Viết sách riêng có đúng chủ trương?
GS. VS Đào Trọng Thi, Nguyên chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho rằng đổi mới giáo dục phổ thông hiện có bốn vấn đề lớn cần quan tâm. Trước hết, phải kể đến việc triển khai đổi mới chương trình sách giáo khoa (SGK) cần phải đảm bảo tiến độ đến năm 2018 hoàn thành. Cần nhận thức đúng chủ trương một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa cho các cá nhân, tổ chức có thể tham gia viết sách nhưng trên cơ sở các trường, giáo viên được lựa chọn sách phù hợp để dạy học.
Trong khi đó, hiện nay, có thông tin TP Hồ Chí Minh sẽ viết một bộ sách riêng là không đúng chủ trương. Bởi lẽ, TP Hồ Chí Minh viết sách sẽ mang tính địa phương và mỗi tỉnh cũng viết riêng một bộ sách là không hợp lý.
“Vấn đề phân luồng cũng là điểm yếu của giáo dục hiện nay”, ông Thi nói. Theo ông Thi, giáo dục cần phân luồng chủ động sau bậc học THCS. Luật giáo dục nghề nghiệp hiện nay quy định học sinh học hết THCS đi học nghề luôn được miễn hoàn toàn chi phí đào tạo tuy nhiên có vẻ điều này chưa đủ lực hút. Trong khi hiện nay chúng ta mới chỉ quan tâm phân luồng sau THPT. Thậm chí, nhiều em sau khi thi trượt ĐH, không có hướng đi nào khác mới quay sang học nghề.
Ông Đào Trọng Thi cũng nêu vấn đề nóng được nói nhiều lâu nay là dạy thêm, học thêm. Theo ông Thi, ở các nước họ không cấm mà có cách thức tổ chức dạy học hợp lý cho học sinh có nhu cầu. Trong khi đó, ở ta, dù có tổ chức trên tinh thần tự nguyện nhưng cũng chỉ là “tự nguyện hình thức”.
“Vì khi nào vẫn còn chuyện nhà trường tổ chức học thêm, giáo viên dạy thêm chính học sinh của mình thì phụ huynh vẫn phải cho con theo học. Theo GS Thi, muốn dạy thêm, học thêm không bị biến tướng thì phải có cơ sở dạy thêm độc lập được giám sát chất lượng”, GS. VS Đào Trọng Thi nói.
Trong khi đó, GS Nguyễn Minh Thuyết cho biết: “Tôi thấy học sinh của mình hiện nay học quá nhiều môn”. Trong khi nội dung học vẫn hạn chế trong các môn truyền thống (Ngữ Văn, Toán, Sinh học, Lịch sử…) mà thiếu vắng hoàn toàn các môn mang tính định hướng nghề nghiệp như: Kiến trúc, Mỹ thuật, Âm nhạc, Thể dục thể thao…
Ông góp ý, học sinh lớp 11, 12 không nên để môn học bắt buộc nữa mà nên để học sinh lựa chọn khoảng 5 môn, trong đó 3 môn theo nhóm chuyên ngành (A,C,C,D) và 2 môn theo sở thích cá nhân. “Nếu làm được như vậy, học sinh sẽ không chịu sức ép cùng lúc học 13 môn như hiện nay. Thời gian còn lại, các em có thể học sâu hơn các môn phát triển nghề nghiệp, học thực hành và tăng các buổi học tập trải nghiệm bởi thời gian đào tạo ĐH hiện cũng đã rút xuống 1 năm so với trước”, GS Thuyết nói.
Dưới góc độ quản lý từ cơ sở, Hiệu trưởng Trường Marie Curie ông Nguyễn Xuân Khang chia sẻ cảm nhận: “Nói đổi mới cơ bản, toàn diện giáo dục là một cuộc cách mạng tôi thấy mênh mông, chơi vơi quá”. Nhiều nội dung đặt mục tiêu quá cao, mang tính mơ ước thì sẽ không đạt được. Ông ví dụ, đề án Ngoại ngữ quốc gia 2020, mới đây bộ đã phải thừa nhận: “Không đạt mục tiêu”
Ông cho rằng, bộ nên tập trung đổi mới một số nội dung trước như: chương trình SGK để giáo viên có cơ sở dạy học. Còn đội ngũ, cơ sở vật chất muốn đổi mới phải có thời gian.
Giáo dục mầm non có “điểm trũng”
Ông Chu Lê Chinh, Đại biểu quốc hội tỉnh Lai Châu cũng kiến nghị xem xét lại vấn đề TP Hồ Chí Minh biên soạn SGK riêng. Bởi lẽ, địa phương có SGK riêng sẽ không tránh khỏi việc các trường ở địa phương đó buộc phải học chính bộ sách này này. Cũng theo ông Chinh, Nhà nước đang dành 20% ngân sách cho giáo dục nhưng nhiều chỗ đầu tư chưa đúng, chế độ giáo viên cũng còn bất cập. Ông ví dụ, giáo viên tiểu học đến THPT được quy định số lượng tiết dạy/ tuần trong khi giáo viên mầm non có người phải quản lý cùng lúc 15-16 trẻ, thời gian làm việc 10 giờ nhưng chế độ đãi ngộ không có sự khác biệt.
Ông Chinh cho rằng: “trồng cây phải chăm từ gốc, đầu tư cho giáo dục phải bắt đầu từ giáo dục mầm non”. Trong khi, nước ta mới chỉ phổ cập trẻ mầm non 5 tuổi trong khi trẻ dưới 5 tuổi chưa thực sự được quan tâm.
Về lĩnh vực giáo dục mầm non, ông Đào Trọng Thi cũng cho rằng, hiện nay các chế độ, ưu đãi dồn hết vào các trường công lập. Trong khi đó, hệ thống trường công lập đang còn ít nên chỉ những trẻ được bố mẹ “xin vào” được hưởng hỗ trợ từ nhà nước, những trẻ khác không được hỗ trợ gì cả. Nhiều trẻ phải học ở các nhóm nhà trẻ tự phát, không đảm bảo sự an toàn.
TS Lê Minh Hà, Nguyên Vụ trưởng Vụ giáo dục mầm non (Bộ GD&ĐT) cho rằng, phải chú trọng đào tạo giáo viên mầm non tránh tình trạng các trường tuyển giáo viên không đạt chất lượng. Kể các giảng viên các trường sư phạm mầm non cũng cần được bồi dưỡng để họ dạy lại giáo viên từ các kỹ năng nhỏ như bón cháo, dỗ trẻ, cho uống sữa…tránh để xảy ra những việc đáng tiếc như: bạo hành, sặc cháo…Các vấn đề, thiếu sân chơi, lập nhóm trẻ, nhà trẻ khi tiêu chuẩn, chất lượng chưa đảm bảo an toàn…cũng được bà Hà cho là bất cập.
Theo TS Hà, ở thành phố, bộ giáo dục cần tham mưu để có chính sách cụ thể khuyến khích hệ thống trường mầm non tư thục phát triển bên cạnh đầu tư trường lớp, cơ sở vật chất cho vùng khó khăn. Bộ giáo dục cũng nên quan tâm đến chương trình, tiêu chuẩn, chất lượng dạy học ở các trường liên kết quốc tế đang được mở ra ngày càng nhiều như hiện nay.
Bà Hồ Lam Hồng (ĐH Sư Phạm Hà Nội) cũng kiến nghị phải có chính sách cụ thể về hỗ trợ thuế đất, tài chính, chuyên môn để thu hút các tổ chức, cá nhân vào xây dựng, phát triển hệ thống trường mầm non tư thục đồng thời phải có cơ chế quản lý, giám sát chất lượng đào tạo.
Tiếp thu các ý kiến, Thứ trưởng Nguyễn Thị Nghĩa cho rằng, hệ thống giáo dục mầm non còn tồn tại một số bất cập như: “Giáo viên đào tạo qua nhiều hệ, nhiều chương trình. Ở nhiều khu công nghiệp, tỉ lệ huy động trẻ dưới 36 tháng (đạt dưới 30%). Nhiều cháu chưa được đến trường do tốc tộ tăng dân số quá nhanh không đủ trường lớp. Hiện nay, đã có chính sách dành đất, huy động xã hội hóa để xây trường nhưng thực tế các địa phương triển khai rất chậm”.
Thứ trưởng Nghĩa cũng khẳng định, bộ giáo dục đang ngày đêm tích cực triển khai chương trình SGK, chưa có ý định lùi thời gian hoàn thiện sau năm 2018. Bộ cũng đã triển khai một số nội dung như: tích hợp liên môn, giao các trường tự chủ chương trình dạy học…
TS Ngô Thị Minh, Phó chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng cho rằng, tới đây sẽ có buổi làm việc với lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo về những vấn đề bất cập tồn tại trong giáo dục hiện nay.