Cuộc họp các quan chức cấp cao (SOM) Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) diễn ra ngày 8/5, tại Lào với sự tham dự của 27 thành viên, gồm 10 nước ASEAN và nhiều đối tác lớn như Mỹ, Nga, Trung Quốc, Nhật Bản, Liên minh Châu Âu (EU). Thứ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung, Trưởng SOM ASEAN-Việt Nam, làm Trưởng đoàn Việt Nam dự họp.
Về định hướng tương lai của ARF, các nước nhất trí tiếp tục thúc đẩy ARF chuyển sang giai đoạn ngoại giao phòng ngừa, tiếp tục các biện pháp xây dựng lòng tin để đóng góp thiết thực vào việc bảo đảm hòa bình, an ninh, ngăn ngừa xung đột, giải quyết hòa bình các tranh chấp; đồng thời nâng cao hiệu quả của ARF để tiếp tục đóng góp thực chất vào xử lý các thách thức an ninh ngày càng phức tạp ở khu vực, tăng cường phối hợp và bổ trợ giữa ARF với các cơ chế khác do ASEAN dẫn dắt như Cấp cao Đông Á (EAS), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN Mở rộng (ADMM+) và Diễn đàn Biển ASEAN Mở rộng (EAMF).
Cuộc họp ghi nhận các hoạt động hợp tác đã được triển khai năm qua trong các lĩnh vực ưu tiên như an ninh hàng hải, chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, cứu trợ thiên tai, chống phổ biến vũ khí hạt nhân và giải trừ quân bị; thông qua danh mục các hoạt động ARF về xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa trong giai đoạn 2016-2017 để trình lên các bộ trưởng thông qua.
Giảm nguy cơ va chạm
Chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ARF, các nước đã trao đổi về các dự thảo Tuyên bố ARF, trong đó có dự thảo tuyên bố do Việt Nam đề xuất về thúc đẩy hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật trên biển trong ARF. Đây là đề xuất dự thảo tuyên bố đầu tiên của Việt Nam trong ARF nhằm khuyến khích tăng cường hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật trên biển trong ARF, qua đó giúp tăng cường lòng tin, giảm thiểu rủi ro va chạm do hiểu lầm hoặc tính toán sai lầm trong khi thực thi nhiệm vụ trên biển. Dự thảo của Việt Nam đã nhận được phản hồi và đóng góp tích cực của nhiều nước, trong đó EU và Úc đã nhận đồng bảo trợ, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết.
Về vấn đề biển Đông, Việt Nam và nhiều nước chia sẻ quan ngại về những diễn biến gần đây, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm hoà bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không, giải quyết hòa bình tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982), thực hiện kiềm chế, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố Ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ Quy tắc Ứng xử ở biển Đông (COC); một số nước cũng trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm về việc áp dụng trọng tài quốc tế trong giải quyết các tranh chấp như giữa Ấn Độ và Bangladesh, Úc và Đông Timor.