Làng nghề muối Quỳnh An (xã An Hòa, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) gắn liền với lịch sử lập làng từ đời Hậu Lê tới nay đã 400 năm.
Toàn xã có 113 ha diện tích được sản xuất muối dinh dưỡng vi chất khoáng tự nhiên.
Ở làng nghề muối Quỳnh An, người dân nơi đây làm muối theo phương pháp phơi cát thủ công. Chính vì thế, hạt muối nơi đây ngon và mang hương vị đặc trưng của vùng bãi Ngang Nghệ An.
Làm muối có nhiều công đoạn nhưng theo các diêm dân, công đoạn chính gồm: xáo đất, phơi đất, đưa đất vào chạt, lọc nước, phơi nước và cuối cùng là thu muối...
"Mình dùng đất cát rải đều ra ruộng để phơi. Lấy nước biển tưới nhiều lần lên đất rồi phơi cho khô lại. Đất sau đó đưa vào chạt và dùng nước biển lọc nhiều lần để thu được nước có nồng độ mặn cao nhất. Khi đạt tiêu chuẩn, nước được đưa đi phơi để kết tinh thành hạt muối thành phẩm", anh Nguyễn Ngọc Tuấn (trú xã An Hòa) chia sẻ.
Tưới nước biển lên đất nhiều lần để phơi khô.
Đất sau khi phơi khô sẽ được đưa vào khu vực lọc để lấy phần nước có nồng độ mặn cao nhất.
Nước thu lại đạt độ mặn sẽ được múc lên phơi dưới nắng nóng và thu lại hạt muối.
Mỗi thửa ruộng muối thường chia làm hai phần: phần để làm đất, lọc nước và phần để phơi nước, tạo muối. Phần phơi nước được chia làm nhiều ô nhỏ láng bằng xi-măng để tạo nhiệt độ cao nhất và tránh nước ngấm vào đất.
Nước được phơi trong vài giờ đồng hồ. Khi nước bay hơi hết chỉ còn lại những hạt muối đã kết tinh, người dân sẽ dùng bàn cạo để cạo hạt muối và đưa vào kho cất chờ thương lái đến mua.
Theo những diêm dân, nghề muối rất khó khăn, hiện 1kg muối chỉ có giá 2.000 đồng. Mỗi ngày, một người làm từ sáng đến tối nhiều nhất cũng chỉ thu được khoảng 1-2 tạ muối, bán được với giá khoảng 400 nghìn đồng.
Nghề làm muối thu nhập thấp lại phải làm việc với cường độ cao và nắng nóng khủng khiếp nên thanh niên các làng muối đều rời làng đi làm nghề khác. Trên cánh đồng muối đa phần chỉ là những người già và học sinh phụ bố mẹ.
Buổi trưa nắng gắt cực đỉnh là thời điểm nhộn nhịp nhất trên ruộng muối. Diêm dân cho hay, đây chính là thời điểm vàng để làm ra hạt muối ngon nhất. Trời càng nắng gió thì càng "được" muối, quá trình phơi đất, phơi nước diễn ra nhanh, muối kết tinh chất lượng tốt.
Trong một năm, nghề làm muối chỉ được vài ba tháng nắng nên khi có nắng, bà con diêm dân tất bật trên cánh đồng.
Làm muối nhiều khó khăn. Nếu chẳng may cả ngày làm đến cuối ngày gặp mưa thì ngày đó coi như bỏ.