Khoảng trống pháp luật

Có thể thấy, khi các vụ việc liên quan đến xâm hại tình dục xảy ra, các cơ quan có trách nhiệm xử lý đều có xu hướng áp dụng Điều 5 Nghị định số 167/2013NĐ-CP để xử phạt về hành vi vi phạm quy định về trật tự công cộng. Đây là những hành vi có tính chất quấy rối tình dục, xâm hại tình dục, nhưng do Luật Xử lý vi phạm hành chính và các văn bản hướng dẫn không quy định rõ về các hành vi này, nên các cơ quan phải vận dụng để xử phạt về hành vi vi phạm trật tự công cộng “nói chung”. Điều này cho thấy khoảng trống lớn trong pháp luật xử lý vi phạm đối với các hành vi xâm hại tình dục.

Bên cạnh đó, các ngành tư pháp đều nêu tính chất đặc biệt của loại án này, như nạn nhân là trẻ em nên khai báo không thống nhất; vụ việc xảy ra chỗ vắng vẻ nên thường không có người làm chứng; hành vi dâm ô ít khi để lại dấu vết; rồi nhiều trường hợp gia đình không hợp tác do sợ ảnh hưởng đến tương lai con cái… Tại phiên chất vấn ở Quốc hội, Bộ trưởng Công an, Viện trưởng VKSND Tối cao đều thống nhất xây dựng quy trình tố tụng đặc biệt. Ủy ban Tư pháp cũng kiến nghị xây dựng quy trình nghiệp vụ cụ thể cho loại án này. Song đến nay, quy trình tố tụng đặc biệt vẫn chưa được ban hành.

Hiện Uỷ ban Tư pháp đang tiến hành giám sát việc thực hiện pháp luật về giám định tư pháp. Theo các cơ quan, quy trình trưng cầu giám định tình dục đang thực hiện theo hướng: Sau khi nạn nhân hoặc gia đình trình báo sự việc, cơ quan điều tra tiến hành lập biên bản lấy lời khai. Sau đó đưa nạn nhân đến cơ sở khám chữa bệnh để khám chứng thương.

Thế nhưng sau khi hoàn tất hồ sơ, cơ quan điều tra gửi quyết định trưng cầu giám định pháp y tình dục thường muộn vài ngày, có vụ muộn vài tháng, và khi đó hầu như không còn dấu vết của xâm hại tình dục. Trung tâm pháp y chỉ có thể thẩm định lại các dấu hiệu tổn thương đã được ghi nhận tại các cơ sở chữa bệnh trước đó xem có đúng không. Đáng tiếc, kết quả này không có tác dụng giúp cơ quan điều tra xác định đây có phải là vụ việc xâm hại tình dục hay không.

Những bất cập trong quy trình trưng cầu giám định tình dục thời gian qua là một trong những nguyên nhân dẫn đến khó khăn trong giải quyết án, kéo dài thời gian, thậm chí dẫn đến bỏ lọt tội phạm hoặc xử lý không đúng tội danh.

Bộ Công an và VKSND Tối cao cũng chỉ rõ, một số cán bộ, điều tra viên, kiểm sát viên chưa được đào tạo, tập huấn về kỹ năng làm việc với trẻ em, dẫn đến kết quả điều tra, xử lý vụ việc chưa đạt yêu cầu. Chúng tôi đề nghị các cơ quan cần đánh giá đúng nguyên nhân, để từ đó có giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giải quyết các vụ án.

Thành Nam (ghi)