yếu tố diễn ở hội thi cấp tỉnh được thể hiện từ A đến Z, tất cả đều được chuẩn bị công phu từ giáo án, hệ thống câu hỏi, nội dung ghi bảng, phương pháp, phương tiện, đồ dùng... do tập thể (trường, phòng) đầu tư, giáo viên chỉ việc thể hiện theo đúng kịch bản. Điều này chỉ thể hiện ở những tiết hội thi mà thôi (vì nhà có khách), còn những tiết dạy bình thường thì vẫn đâu vào đấy.
Còn học sinh thì sao? Để phục vụ cho thầy cô dạy thử tiết đi thi huyện, tỉnh, nhà trường điều động các lớp tham gia, đổi tiết, đổi giờ, đổi xuất, dạy thay, dạy học thử nghiệm các phương pháp, gây nhiều xáo trộn, ảnh hưởng đến chất lượng học tập của học sinh. Ở một số trường, ban giám hiệu còn cho giáo viên nghỉ dạy để tập trung đầu tư cho tiết dạy đi thi, dẫn đến học sinh mất bài, mất tiết, chất lượng học tập bị ảnh hưởng.
Điều đáng buồn là học sinh lẽ ra phải được hưởng niềm vui mỗi ngày đến trường nhưng nhiều thầy cô không ngần ngại đem ra làm thí nghiệm, thí điểm phục vụ cho thầy cô thi giáo viên giỏi. Để diễn cho nhập tâm, giáo viên được tự do lựa chọn lớp, chọn học sinh để dạy thử bất cứ khi nào cần.
Khi chuẩn bị thi tỉnh môn Giáo dục công dân, tôi nhớ phải điều lần lượt cả khối 7 (6 lớp để dạy), đặc biệt có lớp được dạy 2 lần, các em chủ yếu là ngồi nghe lại do tôi đã dạy thử lần một. Mỗi lớp tôi thử nghiệm một phương pháp khác nhau để chọn ra cách phù hợp.
Mục đích thi giáo viên dạy giỏi nếu chỉ để học tập, trao đổi kinh nghiệm thì theo tôi Bộ, Sở nên xây dựng những tiết dạy mẫu trực tuyến hay trên mạng trường học kết nối cho giáo viên cả nước cùng trao đổi là tốt nhất. Đừng bắt thi giáo viên giỏi làm gì vì không mang lại hiệu quả. Nếu để đánh giá giáo viên thì nên đánh giá hiệu quả giảng dạy, cuối năm lãnh đạo tiến hành khảo sát năng lực học sinh, khảo sát sự hài lòng của các em.
Nhân đây nói về ban giám khảo, những người "cầm cân nảy mực" cũng lắm chuyện phải bàn. Có giám khảo thật sự có năng lực chấm giáo viên giỏi các cấp và không ít người do cơ cấu nên năng lực tầm tầm bậc trung. Có giáo viên hai lần thi giáo viên giỏi cấp tỉnh đều thất bại nhưng lại được Phòng Giáo dục cơ cấu chấm giáo viên giỏi cấp huyện, hoặc có người không được công nhận dạy giỏi cấp tỉnh lại đi chấm thi giáo viên giỏi tỉnh.
Lâu nay chúng ta tổ chức thi giáo viên giỏi là do cơ chế, căn bệnh "thành tích" trong giáo dục và bệnh "diễn" trong giáo viên mỗi khi phong trào được ép từ trên xuống, đúng như nhận định: "Áp lực không tự nhiên sinh ra và cũng không tự nhiên mất đi, nó được đưa từ Bộ xuống Sở, Sở xuống Phòng, Phòng xuống trường, trường xuống giáo viên và học sinh là người gánh chịu cuối cùng".
Ngày 3/3/2016, Bộ Giáo dục và Đào tạo có công văn lưu ý "việc tham gia thi giáo viên dạy giỏi các cấp là do giáo viên tự nguyện, không được ép buộc tham gia và không được tạo áp lực cho giáo viên để lấy thành tích cho nhà trường dưới mọi hình thức". Chúng tôi thật hoan hỉ vì được cởi trói trong việc thi giáo viên giỏi, nhưng thực tế sau đó không có gì thay đổi.
Mới đây Bộ trưởng Giáo dục Phùng Xuân Nhạ đề nghị xem xét điều chỉnh Thông tư 21 ban hành điều lệ hội thi giáo viên dạy giỏi các cấp học phổ thông và thường xuyên, mong rằng Bộ chỉ đạo quyết liệt và thực sự đem lại hiệu quả.
