Cương quyết chống độc quyền về giá

> Quốc hội phân bổ ngân sách trung ương năm 2012
> Quốc hội yêu cầu giữ lạm phát 2012 dưới 10%

Cần làm rõ tiêu chí hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá. Ảnh: Hồng Vĩnh.

Phó Chủ nhiệm UB Kinh tế Nguyễn Đức Kiên nói, dự thảo luật chưa xác định rõ mục tiêu của luật là ổn định, bình ổn giá hay kiểm tra giá. Dự thảo thiên về sản xuất công nghiệp, ít tác động lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, dịch vụ.

ĐB Trần Du Lịch (TPHCM) cho rằng, mục tiêu của luật làm sao Nhà nước kiểm soát được giá cả trong điều kiện thị trường. Thời gian qua, vấn đề giá có nhiều bất cập, nhưng bất cập là do yếu kém về quản lý, chứ không phải về khung pháp lý.

Vì vậy, giá cả thị trường chịu ba ức chế: Tình trạng đầu cơ thái quá đã diễn ra, không kiểm soát được; can thiệp không phù hợp của Nhà nước trong một số trường hợp; và hệ thống phân phối bị tắc nghẽn.

“Ba ức chế này làm cho giá cả méo mó. Cái khó nhất là luật phải giải quyết mối quan hệ giữa Nhà nước với thị trường, về cách tiếp cận làm sao để Nhà nước kiểm soát được giá, bình ổn được giá nhưng phải làm cho thị trường nhiều hơn chứ không phải Nhà nước nhiều hơn, nhưng dường như luật làm cho Nhà nước nhiều hơn”, ĐB Lịch nhận xét.

Theo Phó hiệu trưởng ĐH Kinh tế TPHCM Trần Hoàng Ngân, đang có sự chồng chéo trong quản lý giá hiện nay, đặc biệt là sự phối hợp giữa Bộ Tài chính, Bộ Công Thương và UBND các cấp. “Bộ Tài chính vừa qua thực hiện kiểm soát, minh bạch giá xăng dầu. Chúng ta mong các mặt hàng khác cũng minh bạch như vậy.

Trong rổ hàng hóa tính chỉ số CPI có trên 500 mặt hàng, nhóm lương thực, thực phẩm, ăn uống ngoài gia đình chiếm 39,93%. Cần thực hiện minh bạch, kiểm soát giá chặt chẽ ở mặt hàng này”, ĐB Ngân nói.

Chống độc quyền mạnh hơn

Theo ĐB Trần Du Lịch, cách bình ổn giá phải là kết quả của toàn bộ quản lý kinh tế vĩ mô. Mục tiêu quan trọng nhất là tăng trưởng kinh tế, ổn định giá cả, giải quyết việc làm và tăng xuất khẩu. Khi tổng cung và tổng cầu nền kinh bất ổn thì không bình ổn được giá. Do đó, để luật đi vào cuộc sống và phù hợp cơ chế thị trường, cần làm rõ khi nào Nhà nước can thiệp vào thị trường bằng công cụ giá cả và can thiệp bằng cách nào.

Phân tích vấn đề độc quyền, ông Lịch nói rằng, nước ta hiện có 2 loại độc quyền: độc quyền tự nhiên theo Luật cạnh tranh đã quy định và độc quyền nhà nước. Mỗi loại cần công cụ can thiệp khác nhau. Phải rành mạch, phải thấy rằng, nhà nước có vai trò thế nào trong vấn đề giải quyết mối quan hệ nhà nước và thị trường.

“Luật phải tập trung chống độc quyền, chống đầu cơ, chống lũng loạn. Ví dụ giá thuốc, giá sữa... Có lần Bộ trưởng Bộ Y tế trình bày tại Quốc hội có 10% thuốc đặc trị bị làm giá do sự cấu kết của nhà sản xuất, tập đoàn nước ngoài với các nhà kinh doanh trong nước. Những vấn đề đó cần quy định mạnh hơn”, ĐB Lịch kiến nghị.

“Luật giá phải đảm bảo được vai trò của nhà nước quản lý, điều tiết thông qua biện pháp kinh tế, phù hợp với cơ chế thị trường, thu hẹp phạm vi độc quyền qui định về giá của nhà nước, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh”, ĐB Trương Văn Vở (Đồng Nai) nêu quan điểm.

Ông Vở và một số ĐB khác đề nghị làm rõ tiêu chí danh mục hàng hóa dịch vụ bình ổn giá, nhất là các mặt hàng chiến lược (than, điện, xăng, dầu, lương thực, thực phẩm thiết yếu). Ngoài ra cần có hình thức xử lý vi phạm, nhất là vi phạm ngân sách Nhà nước trong bình ổn giá.