Hành trình “bôi trơn”
Theo quan sát của phóng viên, tại trụ sở Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 3 được bố trí 2 bảo vệ chốt tại khu vực cổng rất nghiêm ngặt để ngăn chặn những người lạ mặt xuất hiện. Để vượt qua khu vực cổng, chúng tôi phải chuẩn bị đầy đủ 1 bộ hồ sơ, có tên doanh nghiệp và số lượng hàng hoá cụ thể. Thế nhưng, khi tiến về khu vực cổng chúng tôi lập tức bị bảo vệ tra hỏi vì cho rằng “là kẻ lạ mặt”.
Khi tiến về khu vực bảo vệ, chúng tôi phải gọi điện cho một doanh nhân có tiếng hoạt động về lĩnh vực xuất nhập khẩu ở Hải Phòng. Qua được trạm gác này, chúng tôi tiến lên tầng 3 vào khu vực cửa làm thủ tục cho loại hàng hóa Luồng Xanh. Tại đây, chúng tôi bị cán bộ soi xét khá kỹ. Lấy cớ đang gọi điện “cầu cứu” người thường xuyên làm thủ tục ở Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 3 nên một cán bộ tạm cho tôi dừng chân ở phòng làm thủ tục.
Những tờ giấy A4 được để sẵn trên bàn làm thủ tục.
Chỉ trong vài phút có mặt tại đây, chúng tôi chứng kiến cảnh người người rút tiền từ trong ví rồi đặt vào tờ giấy khổ A4 được để sẵn trên bàn và gấp lại đưa cho cán bộ hải quan tại cửa đăng ký thủ tục hàng hóa Luồng Xanh. Tiền gói trong tờ giấy A4 có nhiều mệnh giá nhưng chủ yếu là loại mệnh giá 500.000 đồng. Người ít thì 1 tờ mệnh giá 500.000 đồng, người nhiều thì cả xấp. Tình trạng này diễn ra khá tấp nập.
Số tiền lập tức được cán bộ hải quan lấy ra từ các tờ giấy A4 và cho vào ngăn kéo của chiếc hộc nằm dưới bàn làm việc. Chừng 30 phút tiếp theo, vị cán bộ lại chuyển những tờ giấy A4 lên khu vực bàn làm thủ tục. Số tờ giấy A4 tiếp tục được người đến làm thủ tục và dùng để gói tiền vào đưa cho cán bộ hải quan. Chúng tôi tiếp tục tới khu vực tầng 2. Tại đây, tình trạng gói tiền vào tờ giấy A4 không nhộn nhịp như khu vực tầng 3, song một số người cũng kẹp tiền vào hồ sơ rồi chuyển cho cán bộ hải quan.
Tờ giấy A4 ném ở thủng rác có ghi con số 2.000.000 của một công ty.
Gói tiền được cán bộ hải quan tiếp nhận. Ảnh cắt từ clip.
Tại trụ sở hải quan, chúng tôi cũng được nghe những câu chuyện buồn trong quá trình làm thủ tục thông quan. Doanh nhân A. (giấu tên) kể đã 2 lần nhờ một người tên H. ở TP Hải Phòng làm tờ khai thông quan nhưng vẫn không đạt yêu cầu. Ông A. gọi điện lại cho người này thì tắt máy. Đường cùng, ông A. phải đến Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 3. Trớ trêu thay, ông này tiếp tục bị từ chối vì cán bộ ở đây yêu cầu phải hủy tờ khai cho lô hàng ở 2 địa điểm đã làm thủ tục trước đó.
Những chi phí không chứng từ
Trao đổi với PV Tiền Phong về những nhiêu khê trong quá trình làm thủ tục thông quan, ông Nguyễn Tiến Lộc, Cục trưởng Cục Hải quan Hải Phòng nói, những vấn đề thắc mắc của doanh nghiệp phản ánh thì đã có quy chế để giải quyết. Đã có quy định thời hạn bao lâu thì Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 3 phải thông quan hàng hoá cho doanh nghiệp và chịu trách nhiệm về việc đó; vấn đề vướng mắc của doanh nghiệp trong bao lâu thì cần chuyển về tổ xử lý vướng mắc của Cục và bao lâu phải trả lời… Trong trường hợp, các vướng mắc liên quan đến cách hiểu, cách vận động chính sách thì doanh nghiệp cần trực tiếp đến liên hệ với Cục Hải quan Hải Phòng.
Trụ sở Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 3.
“Trong giải quyết các thủ tục hải quan có quy định rất chặt chẽ và thậm chí tại các địa điểm làm thủ tục đều có camera giám sát và như vậy nếu như giả sử có hiện tượng “bôi trơn” hoặc hiện tượng đó là đơn lẻ thì trực tiếp được phát hiện ngay. Trường hợp phát hiện “bôi trơn” sẽ xử lý nghiêm những người liên quan” - ông Lộc nói.
Trong khi đó, anh Nguyễn Văn T. giám đốc một doanh nghiệp ở TP Hải Phòng chia sẻ: “Làm doanh nghiệp không bôi trơn thì chỉ có thiệt. Với chiêu thức “bới lông tìm vết”, kiểu gì họ cũng tìm ra lỗi. Khi bị bắt lỗi hàng hoá trì trệ, khi thì không giao đúng hợp đồng, không đúng tiến độ... Để tránh phá sản, không ít doanh nghiệp đã phải tìm cách bôi trơn”.
Năm 2014, Hải quan Hải Phòng đã tạm đình chỉ công tác 3 cán bộ trực tiếp nhận tiền của doanh nghiệp là ông Nguyễn Đình Sơn, ông Vũ Trọng Bình thuộc Đội giám sát cổng cảng, Chi cục Hải quan cửa khẩu khu vực I và ông Tạ Hữu Văn thuộc Đội giám sát cổng cảng, tàu, kho bãi, Kiểm soát hải quan, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ. Trước đó, 3 cán bộ hải quan này đã công khai nhận tiền để thực hiện thủ tục hải quan cho doanh nghiệp.