Thuốc lá lậu vẫn ồ ạt vào Việt Nam theo lối mòn, lối mở biên giới
Theo Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, từ khi có Chỉ thị 30/CT-TTG của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường đấu tranh chống thuốc lá nhập lậu, với sự vào cuộc của các bộ ngành và địa phương, đánh giá bước đầu đã kiềm chế, đẩy lùi nạn buôn lậu thuốc lá trên địa bàn cả nước. Tuy nhiên, thực tế lượng thuốc lá nhập lậu vào nội địa bị bắt giữ chỉ chiếm hơn 1% so với thực tế lượng nhập lậu tràn vào Việt Nam mỗi ngày.
Thời gian qua, hoạt động buôn lậu thuốc lá lại diễn ra ngang nhiên, thách thức pháp luật ở nhiều địa phương, đặc biệt là các tỉnh biên giới Tây Nam, nhất là các địa bàn trọng điểm như: Long An, An Giang, Tây Ninh, Bình Phước, Đồng Tháp, TP.HCM…
Theo ước tính, trung bình mỗi ngày, lượng thuốc lá nhập lậu qua các tỉnh biên giới 400 – 500 ngàn bao các loại, trong đó 80% là Jet và Hero. Trong quá trình vận chuyển, thuốc lá được nguy trang cất giấu rất tinh vi, các đương dây vận chuyển được tổ chức hoạt động rất chuyên nghiệp, đặc biệt là luôn cử người theo dõi các lực lượng chức năng 24/24h… Đáng nói, hiện các đầu nậu không chỉ thuê dân nghèo mà còn “chọn” thuê các đối tượng có tiền án, tiền sự, nghiện ma túy… vận chuyển thuốc lá nhập lậu nên khi bị lực lượng chức năng bắt giữ các đối tượng này thường rất manh động, chống đối lại lực lượng làm nhiệm vụ để tẩu tán tang vật.
Thực tế cho thấy, ở các tỉnh Tây Nam thuốc lá lậu được bán tràn lan và công khai ở các cửa hàng bán lẻ, tiệm tạp hóa với số lượng “bao nhiêu cũng có” mà không bị lực lượng chức năng xử lý. Tại các thành phố, thuốc lá lậu được bày bán công khai tại các đại lý, cửa hàng, nhà hàng, quán nước các điểm bán thuốc lá ven các đường phố. Tại TP.HCM, những điểm bán thuốc lá lậu nổi tiếng như chợ Học Lạc quận 5, chợ Trần Quốc Toản quận 3; chợ Tây Ninh quận Tân Bình vẫn khá tấp nập dù không công khai như trước… Tại An Giang, từ chợ đến các cửa hàng bán lẻ, đại lý, thuốc lá nhập lậu bày bán công khai cùng với các sản phẩm hợp pháp mà không bị bất kỳ cơ quan chức năng nào kiểm soát…
Thuốc lá lậu: hậu quả to lớn, tác hại không lường
Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, giai đoạn 2013-2018, ngành thuốc lá chịu nhiều thách thức từ thuốc lá nhập lậu và bình quân tiêu thụ thuốc lá nhập lậu lên đến trên 700 triệu bao mỗi năm, có năm chiếm tới 25% thị trường. Thống kê của Ban 389 quốc gia, từ ngày 11/10/2014 đến tháng 10/2019 các lực lượng chức năng cả nước đã bắt giữ, xử lý 52.375 vụ; tịch thu hơn 39 triệu bao; khởi tố hình sự hơn 917 vu và trên 1.150 đối tượng.
Trong 10 tháng đầu năm 2019, Tây Ninh bắt giữ 629 vụ, tịch thu 540.635 bao; Long An 895 vụ, thu giữ: 1.569.974 bao; TP. Hồ Chí Minh: 1.036 vụ, thu giữ 732.543 bao; Cần Thơ: bắt giữ 541, thu giữ:182.482 bao; An Giang bắt giữ 613; thu giữ: 573.175 bao; Đồng Tháp bắt giữ 635, thu giữ: 302.173 bao…
Buôn bán, vận chuyển thuốc lá nhập lậu không chỉ gây thất thu ngân sách Nhà nước, gây mất trật tự xã hội mà thuốc lá nhập lậu điển hình là JET và HERO còn gây hiểm họa khôn lường đối với người sử dụng bởi chất lượng không được một cơ quan nào kiểm soát. Điều đáng nói, hiện nay một lượng lớn thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc xuất xứ, không được kiểm soát chất lượng đang được nhập lậu vào nước ta và được bày bán công khai tai các cửa hàng, chợ điện tử trên mạng xã hội.
Còn tính từ 26/4/2018 đến nay, số thuốc lá nhập lậu được tịch thu trên cả nước là gần 10 triệu bao, tuy nhiên việc xử lý thuốc lá nhập lậu lại gặp nhiều khó khăn do quy định về giám định, đánh giá mặt hàng này tiêu hủy hay đấu giá vẫn chưa có cơ quan chuyên môn thực hiện nhiệm vụ.
Ông Nguyễn Minh Trung – Cục trưởng Cục QLTT Đồng Tháp cho biết, trước đây tiêu hủy hết thì được hỗ trợ kinh phí theo thông tư 19 của Bộ Tài chính, còn hiện nay phải xác định được chất lượng thuốc lá nào đảm bảo chất lượng thì tái xuất, còn không thì mới tiêu hủy… Tuy nhiên, hiện nay lại chưa có cơ quan nào kiểm định chất lượng nên rất khó khăn trong việc xử lý.
Về xử lý thuốc lá lậu, Ban chỉ đạo 389 tỉnh Long An cho biết, hiện thuốc lá ngoại được các lực lượng chức năng của tỉnh bắt giữ đang tồn kho gần 2,7 triệu gói do bị vướng các quy định về đấu giá thuốc thuốc lá ngoại. Ngoài ra, các lực lượng chức năng đã bắt nhiều vụ từ 1.500 bao trở lên nhưng không bắt được đối tượng thực hiện hành vi vi phạm. Đối với các trường hợp này, cơ quan công an tiến hành khởi tố vụ án theo quy định, tuy nhiên, do không xác định được đối tượng nên sau khi hết thời hạn điều tra phải ra quyết định tạm chỉ điều tra vụ án, dẫn đến số vụ việc tạm đình chỉ tăng cao.
