Bức tranh khắc họa một gia đình nông dân ở làng Nuenen, tỉnh Brabant đang ăn một bữa khoai tây là một trong bốn tác phẩm duy nhất người nghệ sĩ Hà Lan nghĩ rằng sẽ trở thành kiệt tác - cùng với tác phẩm Phòng ngủ, Hoa hướng dương và chân dung Augustine Roulin.
Triển lãm có hơn 50 bức thư, bản phác thảo và tác phẩm hội họa được trưng bày tại Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam từ thứ Sáu (8/10). “Những người ăn khoai” là tác phẩm duy nhất đã bị phản đối từ tất cả mọi người khi nó được hoàn thành vào năm 1885. Ngay cả những người bạn thân nhất của ông cũng không hề thích nó.
Sau một chuỗi các vấn đề tâm lý dai dẳng - đỉnh điểm là khi ông tự cắt tai mình vào tháng 12 năm 1888 - ông đã tự nguyện nhập viện tâm thần ở Saint-Rémy-de-Provence (Pháp). Từ trong bệnh viện, Van Gogh đã yêu cầu mẹ và em trai Theo gửi cho ông bức vẽ “Những người ăn khoai”.
“Anh đang nghĩ đến việc vẽ lại bức tranh này”, ông viết cho Theo. “Bức tranh cũ chắc giờ đã tối đen rồi, có thể anh sẽ vẽ lại nó dựa vào trí nhớ”.
Cho dù Van Gogh đã không hoàn thành kế hoạch của mình trước khi ông tự sát vào ngày 29/7/1890, những bản vẽ mà ông đã phác thảo vào đầu năm đó được trưng bày trong triển lãm lần này mang tên “Những người ăn khoai: Sai lầm hay Kiệt tác?”.
Cô Bregje Gerritse, người phụ trách triển lãm, cho biết: “Vào năm 1890, ông ấy khao khát được trở về, vì đã 5 năm rồi ông ấy không được về nhà. Ông đã quay lại bức “Những người ăn khoai” và bắt đầu vẽ lại nội thất và những con người bên bàn ăn, và những bức vẽ ấy đã không được trưng bày trong một thời gian dài – dường như chúng chưa bao giờ được trưng bày”.
Van Gogh gặp khó khăn với các bức vẽ nhóm người, trong khi họạ sỹ Van Rappard – bạn ông lại là một bậc thầy dày dạn kinh nghiệm. Van Rappard đã chế nhạo Van Gogh trong bức thư của mình vì đã vẽ một nhân vật nam mất “một nửa mũi”, trong khi cánh tay lại “ngắn thiếu một mét”.
Hoạ sỹ Van Rappard viết: “Tại sao không nghiên cứu các chuyển động? Một tác phẩm như vậy hẳn là không nghiêm túc?”. Van Gogh sững sờ, ông đã gửi lại bức thư, từ đó kết thúc tình bạn của họ.
Van Gogh sau đó đã viết cho em trai Theo: “Điều anh đang cố gắng đạt được không phải là vẽ được một bàn tay, mà là cử chỉ, không phải một cái đầu chính xác về mặt toán học mà là biểu cảm tổng thể. Nói tóm lại, chính là sự sống”.
Cô Gerritse cho biết Van Gogh đã hy vọng sẽ bứt phá trong thị trường nghệ thuật Paris với bức tranh này, và cho dù ông đã thất bại, người họa sĩ vẫn kiên trì tin rằng ông đã tìm được điều gì thật sự đặc biệt trong cuộc sống những người nông dân mà ông khắc họa. “Tác phẩm này rất khác - cô nói - Nó có một tầm nhìn rõ ràng về cuộc sống thực tế, trung thực, nghèo khó của người nông dân”. Cô cũng nói thêm: “Tôi thích sự thật rằng Van Gogh tự tin vào tác phẩm của chính mình. Điều quan trọng là ấn tượng mà bức tranh truyền tải về cuộc sống nông dân”.
“Những người ăn khoai” đã không được xuất hiện trong buổi triển lãm đương thời nào, và kết cục được treo trên lò sưởi trong căn hộ của ông Theo ở Paris.
Van Gogh luôn rất tin tưởng vào tác phẩm tối tăm, khác biệt này, vì ý nghĩa của nó đối với ông. Cho đến nay, thế giới coi nó là kiệt tác.
