Kiểm soát cho được tài sản, thu nhập
Tiếp tục phiên làm việc, ngày 6/9, Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Phòng chống tham nhũng (PCTN) sửa đổi. Theo Thanh tra Chính phủ, xuất phát từ tầm quan trọng biện pháp minh bạch và kiểm soát tài sản, thu nhập trong phòng, chống tham nhũng, dự thảo đã quy định thành một chương riêng với nhiều quy định mới, thực chất nhằm hướng tới việc kiểm soát được tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức và một số người có chức vụ, quyền hạn khác.
Khoản 1, Điều 40 dự thảo Luật quy định: “Cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai thuộc diện quản lý của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và người có nghĩa vụ kê khai trong cơ quan, tổ chức, đơn vị của Đảng được thực hiện theo quy định của Đảng”.
Bên cạnh đó, để khắc phục tính hình thức trong việc kê khai, kiểm soát tài sản, thu nhập, dự thảo lần này đã bổ sung quy định về cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập bao gồm: Thanh tra Chính phủ; Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chủ tịch nước và cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp có sử dụng ngân sách nhà nước; Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước; Thanh tra các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan, đơn vị phụ trách công tác tổ chức - cán bộ tại nơi không có cơ quan thanh tra; Thanh tra tỉnh.
Về nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập, dự thảo giữ nguyên quy định hiện hành về nghĩa vụ kê khai nhưng có điều chỉnh rõ ràng hơn. Theo đó, người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập phải kê khai và kê khai bổ sung tài sản, thu nhập của mình, của vợ hoặc chồng và con chưa thành niên.
Về đối tượng kê khai, có sự điều chỉnh lớn theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) đối với tất cả công chức khi được bổ nhiệm vào ngạch; viên chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý; cán bộ, công chức khi được bầu, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại…
Dự thảo lần này đã bỏ quy định về kê khai hàng năm và thay vào đó là kê khai lần đầu và kê khai bổ sung. Kê khai lần đầu được thực hiện với tất cả người có nghĩa vụ kê khai ngay sau khi Luật sửa đổi có hiệu lực. Kê khai bổ sung đối với người đã kê khai lần đầu được dự kiến bầu, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, cử làm đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; khi có biến động về tài sản hoặc thu nhập có giá trị từ 50 triệu đồng trở lên.
Công khai tài sản khi lấy phiếu tín nhiệm
Đáng lưu ý về công khai bản kê khai, để khắc phục bệnh hình thức, dự thảo quy định theo hướng: Bản kê khai tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai phải được công khai tại cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi người đó thường xuyên làm việc. Bản kê khai tài sản, thu nhập của người dự kiến được bổ nhiệm giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý tại cơ quan, tổ chức, đơn vị phải được công khai tại cuộc họp lấy phiếu tín nhiệm khi tiến hành quy trình bổ nhiệm. Bên cạnh đó, dự thảo luật đưa thêm phương án 2, công khai cụ thể theo từng nhóm đối tượng.
Để đảm bảo cho việc kê khai được chính xác, trung thực nhằm kiểm soát có hiệu quả hơn tài sản, thu nhập của người kê khai dự thảo đã mở rộng căn cứ xác minh tài sản, thu nhập so với quy định hiện hành, bao gồm: Khi có dấu hiệu rõ ràng về việc kê khai không trung thực, không minh bạch hoặc khi có dấu hiệu tăng, giảm bất thường về tài sản, thu nhập, chi tiêu mà không giải trình hợp lý; khi có tố cáo về việc kê khai tài sản, thu nhập; quy định việc xác minh bắt buộc đối với những người dự kiến bầu, bổ nhiệm, phân công giữ chức vụ và hưởng phụ cấp trách nhiệm từ 0,9 trở lên và các vị trí khác (do Chính phủ quy định) nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức liêm chính…
Đề cập đến nội dung này, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng, Chủ tịch Hội đồng Thẩm định dự án luật đề nghị cân nhắc thêm thẩm quyền của Ủy ban kiểm Trung ương trong việc kiểm soát tài sản, thu nhập, theo hướng thu hẹp đối tượng thuộc quyền quản lý của Ủy ban Kiểm tra Trung ương.
Theo ông Tụng, quy định như dự thảo là quá rộng và vượt quá thẩm quyền của Ủy ban. Ví dụ, những người thuộc diện quản lý của các Tỉnh ủy sẽ do Đảng ủy của các tỉnh ủy kiểm soát về tài sản, thu nhập. Tương tự, có ý kiến đề nghị cân nhắc về khả năng của Thanh tra Bộ trong kiểm soát tài sản, thu nhập, nếu quy định các đối tượng quá rộng sẽ không đảm bảo tính khả thi.
Hội đồng cũng đề nghị nên có sự phân hóa trong việc quy định đối tượng kê khai tài sản và hình thức, thời điểm kê khai tài sản. Về cơ bản, đã có sự phân hóa trong đối tượng kê khai nhưng phương pháp áp dụng còn giống nhau đối với tất cả các đối tượng dẫn đến hiệu quả chưa cao.