Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết, trong phiên họp “Tăng cường đối thoại và hợp tác Á- Âu và tương lai ASEM” ngày 17/10, Hội nghị Cấp cao Diễn đàn hợp tác Á - Âu lần thứ 10 (ASEM 10) tập trung thảo luận các vấn đề quốc tế và khu vực, đặc biệt các vấn đề liên quan hòa bình, an ninh, chủ nghĩa khủng bố, không phổ biến vũ khí hạt nhân và vũ khí hủy diệt hàng loạt, buôn bán người, an ninh hàng hải, cướp biển…
Nhiều thành viên bày tỏ quan ngại trước những diễn biến mới đang tác động đến môi trường an ninh tại châu Á, trong đó có biển Đông và Hoa Đông.
Do đó, Hội nghị nhất trí về nhu cầu cấp thiết tăng cường hợp tác nhằm duy trì hòa bình, an ninh và ổn định. Các nhà lãnh đạo khẳng định cam kết cùng nỗ lực bảo đảm an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không, tự do thương mại, đề cao nguyên tắc kiềm chế không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình trên cơ sở và luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982.
Mông Cổ sẽ là nước đăng cai Hội nghị cấp cao ASEM lần thứ 11 vào năm 2016 và Luxembourg tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEM lần thứ 12 vào năm 2015.
Hội nghị đặc biệt đánh giá cao vai trò của ASEAN trong thúc đẩy đối thoại, xây dựng lòng tin, hợp tác vì hòa bình, an ninh, ổn định, thịnh vượng ở châu Á - Thái Bình Dương và thế giới.
Các nhà lãnh đạo hoan nghênh và ủng hộ những nỗ lực của ASEAN thúc đẩy liên kết khu vực, hoàn tất Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015 cũng như vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình.
Các nhà lãnh đạo đề cao nỗ lực của ASEAN trong thúc đẩy quan hệ với các đối tác, trong đó có Liên minh châu Âu (EU) và các đối tác khác ở châu Âu, thể hiện sinh động qua kết quả đạt được tại Cuộc họp Cấp cao không chính thức ASEAN - EU tổ chức ngày 16/10 nhân dịp Hội nghị Cấp cao ASEM 10 tại Ý.
Việt Nam nêu quan ngại tình hình vi phạm luật quốc tế
Phát biểu tại phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh, trong năm 2014 bất ổn chính trị, xung đột cục bộ, các hành động khủng bố và tranh chấp lãnh thổ… diễn biến rất phức tạp và lan rộng.
“Các điểm nóng khu vực căng thẳng hơn. Lòng tin giữa nhiều quốc gia bị suy giảm. Các nước vừa và nhỏ đang đứng trước thách thức lớn về an ninh và phát triển. Nhu cầu hợp tác để duy trì hòa bình, an ninh, ổn định đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết”, Thủ tướng nhận định.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ, đúng 100 năm sau Chiến tranh thế giới lần thứ nhất và gần 70 sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai, bài học xương máu là chiến tranh hay hòa bình hoàn toàn tùy thuộc vào ý thức trách nhiệm và ý chí chính trị của các quốc gia.
Để duy trì hòa bình, thực tiễn đã khẳng định, cần kiên trì xây dựng lòng tin chiến lược - sự tin cậy lẫn nhau bền vững, lâu dài - trên cơ sở Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế, tôn trọng độc lập chủ quyền của nhau; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, hợp tác bình đẳng cùng có lợi, tôn trọng lẫn nhau và tăng cường đối thoại về các khác biệt, không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực.
Theo đó, Thủ tướng đề xuất ASEM cần tiếp tục nâng cao vai trò và cùng nỗ lực củng cố các cơ chế đối thoại và hợp tác khu vực, liên khu vực và toàn cầu; tăng cường các biện pháp ngoại giao phòng ngừa, góp phần hình thành một cấu trúc an ninh bền vững, minh bạch, có khả năng đáp ứng thay đổi của tình hình và bảo đảm lợi ích của tất cả các quốc gia.
Trong khuôn khổ ASEM 10, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã tiếp tục có các cuộc tiếp xúc bên lề với Tổng thống Myanmar, Tổng thống Mông Cổ, Tổng thống Bulgaria, Tổng thống Thụy Sĩ, Thủ tướng Thái Lan, Thủ tướng Ý, Thủ tướng Na Uy, Thủ tướng Luxembourg, Thủ tướng Ba Lan… Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh có cuộc tiếp xúc song phương với Ngoại trưởng Philippines và Ngoại trưởng Na Uy.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu bật thực tế châu Á - Thái Bình Dương đang phát triển năng động, khẳng định vai trò là động lực của tăng trưởng và liên kết kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, môi trường hòa bình, an ninh và phát triển đang đứng trước nhiều nguy cơ bất ổn.
“Chúng tôi đặc biệt quan ngại về những diễn biến nghiêm trọng, vi phạm luật pháp quốc tế gần đây tại biển Đông - mà tất cả các quý vị đều biết”, Thủ tướng phát biểu.
Thủ tướng khẳng định Việt Nam luôn kiên định và nhất quán cùng các thành viên ASEAN và cộng đồng quốc tế, trong đó có các thành viên ASEM, thúc đẩy đối thoại và thực hiện moi nỗ lực, phù hợp với luật pháp quốc tế, nhằm duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không và cùng hợp tác phát triển ở Đông Nam Á và châu Á - Thái Bình Dương.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói rằng, vấn đề quyết định là phải kiềm chế, không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực, không để tái diễn các hành động gây căng thẳng, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển, thực hiện nghiêm chỉnh và đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông và cùng nhau xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông.
Là một dân tộc chịu nhiều đau thương mất mát từ các cuộc chiến tranh ngoại xâm, Việt Nam nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình và sẽ tiếp tục cùng các thành viên ASEM đóng góp tích cực và có trách nhiệm vào việc duy trì hòa bình, an ninh, ổn định ở Đông Nam Á cũng như ở hai châu lục Á - Âu và trên toàn thế giới, Thủ tướng phát biểu.
Chiều cùng ngày, Hội nghị Cấp cao ASEM 10 bế mạc và thông qua Tuyên bố Chủ tịch với nhiều quyết định quan trọng, chuyển thông điệp mạnh mẽ của các vị lãnh đạo ASEM về quyết tâm tăng cường quan hệ đối tác Á - Âu vì hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng ở hai châu lục và thế giới, đồng thời định hướng cho hợp tác của Diễn đàn trong thời gian tới.
Các nhà lãnh đạo cũng thông qua 27 sáng kiến mới do các thành viên đề xuất và thành lập 16 Nhóm hợp tác chuyên ngành, nhằm hiện thực hóa các định hướng hợp tác trong giai đoạn 2014 - 2016. Trong đó, có ba sáng kiến mới của Việt Nam được hội nghị đánh giá cao về tính thiết thực.