Kiến nghị 3 nhóm chính sách trụ cột
Tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam thường niên - VBF 2018 ngày 4/12, ông Toru Kinoshita - Trưởng Nhóm Công tác Ô tô/Xe máy cho rằng, các chính sách hiện hành đối với ngành công nghiệp hỗ trợ không thể giải quyết được vấn đề có tính hệ thống do quy mô sản lượng nhỏ và thuế nhập khẩu (NK) xe CBU về 0% từ năm 2018.
“Năm 2017, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định 116 quy định các điều kiện kinh doanh đối với xe NK (CBU) nhưng không thể giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của xe lắp ráp (CKD) trong dài hạn”, nhóm công tác cho hay.
Bên cạnh đó, theo nhóm công tác Ô tô/Xe máy, mặc dù đã có một số quyết định hoặc Nghị định để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ đã được ban hành. Tuy nhiên, thực tế không có quá nhiều nhà cung cấp có thể được hưởng theo chính sách. Đồng thời, thủ tục đăng ký, kiểm tra chất lượng xe khá phức tạp.
Do đó, đề nghị Chính phủ nên có ưu đãi đầu tư cho các nhà sản xuất và nhà cung cấp để họ có thể đầu tư máy móc, khuôn và đồ gá, nhằm nội địa hóa linh kiện, qua đó giúp giảm bớt tác động bất lợi của quy mô sản lượng thấp...
Liên quan đến Nghị định 116, nhóm công tác cho rằng, Điều 2, khoản 1 của Nghị định 116 có quy định: “Nghị định này áp dụng với DN sản xuất, lắp ráp, NK và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô tại Việt Nam và các cơ quan, tỏ chức, cá nhân liên quan”. Tuy nhiên, trong dự thảo Thông tư của Bộ Giao thông vận tải lại quy định đối tượng áp dụng bao gồm cả những DN NK phụ tùng thay thế. Những DN này không thuộc đối tượng quản lý của Nghị định 116.
Do đó, nhóm công tác đề nghị sửa đổi Điều 2 của Dự thảo Thông tư theo hướng: “Thông tư này áp dụng với các DN sản xuất, lắp ráp ô tô, các DN sản xuất hoặc NK linh kiện cho mục đích sản xuất, lắp ráp ô tô và các tổ chức, cơ quan liên quan đến việc quản lý, kiểm tra, thử nghiệm ô tô và linh kiện ô tô cho mục đích sản xuất, lắp ráp”.
Về việc đánh giá điều kiện đảm bảo chất lượng sản phẩm (đánh giá COP), nhóm công tác đề xuất chấp nhận chứng chỉ hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2015 hoặc kết quả đánh giá COP được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền nước ngoài cho các nhà máy sản xuất linh kiện ở nước ngoài.
Trước đó, Dự thảo Thông tư của Bộ GTVT chỉ cho phép DN một lựa chọn duy nhất là phải mời cơ quan Đăng kiểm Việt Nam đi tới nhà máy SX linh kiện ở nước ngoài để đánh giá điều kiện đảm bảo chất lượng. Trong khi đó, các nhà máy SX linh kiện này để được phép hoạt động cũng đã được cơ quan có thẩm quyền nước ngoài đánh giá và cấp chứng chỉ hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2015 hoặc kết quản đánh giá COP.
Vì vậy, để tránh lãng phí về thời gian, tiền bạc vì phải đánh giá cùng 1 nội dung 2 lần, đồng thời cắt giảm các thủ tục không cần thiết, ảnh hưởng tới hoạt động SX, nhóm công tác đề nghị Bộ GTVT sửa đổi nội dung dự thảo Thông tư theo hướng Cơ quan Đăng kiểm Việt Nam chấp nhận chứng chỉ hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2015 hoặc kết quả đánh giá COP được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền nước ngoài.
Cũng theo Nhóm công tác Ô tô/ Xe máy, các yêu cầu của Nghị định 116 đối với DN SXLR ô tô được áp dụng từ ngày 17/4/2019. Thêm vào đó, các Giấy chứng nhận hiện nay được cấp trước thời điểm 17/4/2019 vẫn có giá trị 1 năm kể từ ngày cấp. Do đó, nhóm công tác kiến nghị sửa đổi Điều 21, khoản 1 (điều khoản chuyển tiếp) theo hướng: “Giấy chứng nhận đã được cấp trước ngày Thông tư này có hiệu lực vẫn có giá trị sử dụng để SXLR trong vòng 12 tháng kể từ ngày 17/4/2019”.
Đối với linh kiện NK, nhóm công tác cũng đề nghị áp dụng theo hình thức này.
Một vấn đề khác liên quan đến Thông tư 41/2018/TT-BGTVT về cấp giấy chứng nhận. Theo nhóm công tác, Bộ GTVT yêu cầu các sản phẩm trong danh mục sản phẩm hàng hóa có khả năng gây mất an toàn thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ GTVT phải được chứng nhận hoặc công bố phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng sau khi thông quan và trước khi đưa ra thị trường và Thông tư này chính thức có hiệu lực ngày 15/9/2018.
Tuy nhiên, nhóm công tác cho rằng, chỉ tính riêng số lượng mã linh kiện cho đèn chiếu sáng phía trước của một công ty thành viên VAMA là 1951 mã, rát lớn. Do đó, nếu cộng thêm thời gian thực hiện quy trình chứng nhận, công bố hợp chuẩn, hợp quy, khách hàng phải đợi thêm 1 thời gian dài trước khi xe của họ có thể được sửa chữa; ngoài ra, số lượng các bài thử nghiệm cần thiết phải thực hiện cũng là một vấn đề lớn cho các DN và Cục Đăng kiểm. Việc này sẽ gây lãng phí cho DN, khiến cho giá sản phẩm bán cho khách hàng bị tăng cao.
Do đó, nhóm công tác kiến nghị Bộ GTVT chỉnh sửa nội dung Thông tư 41 nhằm hỗ trợ DN cũng như ngành công nghiệp ô tô Việt Nam và khách hàng theo hướng: Thông tư này không áp dụng cho các linh phụ kiện được sử dụng với mục đích sửa chữa, thay thế; Trong trường hợp vẫn áp dụng thì đề nghị áp dụng Thông tư đối với các linh phụ kiện được sản xuất sau ngày ban hành thông tư này.
Kiên quyết chống gian lận, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Phản hồi ý kiến của Nhóm công tác Ô tô/Xe máy, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Công cho rằng, Nghị định 116 đã nêu rất rõ ràng các yêu cầu và lý do áp dụng. Cho đến 12/6/2018 đã có 200 bộ hồ sơ NK cho 103 kiểu loại ô tô và 7226 xe ô tô đã được cấp Giấy chứng nhận ra thị trường tiêu thụ.
Theo ông Công, gần đây trên cơ sở kiến nghị của các bên, Thường trực Chính phủ đã họp với các bộ ngành và Bộ GTVT đã kiểm điểm lại rất kỹ tình hình thực hiện Nghị định này và cho rằng không phát sinh bất cứ một vướng mắc nào cả.