Phân loại để xử lý
Theo dự thảo Luật Phòng chống tham nhũng sửa đổi, đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập lần đầu là các đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND, công chức, một số chức danh trong quân đội, công an, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước, người được cử giữ chức danh quản lý vốn, tài sản nhà nước trong các doanh nghiệp. Đối tượng kê khai bổ sung khi thu nhập phát sinh có giá trị từ 300 triệu đồng trở lên. Còn đối tượng kê khai hằng năm là những người được hưởng phụ cấp chức vụ từ 0,9 trở lên, hoặc dưới 0,9 nhưng làm việc ở một số vị trí công tác trong lĩnh vực kiểm toán, thuế, hải quan, tòa án, viện kiểm sát…
Về phương án xử lý tài sản không trung thực, theo nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp, dự thảo luật đã bổ sung điều 59, quy định về xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực, tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình hợp lý. Theo đó, qua xác minh, nếu kết luận tài sản, thu nhập thực tế lớn hơn tài sản thu nhập đã kê khai hoặc việc giải trình về tài sản, thu nhập tăng thêm không hợp lý thì cơ quan thuế sẽ xem xét thực hiện truy thu thuế thu nhập cá nhân với thuế suất 45%.
Tuy nhiên, theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Mạnh Cường, việc quy định chung một hình thức xử lý cho tất cả các trường hợp kê khai không trung thực; tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý là chưa phù hợp. Nhóm nghiên cứu cho rằng, loại tài sản này có thể phân thành ba loại: Tài sản, thu nhập kê khai không trung thực nhưng chứng minh được nguồn gốc hợp pháp; tài sản, thu nhập kê khai không trung thực và không giải trình được, giải trình không hợp lý về nguồn gốc; tài sản, thu nhập có kê khai nhưng không giải trình được, giải trình không hợp lý về nguồn gốc.
Ba trường hợp này có tính chất, mức độ vi phạm khác nhau nên cần có cách xử lý khác nhau. “Đối với trường hợp đầu tiên, cần cân nhắc có nên truy thu tài sản hay không, hay chỉ nên xử lý vi phạm về con người. Nếu có xử lý về tài sản thì mức độ cũng phải thấp hơn so với tài sản không giải trình được nguồn gốc hợp lý”, ông Cường nêu.
Chi 5.000 đồng cũng phải qua ngân hàng
Về thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập, dự thảo luật chỉnh lý theo hướng bỏ quy định giao cho các cơ quan Đảng kiểm soát tài sản, thu nhập của người thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý và người có nghĩa vụ kê khai khác trong các cơ quan Đảng. Dự thảo luật giao cho Thanh tra Chính phủ kiểm soát tài sản, thu nhập với người hưởng phụ cấp chức vụ từ 0,9 trở lên ở cả trung ương và địa phương; còn thanh tra bộ, ngành, thanh tra cấp tỉnh sẽ kiểm soát tài sản thu nhập các đối tượng còn lại.
Với quy định này, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh cho biết, ngành thanh tra sẽ kiểm soát khoảng 6.000 đối tượng thuộc diện người đứng đầu. Theo ông Thanh, dự kiến hơn 1/3 công suất của Thanh tra Chính phủ phải dành cho việc này, từ đó tạo ra sự biến đổi trong hoạt động của toàn lực lượng.
Do vậy, phần thanh tra KTXH (hiện chiếm 1/2 công sức của ngành thanh tra) sẽ phải giảm thanh tra các vụ việc, các dự án. Công việc này sẽ do Kiểm toán Nhà nước đảm nhiệm. Thanh tra Chính phủ, thanh tra bộ, thanh tra tỉnh chỉ thanh tra những vụ việc quan trọng mà Thủ tướng, bộ trưởng, chủ tịch tỉnh thấy cần thiết phải làm rõ.
Để việc kiểm soát hiệu quả, Thanh tra Chính phủ đề nghị, đối với những địa bàn đã có đủ kiều kiện cơ sở hạ tầng, phải đưa việc thanh toán qua hệ thống ngân hàng thành quy định bắt buộc, nếu vi phạm sẽ bị xử lý. “Chi từ ngân sách cho đội ngũ cán bộ công chức, viên chức thì mọi khoản chi, kể cả từ 5.000 đồng cũng bắt buộc phải qua tài khoản ngân hàng. Nếu quyết tâm làm thì sẽ kiểm soát được”, ông Thanh nhấn mạnh.
Về thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập, dự thảo luật chỉnh lý theo hướng bỏ quy định giao cho các cơ quan Đảng kiểm soát tài sản, thu nhập của người thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý và người có nghĩa vụ kê khai khác trong các cơ quan Đảng. Dự thảo luật giao cho Thanh tra Chính phủ kiểm soát tài sản, thu nhập với người hưởng phụ cấp chức vụ từ 0,9 trở lên ở cả trung ương và địa phương (các vụ trưởng, giám đốc Sở...); còn thanh tra bộ, ngành, thanh tra cấp tỉnh sẽ kiểm soát tài sản thu nhập các đối tượng còn lại.