Từng làm công việc quản lý hội viên nhiều năm ở Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam nên tôi hiểu rất rõ “hướng đi” của những hiệu ảnh phố làng hay phố huyện. Có những vị gồng lên phấn đấu, thành hội viên rồi thì “đặt vòng ống kính” với sự nghiệp sáng tác, và hướng ống kính vào kinh doanh dịch vụ để làm giàu. Vào Hội cốt gắn mác, làm thương hiệu để chinh phục khách hàng. Vậy thôi.
Cách đây 7 năm, ở một trại sáng tác, tôi có dịp truyền đạt kinh nghiệm sáng tác và giới thiệu hàng trăm tác phẩm kinh điển của các nghệ sĩ thành đạt lớp trước. Có một trại viên hầu như thuộc lòng các tên tuổi, tác phẩm này của ai, đoạt giải gì, cuộc thi nào, năm nào, triển lãm ở đâu? Đến khi thu tác phẩm của trại viên để tổng kết và trao đổi, tôi chú ý tấm ảnh thuộc dạng ý tưởng, chú thích là Tần ngần.
Tần ngần. Ảnh: Tiến Thành
Trong khung ảnh là khung trời xanh trong nắng ấm mùa hè, một bé gái “hiện hình” trong khung ảnh đang ngậm tay, nhìn hau háu vào đĩa dưa hấu đầy vẻ thèm muốn. Tâm trạng đứa bé rất ăn nhập với đĩa dưa hấu đỏ tươi mà tác giả sắp đặt. Thời kỳ ấy photoshop còn mới mẻ và còn bị thành kiến. Tôi hỏi ảnh của ai? Anh thanh niên thuộc tên các loại tác giả tác phẩm đứng lên: Thưa của em, em là Tiến Thành ở cửa hàng ảnh thôn Bắc, xã Cổ Dũng, huyện Kim Thành. Lạ! Một thợ ảnh dịch vụ cỡ “thôn” mà có được cái nhìn, cách cảm và cách thể hiện thành công là thế. Tôi khuyên anh ta gửi ảnh dự thi.
Quả nhiên, Liên hoan ảnh Nghệ thuật khu vực 11 tỉnh đồng bằng sông Hồng năm ấy, Tần ngần đoạt Huy chương đồng khu vực lần thứ 10 (2006) và lọt vào Triển lãm ảnh Nghệ thuật Toàn quốc 2006. Từ đấy thỉnh thoảng tạp chí Nhiếp ảnh có ảnh dự thi và bài viết của Tiến Thành, tên anh có trong các triển lãm khu vực và toàn quốc. Năm 2000, tác phẩm Về chợ của Tiến Thành đạt giải Nhất ảnh đẹp tạp chí trong năm, giải Nhì ảnh Nghệ thuật Hải Dương (2001) và được treo tại triển lãm ảnh Nghệ thuật Cộng hòa Séc năm 2001. Cùng năm đó, Về chợ được Tổng cục Du lịch Việt Nam dùng in tờ rơi để quảng bá du lịch với ba ngôn ngữ: Anh, Pháp, Tây Ban Nha, phát hành rộng rãi.
Xuân cao nguyên. Ảnh: TIến Thành.
Về chợ. Ảnh: Tiến Thành.
Cuộc thi và triển lãm ảnh Nghệ thuật Quốc tế Việt Nam lần thứ 11 có đến gần 1 vạn tác phẩm của hàng nghìn tác giả 30 quốc gia và vùng lãnh thổ tham dự. Tiến Thành lọt mắt xanh Hội đồng Giám khảo đến 3 tác phẩm! Nhưng điều tôi trân trọng đó là lòng yêu nghề và nhiệt huyết của Thành. Trước khi Hội đồng Giám khảo quốc tế làm việc, Thành đã bỏ ra 5 ngày “đọc” gần 1 vạn tác phẩm của cuộc thi, tự mình tập làm giám khảo, tự chấm Huy chương vàng, bạc, đồng, khuyến khích để đối chiếu với kết quả của Hội đồng Giám khảo Quốc tế.
Tháng 8/2012, tôi có dịp về thăm cửa hàng ảnh của Tiến Thành ở thôn Bắc - Cổ Dũng - Kim Thành - Hải Dương. Hóa ra là một gallery bán ảnh khá chững chạc, được xem như triển lãm cá nhân thường xuyên của tác giả. Tiến Thành tự học chụp ảnh và tập viết. Chụp ảnh dịch vụ là để “lấy ngắn nuôi dài”? Thành đủ sống bằng nghề ảnh nhưng điều quan trọng, anh ham chụp và ham viết, đó là con đường tiến, hướng đi đúng của một nghệ sĩ đích thực.