Bất đắc dĩ thành “con nợ”
Thẫn thờ nhìn khu vườn tiêu, điều, cà phê,… héo rụi, bỏ hoang, ông Đinh Chí Xuân (thôn 1B, xã Cư Êwi, huyện Cư Kuin, Đắk Lắk) xót xa cho biết, gia đình có 1,8 hec-ta đất nằm trong diện thu hồi phục vụ Dự án Hồ chứa nước Yên Ngựa. Đầu năm 2021, ông Xuân đã tự nguyện giao đất sau khi chốt tiền bồi thường là 3,080 tỷ đồng. Đến nay, gia đình ông chưa nhận được tiền đền bù, vườn rẫy bỏ hoang không có thu nhập. “Năm ngoái, số tiền 3,080 tỷ đồng có thể mua được 3 khu vườn để chia cho các con, nhưng hiện nay chỉ có thể mua được 1 vườn. Bởi giá đất hiện nay tăng vọt từng ngày. Nếu tiếp tục chậm chi trả tiền đền bù, tôi không thể mua lại diện tích đất đã bị thu hồi”, ông Xuân nói.
Ông Xuân bên khu vườn bỏ hoang sau khi bàn giao đất và tài sản cho dự án
Còn chị Vũ Thị Công (thôn 1B, xã Cư Êwi) bất đắc dĩ trở thành “con nợ” khi vay tiền với lãi suất cao để mua lô đất khác sau khi bàn giao 1,1 héc-ta đất cho Dự án hồ chứa nước Yên Ngựa. Chị Công cho hay, gia đình được duyệt số tiền đền bù, hỗ trợ đất đai, tài sản là 2,07 tỷ đồng. Đất đã bàn giao trong khi tiền đền bù bị “ngâm” gần 1 năm khiến gia đình chị điêu đứng.
Đội vốn hơn trăm tỷ
Dự án hồ chứa nước Yên Ngựa được UBND tỉnh phê duyệt đầu tư vào năm 2018, với tổng mức đầu tư 305,5 tỷ đồng. Dự án có 2 công trình hồ chứa gồm hồ Yên Ngựa (xã Cư Êwi, huyện Cư Kuin) và hồ Buôn Biếp (xã Yang Tao và Bông Krang, huyện Lắk). Diện tích thu hồi toàn dự án khoảng 121 hec-ta. Dự án được khởi công từ tháng 10/2020, đến nay, công tác thống kê, kiểm đếm tại hồ Yên Ngựa thực hiện được 61,9 hec-ta đạt 92,1%; đã có quyết định thu hồi khoảng 38 hec-ta đất, tổng số tiền đã chi trả cho người dân khoảng 35 tỷ đồng.
Dự án hồ chứa nước Yên Ngựa đang đội vốn hàng trăm tỷ đồng
Tuy nhiên, đến nay, nhiều hộ dân chưa được nhận tiền đền bù. Theo Ban Quản lý đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk (Ban tỉnh) - chủ đầu tư dự án hồ chứa nước Yên Ngựa, chi phí đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB) của toàn dự án là 47,8 tỷ đồng.
Theo báo cáo của Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Cư Kuin, Lắk và rà soát của bộ phận chuyên môn thuộc Ban tỉnh thì chi phí đền bù GPMB cho toàn dự án lên đến hơn 168 tỷ đồng (Phần chi phí này chưa bao gồm diện tích bãi vật liệu bổ sung 13 hec-ta khoảng 13 tỷ đồng). Do trong quá trình lập hồ sơ thiết kế, dự kiến lấy vật liệu trong lòng hồ, nhưng khi điều tra hiện trạng rừng thì diện tích phần bãi vật liệu thuộc đất rừng và lớn hơn 20 hec-ta.
Vì các nguyên nhân trên dẫn đến tổng mức đầu tư điều chỉnh của dự án trên cơ sở tổng hợp các quyết định phê duyệt về chi phí và khái toán chi phí đền bù GPMB 449 tỷ đồng, tăng 143,5 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư ban đầu.
Ngày 7/3/2022, Ban tỉnh gửi báo cáo đề xuất điều chỉnh Dự án Hồ chứa nước Yên Ngựa tới Sở Kế hoạch và Đầu tư, tổng mức điều chỉnh 468 tỷ đồng, tăng 162,5 tỷ (so với tổng mức đầu tư đã được phê duyệt ban đầu).
Hiện, Ban tỉnh đã báo cáo đầy đủ những khó khăn, vướng mắc của dự án trong trong có thiếu vốn GPMB dẫn đến chậm chi trả bồi thường cho người dân. Ban tỉnh cũng đã đề nghị UBND tỉnh xem xét đưa nội dung điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án này vào trong nội dung trình Kỳ họp thứ 3, HĐND tỉnh khóa tới.
Ông Võ Tấn Huy, Chủ tịch UBND huyện Cư Kuin cho biết, tính đến nay, Ban tỉnh đã chuyển kinh phí đợt 1, đợt 2 cho Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện chi trả cho hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất. Đợt 3, chủ đầu tư mới chuyển 1 phần, đợt 4 chưa chuyển. Số tiền Ban tỉnh chuyển đã được trung tâm chi trả cho người dân đúng quy định. UBND huyện Cư Kuin đã có báo cáo đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo, giao Ban tỉnh sớm bố trí kinh phí để chi trả cho các hộ dân bị thu hồi đất đã được phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ.