Theo lương y Vũ Quốc Trung, chế độ ăn uống, tình trạng nhiễm khuẩn đường tiết niệu, điều kiện sinh sống ở vùng nhiệt đới, vùng khô... là những yếu tố có thể gây sỏi đường niệu. Sỏi có thể hiện diện ở thận, bàng quang, niệu quản, hay ở niệu đạo.
Sỏi đường tiết niệu thường gây ra cơn đau, đau đột ngột, đau quặn từng cơn ở vùng thận, đau lan xuống dưới bộ phận sinh dục, người bệnh sẽ tiểu ra máu, tiểu buốt, gắt.
Theo lương y Vũ Quốc Trung, y học cổ truyền gọi sỏi tiết niệu là thạch lâm, sa lâm..., và cho rằng bệnh này xảy ra chủ yếu là do chứng thấp nhiệt ở hạ tiêu (vùng từ rốn đến bàng quang), làm cho nước tiểu bị ứ đọng lại thành sỏi.
Nếu sỏi nhỏ gọi là sa lâm, sỏi to gọi là thạch lâm. Y học cổ truyền chia sỏi tiết niệu làm nhiều thể khác nhau như: thấp nhiệt, can uất khí trệ, thận âm hư suy; đồng thời tùy thể mà có những phương cách, bài thuốc khác nhau. Bên cạnh đó, kinh nghiệm dân gian cũng có nhiều bài thuốc hay để chữa bệnh này.
Với trường hợp sỏi ở bàng quang, có thể dùng 2 cách sau:
- Dùng râu bắp 60 gr, lá bầu
30 gr. Râu bắp rửa sạch, lá bầu rửa sạch, cắt nhỏ, cho cả hai vào nồi cùng 400 ml nước, nấu đến sôi, nấu tiếp khi nước trong nồi còn lại chừng 250 ml thì tắt lửa. Chia vài lần, uống nước nấu này hết trong ngày. Uống một đợt liên tục 15 - 20 ngày.
- Dùng vỏ bí xanh 40 gr, ô mai 12 quả. Vỏ bí xanh rửa sạch, cắt nhỏ, rồi cùng ô mai cho vào nồi nấu lấy nước dùng. Cách nấu, cách dùng giống như cách làm ở bài trên, và cũng dùng liên tục 15 - 20 ngày.
Chữa sỏi niệu quản, niệu đạo, có thể dùng 2 cách sau:
- Dùng kim tiền thảo 80 gr, phục linh 30 gr. Cách làm: cho cả hai vào nồi cùng 400 ml nước, nấu đến sôi, khi còn lại 250 ml nước thì ngừng. Chia vài lần dùng hết trong ngày. Dùng liên tục 10 - 15 ngày.
- Dùng lá cối xay, mã đề (mỗi loại 10 gr), kim tiền thảo 15 gr. Cho các vị thuốc vào nồi cùng 400 ml nước, nấu sôi, khi còn lại 250 ml nước, chia uống hết trong ngày. Dùng liên tục 15 - 20 ngày.
Với trường hợp sỏi ở thận, dân gian còn có bài thuốc chữa đơn giản bằng cách lấy quả chuối hạt chín, lấy hạt đem phơi khô rồi tán thành bột để nấu lấy nước uống. Cũng có người dùng quả chuối hạt còn xanh (nhưng đã già, gần chín tới) để nguyên vỏ và cắt lát mỏng đem phơi khô rồi nấu nước uống thay nước trà trong ngày.
