Hệ lụy “người rơm”
Theo ông Hoàng Văn Tản, Tổng thư ký Hiệp hội Vận tải hàng hóa đường bộ Hải Phòng, áp lực thiếu lái xe đè nặng lên DN vận tải nên việc tuyển dụng lái xe rất dễ bị lọt “người rơm”. Đó là những lái xe hạng FC dùng hồ sơ, GPLX giả để qua mặt DN. Chỉ cần lơ là một chút để “người rơm” lọt lưới thì hậu quả DN lãnh đủ.
Ông Tản cho hay năm 2014, Công ty cổ phần M.D., một thành viên của Hiệp hội, khi tuyển lái xe để lọt một lái xe sử dụng hồ sơ GPLX hạng FC giả mang tên người khác. Sau vài chuyến hàng đi đến nơi về đến chốn, đến hôm người lái xe này nhận một container thịt bò đông lạnh từ cảng đi biên giới. Sau khi rời cảng, chiếc xe container cùng tài xế mất hút, DN không thể liên lạc được với anh ta.
Công ty M.D. phải nhờ sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng mới phát hiện được chiếc xe container rỗng không bị vứt chỏng chơ tận Bắc Giang, còn người lái xe thì đã “bốc hơi” cùng với toàn bộ số thịt bò. Đi xác minh tại địa chỉ trong hồ sơ xác minh, DN mới tá hỏa phát hiện lái xe này dùng hồ sơ giả để qua mặt.
Trước đó, năm 2012, một DN khác trong Hiệp hội là Công ty M.V cũng để lọt một lái xe dùng hồ sơ giả xin việc. Sau khi nhận một container 40 tấn nhôm từ cảng đi, anh ta đã đem bán sạch. Đến khi Công ty M.V truy tìm được chiếc xe ở Mỹ Hào (Hưng Yên) thì người tài xế đã biến mất dạng.
Mới đây Công ty H.A. có bốn lái xe container tới nộp hồ sơ xin việc. Ông Tản kiểm tra hồ sơ thấy trong bốn giấy phép lái xe hạng FC photocopy có tới ba chiếc đáng ngờ. Chiếc bằng FC loại thẻ nhựa được đưa lên mạng tra cứu thì không có dữ liệu. Hai giấy phép lái xe loại cũ (bằng giấy) có phông chữ khác với những giấy phép xịn. Ông Tản mang lên Sở GTVT nhờ xác minh thì được trả lời trong hệ thống không có 2 GPLX này. “Chúng tôi yêu cầu các lái xe này trình GPLX gốc thì không thấy họ quay lại”-ông Tản nói. Theo ông Tản, nếu để lọt lái xe sử dụng hồ sơ, giấy phép giả khi xảy ra tai nạn hay bị trộm hàng, mọi hậu quả doanh nghiệp vận tải hứng trọn.
Vẫn còn “lọt lưới”
Ông Tản nhận định, để gỡ khó cho DN trước tình trạng khan hiếm lái xe container như hiện nay, cần đẩy mạnh đào tạo cấp GPLX hạng FC. Theo ông Tản, quy định hiện nay lái xe tải hạng C muốn nâng lên hạng FC phải đủ 24 tuổi, có 3 năm lái xe liên tục, chạy 5 vạn cây số an toàn là quá cao.
Mặc dù quy định khắt khe như vậy nhưng trên thực tế do khâu sát hạch hay cấp giấy khám sức khỏe chưa chặt chẽ nên còn không ít lái xe không đủ tiêu chuẩn vẫn lọt qua. Theo tìm hiểu việc “mua” giấy sức khỏe để nâng giấy phép lên hạng FC dễ như “mua rau”. Lượn qua cổng Sở GTVT Hải Phòng (đường Cù Chính Lan), trước cổng Bệnh viện Ngô Quyền (đường Lê Lợi) hay các trung tâm đào tạo, chỉ đưa ảnh, thông tin và chi ra 300 nghìn đồng, đội ngũ “cò” sẽ đứng lo tất. Các “cò” còn sẵn sàng nhận “bao luật” (phần thi lý thuyết) cho người muốn nâng hạng FC với mức giá 4-5 triệu đồng. H., một tài xế container cho biết không chỉ làm phiếu sức khỏe, “bao luật”, khi lái xe lên xe sát hạch còn có người đứng gần đó “nhắc vở”. Theo H., chính vì việc dễ dãi này khiến cho không ít lái xe nghiện ma túy, năng lực kém vẫn lọt lưới.
Cần điều chỉnh lại tiêu chuẩn nâng hạng FC
Nhận định về công tác đào tạo lái xe hiện nay, ông Tản cho rằng cần thắt chặt việc cấp giấy sức khỏe cũng như sát hạch đối với lái xe, nhất là hạng FC nhưng cũng cần “nới” tiêu chuẩn cho người có bằng C nâng lên hạng FC.
“Thực tế nhiều lái xe có đủ điều kiện để nâng hạng FC nhưng khi lên xe container chạy thì chúng tôi thấy không đạt yêu cầu. Trong khi đó có nhiều lái xe còn chưa đủ thâm niên 3 năm hoặc chưa đủ cây số theo yêu cầu nhưng họ chạy rất tốt mà vẫn không được nâng hạng”-ông Tản nói. Theo ông Tản, thực tế này đang diễn ra ở hầu hết mọi nơi, nhiều DN dù xác định lái xe ý thức, kỷ luật lao động kém cũng không dám sa thải vì không có người thay thế.
Ông Tản cho rằng đã đến lúc cơ quan chức năng cần xem xét điều chỉnh lại các tiêu chuẩn bắt buộc đối với lái xe hạng FC nhằm giải tỏa gánh nặng thiếu lao động đối với DN vận tải container. “Tôi nghĩ rằng tiêu chuẩn này cần thay đổi. Chỉ cần người đủ 24 tuổi, đã được cấp GPLX hạng C và có tối thiểu một năm kinh nghiệm và 15 nghìn km lái xe an toàn thì có thể được học và sát hạch nâng lên hạng FC. Vấn đề là chất lượng đào tạo cần được nâng cao”-ông Tản nói.
Theo thống kê của Sở GTVT Hải Phòng, từ năm 2013 đến nay, Hải Phòng đã thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ đối với hơn 20.000 lái xe kinh doanh vận tải, đã phát hiện ra gần 80 trường hợp dương tính với ma túy, gần 1.400 trường hợp khác mắc các bệnh lý cần phải chữa trị.