Năm 2013, mặc dù ngân sách khó khăn nhưng Chính phủ, Quốc hội vẫn quyết tâm phát hành hơn 53 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ (TPCP) để thực hiện dự án cải tạo nâng cấp QL 1A từ Hà Nội - Cần Thơ. Tuy nhiên, thay vì “chắt chiu” những đồng vốn thì Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) và các đơn vị có liên quan lại “hào phóng” tính sai tổng mức đầu tư với số tiền lên đến gần 1.900 tỷ đồng…
Sai từ khối lượng đến đơn giá
Bộ Tài chính vừa có văn bản gửi Bộ GTVT về việc thực hiện kết luận thanh tra tài chính đối với 8 dự án đầu tư xây dựng công trình mở rộng Quốc lộ (QL) 1A sử dụng nguồn vốn TPCP tại 8 tỉnh, thành phố là: Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận. Tổng chiều dài của 8 dự án trên là 438km, với tổng mức đầu tư là 27.832 tỷ đồng.
Tuy nhiên, kết quả thanh tra cho thấy, cả 8 dự án trên đều có nhiều sai phạm khiến cho việc lập, phê duyệt tổng mức đầu tư chưa chính xác với số tiền lên đến 1.866 tỷ đồng. Trong đó ở cả 8 dự án đều có tình trạng tính sai về đơn giá đền bù đất, diện tích đất, hỗ trợ, tái định cư… với tổng số tiền tính sai là gần 570 tỷ đồng.
Theo kết luận thanh tra của Bộ Tài chính, dự án tính sai nhiều nhất trong giải phóng mặt bằng là ở Phú Yên (do Ban Quản lý dự án (BQLDA) Thăng Long quản lý và thực hiện) với số tiền là 136 tỷ đồng, kế tiếp là Bình Thuận (BQLDA 1) 115 tỷ đồng, Khánh Hòa (BQLDA 7) 107 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, nhiều dự án cũng đã tính sai về khối lượng và đơn giá ca máy, đơn giá bê tông nhựa, giá nhựa đường, dải phân cách… với tổng số tiền là 396 tỷ đồng, trong đó riêng dự án do BQLDA Thăng Long quản lý tính sai 178 tỷ đồng, BQLDA đường Hồ Chí Minh là 175 tỷ đồng.
Cũng theo kết luận thanh tra, việc tăng sai về chi phí dự phòng trượt giá, dự phòng khối lượng… cũng diễn ra phổ biến ở 8 dự án trên. Tổng chi phí tăng sai ở các dự án là gần 360 tỷ đồng, trong đó, BQLDA đường Hồ Chí Minh và BQLDA Thăng Long là những đơn vị “đứng đầu” về tính sai (mỗi đơn vị tính sai trên 117 tỷ đồng). Cả 8 dự án trên cũng đã tính sai 122 tỷ đồng trong việc phê duyệt dự toán khoản phụ cấp không ổn định sản xuất 10%.
Làm rõ trách nhiệm để xảy ra sai phạm
Đề cập trách nhiệm trong việc để xảy ra các sai phạm trên, Bộ Tài chính khẳng định, các BQLDA, đơn vị tư vấn thiết kế và các nhà thầu thi công phải chịu trách nhiệm. Bộ Tài chính kiến nghị Bộ GTVT chỉ đạo các BQLDA và các đơn vị liên quan rà soát để điều chỉnh giảm tổng mức đầu tư tại 8 dự án trên với số tiền là 1.866 tỷ đồng.
Bộ Tài chính kiến nghị Bộ GTVT làm việc với UBND tỉnh Phú Yên về việc hỗ trợ chênh lệch chi phí xây dựng khu tái định cư và thu hồi số tiền Bộ Tài chính đã tạm ứng là 237 tỷ đồng… Bộ Tài chính cũng yêu cầu Bộ GTVT kiểm điểm trách nhiệm và chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân có liên quan đối với các sai phạm nêu trên.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai, sau khi có kết luận thanh tra, Bộ đã có văn bản gửi Bộ GTVT đề nghị chỉ đạo các đơn vị, BQLDA và chủ đầu tư thực hiện điều chỉnh giảm tổng mức đầu tư của các dự án với số tiền là 1.866 tỷ đồng. Đồng thời chỉ đạo giảm giá trị dự toán, giảm giá trị hợp đồng các gói thầu xây lắp và giảm giá trị nghiệm thu theo kết luận thanh tra.
Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ GTVT làm việc với Bộ Xây dựng để xác định định mức sản xuất bê tông nhựa liên quan 8 dự án này và đồng thời làm việc với Bộ Xây dựng để thống nhất về khoản phụ cấp không ổn định 10% vì đây là vấn đề đang gây tranh cãi và chưa rõ ràng.
Một vi phạm nghiêm trọng nữa được kết luận thanh tra chỉ ra là việc một số dự án đã điều chỉnh giảm quy mô và mục tiêu nhưng “quên” giảm vốn. Đơn cử như tại dự án đoạn qua tỉnh Phú Yên do BQLDA Thăng Long quản lý, các cơ quan chức năng đã cắt chuyển 1km đường sang dự án đầu tư theo hình thức BOT, nhưng lại quên giảm 27,4 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư. Theo kết luận thanh tra, tổng số tiền chưa thực hiện điều chỉnh giảm tổng mức đầu tư của các dự án cải tạo nâng cấp QL 1A sau khi điều chỉnh quy mô lên đến gần 545 tỷ đồng…
