- Vừa qua Sở VHTT Hà Nội vừa công bố danh sách đề nghị xét tặng danh hiệu NSND trong đó có nghệ sĩ Trần Hạnh và Công Lý. Bà thấy sao về hai trường hợp này?
- NSND Lan Hương: Ông Trần Hạnh và Công Lý đều là nghệ sĩ, tôi nghĩ rằng mọi người hội đủ điều kiện thì chuyện được xét tặng danh hiệu NSND là rất tốt. Đấy cũng là cách động viên cho các nghệ sĩ.
- Theo quy định, các đối tượng được xét tặng danh hiệu NSND phải đáp ứng điều kiện có ít nhất 2 giải Vàng quốc gia sau khi được tặng danh hiệu NSƯT. Tuy vậy, không phải ai cũng đáp ứng được tiêu chí này, bà thấy sao?
- Tài năng không chỉ nằm ở các giải thưởng. Có nhiều nghệ sĩ trong cuộc đời làm nghề họ không may mắn, các vở, vai diễn của họ không được đi các hội diễn, thì họ không có giải thưởng. Tuy nhiên, trong cách nhìn của tôi, nghệ sĩ chỉ đóng một, hai vai rất thành công họ đã chứng tỏ được tài năng của mình rồi.
Nhiều nghệ sĩ vì căn cứ vào các giải thưởng nên rất thiệt thòi khi không được phong tặng danh hiệu. Như nghệ sĩ Trần Hạnh, hay một số nghệ sĩ lão thành giờ không tham gia các hội diễn thì rõ ràng họ thiệt thòi. Nhưng với tôi, đấy vẫn là những nghệ sĩ tài năng thực sự. Nghệ sĩ Trần Hạnh là người tôi ngưỡng mộ, trong mắt tôi ông đã là nghệ sĩ nhân dân từ lâu rồi.
NSND Lan Hương bên chồng - NSƯT Đỗ Kỷ. Ảnh: TTVH - Vì sao bà dành sự ngưỡng mộ cho nghệ sĩ Trần Hạnh?
- Trong quãng đời làm nghề của mình, nghệ sĩ Trần Hạnh là người tôi học hỏi được rất nhiều ở lối diễn giản dị, gần gũi. Không phải nghệ sĩ nào cũng làm được điều đó. Ông có phong cách diễn, cách khắc hoạ nhân vật rất riêng, kể cả ở trên sân khấu. Điều đó chứng tỏ ông là một nghệ sĩ lớn.
Cách diễn của nghệ sĩ Trần Hạnh tôi rất ngưỡng mộ, ngay cả lối tư duy, trí tuệ trong sáng tạo nhân vật của ông. Trước đây, Nhà hát kịch Việt Nam từng mời ông sang cộng tác, mặc dù khi đó ông ở Đoàn kịch Hà Nội. Ông là người diễn sân khấu rất hay chứ chưa cần nói đến phim truyền hình, hay là phim điện ảnh bây giờ.
- Nghệ sĩ Trần Hạnh từng chia sẻ: “Nghệ sĩ có tự trọng riêng, chẳng ai năm lần bảy lượt làm hồ sơ hay đi xin danh hiệu. Nếu ai đủ tiêu chuẩn, nên để cho các nhà hát, đơn vị sân khấu đề xuất lên”. Bà nghĩ sao về điều này?
- Cứ căn cứ vào quy chế là phải có huy chương, đôi khi lòng tự trọng của người nghệ sĩ rất cao khiến cho họ nghĩ rằng họ không đủ điều kiện, như nhà quản lý nói là phần cứng nên họ không muốn làm hồ sơ. Ngay như Nhà hát kịch cũng có những nghệ sĩ rất giỏi mà rất là thiệt thòi.
Hiện nay có nghệ sĩ Tuấn Minh, anh ấy mới mất cách đây khoảng 2 tháng, cũng thiệt thòi khi mà chưa được phong tặng danh hiệu. Trong mắt mình cũng như cả lớp diễn viên khoá 1 của Nhà hát kịch Việt Nam, anh ấy là một nghệ sĩ giỏi, thực sự tài năng. Anh ấy có những vai diễn để đời, đến bây giờ các lớp người sau vẫn phải nhắc đến. Khi anh ấy không còn nữa mình vẫn chỉ có một niềm áy náy đó là anh chưa được phong tặng danh hiệu.
Cũng như cố nghệ sĩ Văn Hiệp, ngày trước cùng nhà hát với mình và đi diễn với mình rất nhiều. Ông có lối diễn rất riêng, tất cả khán giả trong cả nước đều nhìn thấy điều đó. Phải chăng chỉ có hội đồng xét tặng họ căn cứ vào phần cứng. Bản thân tôi không nghĩ phần cứng đã là quan trọng.
Có những nghệ sĩ họ không tham gia các hội diễn, ví dụ như NSƯT Quang Thái của Nhà hát kịch Việt Nam cũng là một nghệ sĩ vô cùng nổi tiếng và tài giỏi.
- Theo bà nên chăng có sự linh động trong việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT?
- Mình nghĩ rằng rất nên ghi nhận tài năng của các nghệ sĩ như vậy. Hội đồng nghệ thuật của Bộ Văn hoá cũng có thể nhìn thấy những điều đó. Những hội đồng nghệ thuật của từng nhà hát cũng nhìn thấy được tài năng của các nghệ sĩ.
Có những nghệ sĩ được phong tặng danh hiệu xong, có rất nhiều huy chương đấy nhưng cách diễn, cách thể hiện vai diễn của họ chưa khắc hoạ được nhân vật một cách đậm nét. Nên nhiều anh em trong nhà hát chưa chắc đã phục. Bởi vậy, là phần cứng thì chúng ta cứ phải theo thôi. Tuy nhiên tôi nghĩ rằng nên mở và xét tặng một cách thực sự. Cũng mong hội đồng xét tặng danh hiệu là những người nắm rõ được đặc thù riêng của nghề.
Bên cạnh đó, việc phong tặng danh hiệu là nguồn động viên rất lớn đối với các nghệ sĩ. Các bạn trẻ được phong tặng sớm cũng là cái tốt để cho các bạn ấy có động lực còn tiếp tục làm việc, cống hiến.
Hơn nữa những nghệ sĩ tài năng cần được ghi nhận công lao của họ. Để các bạn trẻ nhìn vào đấy mà phấn đấu. Chứ lại thấy các danh hiệu có được rất dễ dàng, chỉ tham gia vài hội diễn, đóng một vai chính đã nghĩ là hay thì không hẳn. Đôi khi một vai chính chưa chắc đã bằng một vai phụ ngắn nhưng đậm nét, khắc hoạ được tốt nhân vật, nhân vật có tính hình tượng hoặc nêu bật được cái gì đó.
Trong mắt tôi quan niệm về tài năng hơi khác một chút với cách nhà nước xét tặng. Tuy nhiên, hiện nay phần cứng vẫn phải căn cứ vào các kỳ hội diễn vì đôi khi các hội đồng trong đơn vị nhìn nhận chưa chính xác cũng làm cho các nghệ sĩ gặp thiệt thòi.
- Cảm ơn NSND Lan Hương đã chia sẻ!
