Sai phạm có hệ thống
Đối với công trình "Hương nghiêm pháp đường", các nhà khoa học và Sở VHTT Hà Nội đề xuất phải đổi tên vì "tên gọi không đúng bản chất".
Trong khi đó, ông Trương Minh Tiến, Phó Giám đốc Sở VHTT Hà Nội khẳng định “công trình này hoàn toàn chưa làm đúng thủ tục Luật Di sản văn hoá”.
Đại diện Ban quản lý Di tích danh thắng Hà Nội cho biết, họ đã tiếp nhận hồ sơ bản vẽ kỹ thuật, thiết kế kỹ thuật kết cấu của công trình nhà khách, hợp đồng xây dựng của Ban Xây dựng chùa Hương và đơn vị thi công. Tuy nhiên, các hồ sơ này đều không có dấu của cơ quan quản lý có thẩm quyền.
“Trong khung cảnh rừng núi, quy môn của công trình "Hương nghiêm pháp đường" dễ bức bối. Thế nên phải điều chỉnh hoa văn, màu sắc, hình khối kiến trúc của công trình cho phù hợp cảnh quan”, đại diện Ban quản lý Di tích danh thắng Hà Nội nói.
“Chùa Hương là thắng cảnh nổi tiếng từ xưa đến nay, nhưng chúng ta có lỗi trong nhiều năm để xảy ra tình trạng di tích luôn bị xâm phạm”, PGS.TS. Phạm Mai Hùng, Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia nói.
Ông chỉ ra, trước thời điểm xây công trình nhà khách có kiến trúc lạ (2011), nhà chùa đã dựng hai tháp chuông.
“Trong không gian Thiên Trù mọc lên sừng sừng những công trình đối lập nhau, không hòa hợp. Phải nói là các công trình thiếu tầm nhìn”, PGS. Hùng nói.
Riêng về toà "Hương nghiêm pháp đường", PGS.TS. Trần Lâm Biền chỉ ra một loạt chi tiết kiến trúc không truyền thống như các con giống ở rãnh thoát nước, các tháp đá 11 tầng đặt trang trí tiền sảnh và các bên.
“Tháp 11 tầng dành cho Phật. Đặt như tại chủa Hương hóa ra đặt Phật ở dưới trần gian?”, PGS.TS. Trần Lâm Biền nói. Đánh giá tổng thể công trình, các nhà khoa học chung nhận định kết cấu đồ sộ, có phần “thô, kệch cỡm”.
Con giống thoát nước ở toà nhà sai phạm thuộc khu vực Thiên Trù buộc phải tháo dỡ. Ảnh: Toan Toan.
Cải tạo để thích nghi?
Phó Giám đốc Sở VHTT Hà Nội, ông Trương Minh Tiến nói rằng cuộc họp hôm nay được xem như chuyên đề tìm giải pháp.
Đại diện BQL Di tích, danh thắng Hà Nội đề xuất: Giảm bớt phần sân lát gạch đá, bổ sung một số bồn cây trồng để che bớt quy mô hạng mục; điều chỉnh thiết kế toàn bộ con giống xung quanh hệ thống thoát nước, lan can đá; bỏ toàn bộ tháp đá không phù hợp; sơn lại toàn bộ công trình theo màu sơn trung tính, đúng truyền thống.
PGS. Trần Lâm Biền ban đầu nêu ý kiến phải phá dỡ như toà nhà 8B Lê Trực. Tuy nhiên sau khi đến thực địa, ông đưa quan điểm hợp “đạo đức Phật giáo”. Ông và các nhà khoa học, Phó Cục trưởng Cục Di sản Trần Đình Thành nhất trí, do vị trí "Hương nghiêm pháp đường" không đứng trước điện Mẫu, không che khuất Phật điện, nằm ở phía bên và trên nền những nhà một tầng trước đây.
“Chỉ có điều toàn bộ công trình lớn quá, át đi những kiến trúc khác. Chúng ta phải làm sao tách khối công trình ra, có cây lớn để ít nhiều che đi trong hệ thống chính, coi nó là hệ thống phụ”, ông nói.
PGS.TS. Biền cũng đề xuất sửa một loạt các chi tiết như đầu trụ lan can vì giống đền, cung điện Trung Quốc, thay bằng những con trụ để đặt bộ lá sen úp có đường gân. Tất cả chi tiết chỉnh sửa đều phải có thiết kế, do các kiến trúc sư hiểu biết về đạo Phật thực hiện, đặc biệt phải có sự phê duyệt của cơ quan chức năng. PGS.TS. Đặng Văn Bài nhấn mạnh tăng cường quản lý nhà nước, nghiêm túc xem xét để không lặp lại hiện tượng sai phạm.
“Chúng tôi sẽ làm văn bản báo cáo chính thức gửi UBND thành phố Hà Nội, Bộ Văn hoá”, ông Trương Minh Tiến nói. Trước mắt, Sở yêu cầu UBND huyện Mỹ Đức bước đầu khắc phục bằng cách bỏ toàn bộ tháp đá nhỏ 11 tầng, thay bằng chậu hoa nhỏ, sơn lại bề mặt của toà nhà. Về giai đoạn 2, Sở yêu cầu địa phương đề xuất phương án thiết kế toàn bộ, chi tiết để báo cáo Sở, Bộ cho ý kiến.
Về công trình gác chuông chùa Thiên Trù, các cơ quan chức năng khẳng định làm đúng trình tự thủ tục như quy định tại Luật Di sản, tuy nhiên trong quá trình thi công không thực hiện đúng thoả thuận. Trước mắt, Sở yêu cầu cạo toàn bộ màu sơn công nghiệp ở các cột gỗ, trả lại màu gỗ tự nhiên. Đá chân tảng hiện nay cũng cần bổ sung hoa văn hoa sen đúng truyền thống. Ngoài ra, Sở yêu cầu UBND huyện Mỹ Đức thành lập ngay hội đồng đánh giá các cấu kiện hạ giải của gác chuông để đánh giá, phân loại để bảo quản, hoặc tiêu huỷ theo quy trình.