Chiều 19/2, tại trụ sở Bộ Nội vụ đã diễn ra Hội thảo góp ý “Báo cáo đề xuất, kiến nghị cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026”.
PGS. TS. Triệu Văn Cường, Thứ trưởng Bộ Nội cho rằng, trong khi Đảng, Nhà nước đã có những chủ trương đổi mới mạnh mẽ các thể chế kinh tế, thì bộ máy hành chính nhà nước chưa có cải cách tương ứng, đồng bộ với cải cách kinh tế.
Thực hiện Nghị quyết số 18 của Hội nghị Trung ương 6 về tinh gọn bộ máy, Thứ trưởng Triệu Văn Cường cho rằng, cần nghiên cứu cắt giảm số lượng các Bộ, cơ quan ngang Bộ xuống mức phù hợp thông qua việc tái cơ cấu, sáp nhập các Bộ có nhiệm vụ, chức năng gần nhau.
TS. Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước (Bộ Nội vụ) cho biết: Cơ cấu Chính phủ tại nhiều quốc gia trên thế giới có quy mô dân số, quy mô nền kinh tế lớn hơn Việt Nam nhiều lần, nhưng cũng chỉ có dưới 20 Bộ, cơ quan ngang bộ.
Chính phủ các nước đều được hợp thành từ các Bộ, cơ quan ngang Bộ nhưng số lượng trong cơ cấu tổ chức của mỗi Chính phủ thường không giống nhau. Chẳng hạn như Trung Quốc và Malaysia đều có 25 Bộ; Pháp có 18 Bộ; Singapore có 16 Bộ; Hoa Kỳ có 15 Bộ; Đức có 14 Bộ…
Điều dễ nhận thấy là ở các nước phát triển, cơ cấu Chính phủ thường gọn nhẹ hơn so với các nước khác. Số Bộ ít hơn, nghĩa là các đầu mối quản lý tinh giản hơn, bên cạnh đó, số “siêu Bộ” của họ lại nhiều hơn. Trong khi đó, tại Việt Nam, cơ cấu tổ chức của Chính phủ khóa XIII (2011 – 2016) và khóa XIV (2016 – 2021) được giữ nguyên như cơ cấu tổ chức của Chính phủ khóa XII, gồm 22 Bộ, cơ quan ngang Bộ và 8 cơ quan thuộc Chính phủ.
Theo TS. Lê Anh Tuấn, thực tiễn tổ chức Chính phủ mấy nhiệm kỳ vừa qua cho thấy, việc sắp xếp, sáp nhập thành Bộ quản lý đa ngành chưa thật sự đi liền với việc điều chỉnh sâu về chức năng, cắt giảm, lồng ghép nhiệm vụ mà chủ yếu được thực hiện trên cơ sở hợp nhất các Bộ đơn ngành, dẫn đến khối lượng công việc, phạm vi lĩnh vực quản lý trở nên phức tạp.
Trên cơ sở đó, Bộ Nội vụ đề xuất cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 rút gọn từ 22 xuống 20 Bộ, cơ quan ngang Bộ, bằng việc hợp nhất Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư thành Bộ Tài chính – Kế hoạch đầu tư; Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Xây dựng thành Bộ Giao thông và Xây dựng.
Bên cạnh đó, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ giữa một số Bộ, cơ quan ngang Bộ như giữa Bộ Khoa học và Công nghệ với Bộ Giáo dục và Đào tạo; Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch, Bộ Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương. Đồng thời đề xuất thành lập lại Bộ Giáo dục và chuyển nhiệm vụ đào tạo về Bộ Khoa học và Công nghệ và đổi tên thành Bộ Khoa học - Công nghệ và Đào tạo…
Về cơ cấu nhân sự của Chính phủ gồm: Thủ tướng Chính phủ; 4 Phó Thủ tướng Chính phủ và 20 Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ.
Tại Hội thảo, các chuyên gia đều tán thành với đề xuất hợp nhất, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ giữa các Bộ, cơ quan ngang Bộ. Vì những Bộ được đề xuất hợp nhất có chức năng, nhiệm vụ tương đồng, liên quan chặt chẽ với nhau.
Còn với Thanh tra Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cần phải là cơ quan độc lập với Chính phủ, do đó, cần phải đổi tên thành Thanh tra Nhà nước và Ngân hàng Trung ương. Như vậy mới đảm bảo tính minh bạch, liêm chính trong hoạt động quản lý Nhà nước, đảm bảo phù hợp với thể chế kinh tế thị trường và phù hợp với thông lệ quốc tế. Đồng thời, không nên tổ chức mô hình Ủy ban như hiện nay mà chuyển chức năng, nhiệm vụ của các Ủy ban về các Bộ quản lý.
Về cơ cấu nhân sự, các đại biểu đều cho rằng, Phó Thủ tướng Chính phủ chỉ nên có từ 1 – 2 người. Như vậy mới tập trung quyền và trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ, của Bộ trưởng.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng cho rằng, tinh gọn, giảm bớt bộ máy là nhiệm vụ rất khó khăn, “thành lập mới thì dễ nhưng phá bỏ thì vô cùng khó”, cho nên phải xác định rõ và quyết tâm vượt qua khó khăn, thực tế là phải vượt qua chính mình. Nếu giảm được từ 22 Bộ xuống còn 20 Bộ đã là một thành công.