Bộ Y tế vừa đưa ra dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính để lấy ý kiến về điều kiện đối với cá nhân yêu cầu chuyển đổi giới tính, điều kiện của chuyên gia tâm lý, cơ sở khám chữa bệnh thực hiện can thiệp y học chuyển đổi giới tính, hồ sơ xin được chuyển đổi giới tính…
Theo ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), Dự thảo Luật chuyển đổi giới tính được xây dựng trên quy định của Luật dân sự 2015, vì Luật này quy định quyền được chuyển đổi giới tính. Nhưng để thực hiện phải có luật chuyên ngành về chuyển đổi giới tính. Việt Nam mới công nhận quyền chứ chưa có cơ chế pháp lý để thực hiện.
Ông Nguyễn Huy Quang
Theo ông Quang, trong quá trình làm dự thảo đã có báo cáo đánh giá tác động chính sách. Vấn đề này là quyền nhân thân, tức là thay đổi nhân dạng của mình
“Ví dụ như anh bây giờ muốn chuyển sang nữ là quyền quyết định của anh, bố mẹ, anh chị không thể quyết định thay được. Thế nên phải trên 18 tuổi, có năng lực nhận thức hành vi. Từ những phân tích như thế và phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam, 18 tuổi trở lên mới đủ điều kiện. Dưới 18 tuổi, do chưa đủ nhận thức, có thể thích lên thì làm, xong không thích nữa... Đây không phải chuyện đùa vì liên quan đến sức khỏe, tính mạng của con người”, ông Quang nói.
Ông Quang cũng cho biết, Luật quy định độc thân ở ba trường hợp. Một là chưa lấy vợ lấy chồng, hai là lấy vợ lấy chồng nhưng đã ly dị, ba là lấy vợ lấy chồng không ly dị nhưng chồng/vợ chết. Sở dĩ quy định như vậy vì liên quan đến tính pháp lý.
Ông Quang phân tích, Luật Hôn nhân & Gia đình chỉ cho phép kết hôn giữa nam với nữ chứ không thừa nhận kết hôn đồng giới nam với nam, nữ với nữ. Ví dụ một cặp vợ chồng chưa ly dị mà người vợ nằng nặc đòi chuyển đổi giới tính thành nam, thì tình trạng kết hôn sẽ thành nam nam, vi phạm luật Hôn nhân & gia đình. Mà dù có chấp nhận đi chăng nữa, kể cả người vợ hoặc người chồng đồng ý thì lúc đó quan hệ vợ chồng không còn nguyên nghĩa theo Luật Hôn nhân & gia đình. Người con không biết gọi người bố chuyển giới thành nữ như thế nào.
“Vì vậy không chỉ có tự do của cá nhân người đó mà còn ảnh hưởng đến con cái, dòng tộc. Khi xem xét đều phải theo trật tự pháp luật. Tức là phải đảm bảo được lợi ích công cộng, bảo đảm khía cạnh về đạo đức, giá trị truyền thống, văn hóa chứ không phải cá nhân thích là được”, ông Quang cho biết thêm.
Liên quan đến các phương án chuyển đổi giới tính, ông Quang cho biết, có hai loại, một là điều trị nội tiết tố, hai là phẫu thuật.
Về điều trị nội tiết tố, chỉ cần các bệnh viện có chuyên khoa nội, các bệnh viện nội hoặc phòng khám nội khoa thì có thể thực hiện được. Việc thăm khám, kê đơn rồi cho sử dụng hoóc môn không có vấn đề gì khó cả. Giải phẫu thì có phẫu thuật ngực và phẫu thuật bộ phận sinh dục. Hai cái này thì phải thực hiện ở các cơ sở ngoại khoa. Cơ sở vật chất và trang thiết bị không có vấn đề gì lớn. Vấn đề cơ bản là nhân lực làm.
“Để tạo hình cho một người đang có bộ phận sinh dục nam thành bộ phận sinh dục nữ là một việc rất khó, hay từ nữ thành nam thì khó nữa. Hiện nay đã có các chuyên gia đi học, người ta cũng biết cả rồi. Ví dụ như BV Việt Đức làm tốt. Sau này cho phép thì ví dụ như Bệnh viện Chợ Rẫy hay Bệnh viện Đa khoa T.Ư Huế, một số cơ sở ngoại khoa có người đủ trình độ là làm được”, ông Quang nói.
Dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính vừa được Bộ Y tế đưa ra lấy ý kiến về điều kiện đối với cá nhân yêu cầu chuyển đổi giới tính, điều kiện của chuyên gia tâm lý, cơ sở khám chữa bệnh thực hiện can thiệp y học chuyển đổi giới tính, hồ sơ xin được chuyển đổi giới tính…Theo đó, cá nhân được yêu cầu can thiệp y học để chuyển đổi giới tính khi đáp ứng đầy đủ bốn điều kiện sau: Có giới tính sinh học hoàn thiện (giới tính của một người được xác định là nam hay nữ dựa trên sự hoàn chỉnh về cả bộ phận sinh dục và nhiễm sắc thể); được kiểm tra tâm lý theo bảng chuẩn có xác nhận của chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần về mong muốn giới tính khác với giới tính sinh học hoàn thiện và có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; đủ 18 tuổi trở lên; là người độc thân.