Ra mắt tháng 12/2009, bom tấn Avatar lập tức xô đổ hàng loạt kỷ lục phòng vé, nhanh chóng đứng đầu bảng xếp hạng phim ăn khách nhất mọi thời chỉ sau 41 ngày. Không chỉ thắng lớn về doanh thu, kiệt tác của James Cameron còn được giới phê bình đánh giá cao, nhận 9 đề cử Oscar 2010 và thắng 3 giải về hình ảnh bao gồm: Quay phim xuất sắc, Kỹ xảo điện ảnh xuất sắc và Chỉ đạo nghệ thuật xuất sắc.
Thời điểm đó, Avatar từng được xem là “cuộc cách mạng” về công nghệ. Đây là dự án đầu tiên được thực hiện hoàn toàn bằng máy quay 3D, với khoảng 70% thời lượng dựng bằng kỹ xảo CGI. Dù đã 13 năm trôi qua, hiện vẫn chưa có tác phẩm nào đủ sức vượt mặt “đứa con tinh thần” của đạo diễn James Cameron. Thậm chí, bộ phim còn sống động và chi tiết hơn khi được chiếu lại với định dạng mới, chất lượng hình ảnh nâng cấp lên 4K cùng nhiều lựa chọn để khán giả thưởng thức, từ 2D, 3D đến IMAX 3D, 4DX.
 |
| Avatar được xem là bước ngoặt về công nghệ tại Hollywood khi được thực hiện hoàn toàn bằng máy quay 3D. |
So với nhiều kiệt tác khác, cốt truyện Avatar khá đơn giản. Phim đặt bối cảnh năm 2154 ở tương lai khi tài nguyên Trái Đất gần cạn kiệt. Kịch bản kể lại hành trình của nhân vật chính Jake Sully (Sam Worthing), một người lính bị khuyết tật nhận nhiệm vụ đặc biệt trên hành tinh Pandora giả tưởng. Tại đây, anh cùng vài cộng sự phải tìm cách tiếp cận người dân bản địa Na'vi, thuyết phục rời khỏi quê hương để định cư tại nơi khác. Nhờ đó, con người mới chiếm đóng và khai quật khoáng sản ở Pandora một cách dễ dàng.
Để thực hiện nhiệm vụ, Jake buộc phải sống trong nhân dạng mới như một người Na’vi thực thụ. Công nghệ hiện đại cho phép anh điều khiển cơ thể ảo từ xa như robot, trò chuyện và sinh hoạt cùng người dân Pandora mà không bị phát hiện. Tuy nhiên, càng tiếp xúc Jake lại càng thấu hiểu và đồng cảm với nền văn hóa bản địa, thậm chí còn đem lòng yêu Neytiri (Zoe Saldana), con gái thủ lĩnh tộc Na’vi. Điều đó khiến Jake trở thành kẻ phản bội, bị chính đồng loại săn lùng.
Kịch bản – do James Cameron chấp bút – pha trộn khá nhiều yếu tố phiêu lưu, kỳ ảo xen lẫn hành động. Nội dung đi ngược nhiều phim khoa học viễn tưởng lấy chủ đề người ngoài hành tinh xâm chiếm Trái Đất. Trong phim, loài người được mô tả như những kẻ xấu, tìm cách chiếm đóng mảnh đất của chủng loài khác. Trái lại, dân Na’vi là phe bị hại, phải tìm cách vùng dậy để bảo vệ quê hương. Để kể lại câu chuyện, James Cameron cũng sử dụng nhiều mô-típ quen thuộc trong điện ảnh. Chẳng hạn cuộc chiến giữa các chủng tộc gợi nhớ loạt phim Star Wars, hay việc Jake đổi ý bảo vệ người Na’vi gợi nhớ Dances with Wolves (1990).
 |
| Nội dung phim kể lại cuộc chiến giữa con người và tộc Na’vi ở hành tinh Pandora. |
Tạm bỏ qua nội dung, điểm khiến phim được đón nhận nồng nhiệt chính là phần hình ảnh ấn tượng. Với thời lượng lên đến 162 phút, đạo diễn tập trung xây dựng thế giới kỳ ảo để người xem đắm chìm vào từng khung hình. Hành tinh Pandora được mô phỏng bằng những thước phim đa dạng, từ đại cảnh hoành tráng đến những góc máy đặc tả, hiện lên vừa kỳ vĩ vừa nguy hiểm. Nơi đó đầy rẫy những sinh vật kỳ lạ và bí ẩn. Điển hình là tộc người Na’vi với nước da xanh ngắt, chiều cao gấp đôi loài người, đôi mắt to tròn và hàm răng sắc nhọn. Hay những con Toruk - loài vật có nét lai giữa khủng long và rồng phương Tây – đang tung tăng bay giữa bầu trời.
Công nghệ 3D giúp những thước phim hiện lên rõ nét hơn bao giờ hết. Người xem có thể cảm nhận được từng vật thể trên hành tinh Pandora như đang ẩn hiện ngay trước mắt. Đó có thể là những tảng đá trôi lơ lửng trong không trung, những sinh vật phát sáng tựa đom đóm hay có xúc tu như sứa biển. Đó cũng có thể là đám tro tàn sót lại sau khi cánh rừng bị đám cháy tàn phá nặng nề. Độ nổi khối, độ sâu và sự gai góc trong từng đường nét đều được đồ họa vi tính lột tả một cách chân thực. Tất cả đều có hồn, hiện lên sinh động như thật.
 |
| Từng chi tiết, cảnh quay trong phim đều hiện lên chân thực dù được dựng bằng đồ họa vi tính. |
Quá trình phát triển Avatar kéo dài rất lâu. Từ năm 1994, James Cameron đã nhen nhóm ý tưởng thực hiện nhưng phải 15 năm sau mới có thể hoàn thành. Lý do là thời điểm đó, kỹ xảo điện ảnh chưa phát triển đủ mạnh để đạo diễn thực hiện tầm nhìn mong muốn. Hơn nữa, mức kinh phí dự tính đắt đỏ (lên đến hàng trăm triệu USD) là yếu tố ngăn cản, khiến không có hãng nào chịu tài trợ. Mãi đến khi James Cameron nhìn thấy tạo hình nhân vật Gollum trong The Lord of the Rings: The Two Towers (2002), ông biết rằng thời điểm vàng đã đến.
Với kinh phí hơn 237 triệu USD, Avatar là một trong những bom tấn đắt đỏ bậc nhất tại thời điểm ra mắt. Song, mọi nỗ lực của James Cameron đều được đền đáp khi phim đại thắng phòng vé với tổng doanh thu hiện tại hơn 2,8 tỷ USD, đứng đầu danh sách phim ăn khách nhất mọi thời đại, vượt mặt Titanic (1999) – cũng do James Cameron đạo diễn.
Đến nay, 13 năm đã trôi qua nhưng Avatar vẫn là “con gà đẻ trứng vàng” của Hollywood. Thừa thắng xông lên, James Cameron ký hợp đồng thực hiện tiếp 4 phần hậu truyện, trong đó phần 2 sẽ ra mắt cuối năm nay và phần 3 vào năm 2024.
