Ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội” không chỉ khán giả mà cả giới chuyên môn đánh giá cao, bởi giai điệu ngọt ngào và ca từ lãng mạn, thấm đẫm chất “Hà Nội”. Điều thú vị là hai tác giả Tô Như Châu, người viết lời và nhạc sỹ Trần Quang Lộc, viết nhạc đều chưa được đặt chân tới Hà Nội. Nhưng xuất phát từ tình cảm của mỗi người Việt Nam khi nghĩ về Thủ đô ngàn năm văn hiến, họ đã làm nên nhạc phẩm tuyệt vời về mùa thu - Mùa đẹp nhất của Thủ đô.
Ít ai biết ca khúc này được sáng tác từ những năm 70 thế kỷ trước, nhưng nó đã bị lãng quên suốt hơn 20 năm trước khi ra mắt công chúng.
Nhạc sỹ Trần Quang Lộc nhớ lại vào năm 1971, trong một lần giao lưu với nhóm thơ “Hàn Giang” tại Đà Nẵng, nhà thơ Tô Như Châu đã khoe với nhạc sỹ về bài thơ viết về Hà Nội. Cầm bài thơ đánh máy dài gần 5 trang giấy, nhạc sỹ Trần Quang Lộc sửng sốt vì thích thú. Những vần thơ: “Tháng Tám mùa thu, lá khởi vàng chưa nhỉ? Từ độ người đi, thương nhớ âm thầm. Có phải em là mùa thu Hà Nội? Tuổi phong sương, ta cũng gắng đi tìm. Có phải em, mùa thu xưa?..” khiến ông xao xuyến.
Album Chợt nghe em hát của ca sỹ Hồng Nhung đã giới thiệu ca khúc Có phải em mùa thu Hà Nội “Bài thơ hay quá. Anh để em phổ nhạc cho”- Nhạc sỹ đã nói như thế với nhà thơ. “Tôi được nghe kể về Hồ Gươm, về bãi sông Hồng, về những con phố nhỏ se lạnh chiều đầu thu. Tôi được nghe rất nhiều bài thơ, bài hát hay về Hà Nội và tôi đã mơ về Hà Nội rất nhiều”- Nhạc sỹ Trần Quang Lộc chia sẻ và ông cũng thú nhận: ngày đó đã có một cô gái Hà Nội trong trái tim ông và “Yêu người yêu cả quê hương” nên Hà Nội càng đẹp, càng lãn mạn.
Chỉ trong một đêm nhạc sỹ đã hoàn thành ca khúc Có phải em mùa thu Hà Nội. Sự đồng cảm của hai tác giả đã cho ra đời một tuyệt phẩm. Cái hay của Trần Quang Lộc là đã “chắt” những vần thơ “đắt” nhất của Tô Như Châu cho vào một khuông giai điệu tuyệt đẹp với tiết tấu dàn trải, tự nhiên và lẫn thêm nhiều hư ảo. Những giai điệu quyện lấy ca từ và định dạng luôn trong vô thức của người nghe với những vần thơ rất dễ thấm: “Có bóng mùa Thu thức ta lòng sang mùa. Một ngày về xuôi chân ghé Thăng Long buồn. Có phải em là mùa Thu Hà Nội. Ngày sang Thu anh lót lá em nằm. Bên trời xa sương gió bay”.
Nhạc sỹ Trần Quang Lộc đã chọn ca sỹ Thái Thanh- Một ca sỹ gốc Hà Nội để hát ca khúc này. Thái Thanh rất thích ca khúc này nên đã hát ở một số phòng trà. Tuy nhiên, khi chỉ vừa hát được 1 lần trên đài phát thanh Pháp- Á thì đột nhiên Thái Thanh ngừng không hát thêm lần nào nữa. Nhạc sỹ đi hỏi nguyên nhân thì được trả lời là "bị cấm". Đó là vào năm 1972.
Bị cấm hát, ông cất đứa con tinh thần vào tủ và lo mưu sinh. Ông đã gần như quên khuấy nó... Và lẽ nhạc sỹ đã quên ca khúc này thật bởi mãi tới năm 1994, nghĩa là sau hơn 20 năm ra đời ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội”, khi chọn ca khúc để làm album “Chợt nghe em hát”, trong số 60 bản nhạc trong tập nhạc, ông vẫn không chọn ca khúc nào. Người có công lớn để đưa “Có phải em mùa thu Hà Nội” trở lại với công chúng chính là nhạc sỹ Đức Trí- Người hòa âm album "Chợt nghe em hát".
Nhạc sỹ Đức Trí - Người đã chon ca khúc 'Có phải em là mùa thu Hà Nội' sau một thời gian bị lãng quên Cầm tập nhạc 60 ca khúc của Trần Quang Lộc, Đức Trí không chỉ xem xét các ca khúc đã được chọn mà cẩn thận rà lại tất cả. Và con mắt nhà nghề của anh đã nhìn ra một ca khúc đã “Bị loại” nhưng lại có ca từ, giai điệu rất hay. Và Đức Trí đã đề nghị Trần Quang Lộc đưa ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội” vào album. Người thể hiện lại ca khúc này sau hơn 20 năm vắng bóng lại là một ca sỹ Hà Nội khác - ca sỹ Hồng Nhung.
Album “Chợt nghe em hát” với ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội” đã lập nên một kỷ lục thời bấy giờ khi 30 ngàn bản được bán trong vòng một tuần. Album cũng góp phần làm nên tên tuổi một diva của Việt Nam là Hồng Nhưng, người sau này được mệnh danh ca sỹ hát nhiều ca khúc về Hà Nột nhất, ca sỹ thể hiện hay nhất về Hà Nội. Sau Hồng Nhung, đã có nhiều ca sỹ khác cũng chọn “Có phải em mùa thu Hà Nội” để thể hiện như Lam Trường, Tuấn Ngọc, Thanh Lam, Ý Lan, Thu Phương… và cũng đều có những thành công nhất định. Nhưng thành công nhất có lẽ là ca sỹ Thu Phương.
Với ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội” do Thu Phương thể hiện trong album “Ngủ ngoan nhé ngày xưa”, cô ca sỹ gốc Hải Phòng này đã đoạt nhiều giải thưởng như Giải video hay nhất, giải ca sỹ thể hiện hay nhất, giải nhạc sỹ sáng tác hay nhất... do VTV trao tặng. Năm 1998, “Có phải em mùa thu Hà Nội” đã được trao giải Nhất của Hội VHNT Việt Nam. Nhiều chương trình VHNT lớn đã chọn ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội” để thể hiện, trong đó có chương trình Lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Và mỗi dịp thu về, ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội” lại vang lên không chỉ ở Hà Nội.
Ca sỹ Thu Phương và nhac sỹ Trần Quang Lộc Nói về ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội” nhạc sỹ Trần Quang Lộc cho biết: ‘Tôi chỉ là người chắp cánh cho những vần thơ của nhà thơ Tô Như Châu bay lên. Và nếu không có con mắt tinh đời của nhạc sỹ Đức Trí thì có lẽ mãi ca khúc này vẫn nằm trong ngăn kéo. Tôi xin cảm ơn mọi người.”
