Thu nhập hấp dẫn
Thời gian qua, nhiều người đã nhận được những mẫu email tuyển dụng với nội dung: “Tuyển cộng tác viên đánh máy, nhập liệu làm việc tại nhà 3-6 triệu đồng/tháng”. Nội dung công việc này được mô tả là gõ ký tự bảo mật (Captcha) cho hệ thống tài chính ngân hàng, các công ty bảo mật trên mạng.
Tiêu chuẩn tuyển dụng cũng khá dễ dàng khi yêu cầu ứng viên chỉ cần có máy tính hoặc laptop kết nối internet; biết sử dụng máy tính cơ bản, nhập dữ liệu chính xác, làm việc tối thiểu 2 giờ/ngày đều có thể tham gia. Do đặc thù của công việc, công ty cho phép nhân viên làm việc từ xa như tại nhà, trường học hoặc cơ quan mà ứng viên đang công tác.
Bên cạnh mức lương hậu hĩnh, thông tin tuyển dụng “đánh máy nhập liệu” này đều có nội dung hấp dẫn người đọc như: ưu tiên cho sinh viên, nhân viên văn phòng, nội trợ, những người thất nghiệp và những người yêu thích đánh máy nhập liệu và đặc biệt hơn là muốn kiếm thêm thu nhập. “Ngoài việc cộng tác viên tham gia sẽ được trả lương cao cùng với các chế độ khác, tuỳ vào năng lực và “tốc độ đánh máy càng nhanh lương càng cao”, lương sẽ được chuyển khoản qua ATM, một tuần trả lương 1 lần”- thông tin nêu.
Trong vai người tìm việc, chúng tôi tìm đến một công ty ở đường Nguyễn Thái Sơn, quận Gò Vấp, TPHCM để tìm hiểu. Dù gần trưa, nhưng khi chúng tôi đến, vẫn có khoảng 5 người đang ngồi đợi ở bên ngoài để chờ đến lượt vào gặp nhân viên tư vấn. Phần đông những người đến xin việc này cho biết, họ đều là nhân viên văn phòng, sinh viên,… khi thấy những thông báo tuyển dụng làm việc tại nhà hấp dẫn và phù hợp chuyên môn gõ chữ nên đã liên hệ đến công ty.
Sau hơn 10 phút chờ đợi, chúng tôi được nhân viên công ty mời vào trong gian phòng nhỏ chưa đến 15m2. Tại đây, có khoảng 4 nhân viên đang tư vấn cho các ứng viên về công việc. Một nữ nhân viên của công ty cho biết, công việc sẽ không có lương cứng, khi tham gia làm việc với công ty, cộng tác viên sẽ được đăng ký tài khoản và gửi một bản phần mềm để tải xuống và tham gia công việc gõ captcha. “Mức lương công ty quy định là nếu nhập đúng 1.000 mã sẽ được trả 15.000 – 17.000 đồng dựa trên kết quả làm việc” - Nữ nhân viên này nói.
Khi hỏi có hợp đồng làm việc không? Nhân viên này cho biết, theo hợp đồng mà công ty này đưa ra, mỗi tuần cộng tác viên phải đạt được 8.000 mã đúng. “Mức lương cũng được chi trả vào mỗi ngày mùng 5 hàng tháng. Ngoài ra, lương cũng chỉ được thanh toán khi mà số mã cộng tác viên nhập đúng có giá trị trên 300.000 đồng, tương ứng với 20 nghìn mã đúng”- nhân viên công ty giải thích.
Thu tiền người xin việc để duy trì phần mềm
Theo quy định của công ty, mỗi tuần cộng tác viên phải nhập được 8.000 mã đúng. Vậy tính ra cũng chỉ kiếm được 120 nghìn đồng. Một tháng với 32.000 mã đúng, cộng tác viên chỉ đạt được 480.000 đồng. Con số này quá chênh lệch so với mức 3-6 triệu/tháng mà công ty đã đưa ra qua các mô tả khi tuyển dụng.
Một điều khoản oái oăm, khó hiểu trong hợp đồng đó là: “Người lao động hoàn tất phí hỗ trợ và duy trì phần mềm làm việc cho công ty vào thời điểm ký kết hợp đồng với số tiền 360.000 đồng. Trong 1 năm kể từ ngày ký hợp đồng, tổng tiền công mà cộng tác viên đạt được gấp 10 lần số tiền này (tức đạt 3,6 triệu đồng) thì công ty sẽ hỗ trợ hoàn trả lại số tiền. Còn lại tất cả những hành động chấm dứt hợp đồng không đúng quy định sẽ không được bồi hoàn”.
Sau khi đồng ý làm hợp đồng, chúng tôi phải đóng 360.000 đồng và được nữ nhân viên của công ty giao lại cho một “Tờ phiếu thu” không đóng dấu, không ghi tên đơn vị, địa chỉ và số tiền đã thu. Gần 10 phút làm việc và ký hợp đồng, chúng tôi được hướng dẫn sơ bộ sử dụng phần mềm.
Theo hướng dẫn của nữ nhân viên công ty này, hiện có khoảng 6 trường hợp các mã captcha mà những cộng tác viên khi tham gia nhập liệu phải chú ý. Đó là các mã chữ, hình ảnh (nhìn thấy màu gì, gõ chữ tiếng Anh màu đó), chữ số, câu hỏi toán học,... Mỗi mã sau khi xuất hiện khoảng 15 giây và nếu nhập sai liên tiếp nhiều lần thì sẽ bị khóa tài khoản. Trường hợp bị khóa phải liên hệ với bộ phận kỹ thuật để tạo mới tài khoản và làm lại.
Không dễ “ăn”
Tưởng chừng công việc đơn giản này sẽ dễ dàng kiếm được tiền triệu mỗi tháng như những gì mà công ty đã đưa ra, thế nhưng khi tham khảo vấn đề này với một số người đã từng làm “cộng tác viên đánh máy nhập liệu”, họ đều lắc đầu cho biết, thực tế công việc sẽ rất khác so với những gì mà các công ty đã “vẽ” ra trong thông tin tuyển dụng.
Chị Nguyễn Thuý Vi (Ngụ quận 3, TPHCM) cho biết, sau khi đồng ý ký hợp đồng làm cộng tác viên và đóng cho công ty 360.000 đồng, chị trở về nhà và thử tải phần mềm mà công ty cung cấp rồi tham gia gõ chữ để kiểm tra. Nhưng khi ngồi nhập khoảng 20 phút được khoảng hơn 200 mã captcha, chị Vi vào kiểm tra thử xem được bao nhiêu mã đúng thì chỉ đúng được vài mã.
“Chị bạn mình làm gần nguyên ngày mà chỉ vào được vài trăm mã đúng. 1.000 mã đúng chỉ được 15 nghìn. Tiền công đạt 3,6 triệu đồng, công ty mới trả lại số tiền 360.000 đồng mà tụi mình đã đóng. Làm sao để đạt được con số ấy? Thấy vậy, mình chấp nhận bỏ luôn số tiền đã đóng và không tham gia gõ nữa”- chị Vi chia sẻ.
Anh Lâm Vinh (Ngụ quận 6, TPHCM) cũng ký hợp đồng tham gia, vì theo anh ban đầu cứ nghĩ mọi việc sẽ đơn giản và dễ kiếm tiền nên đồng ý đóng tiền cho công ty. Nhưng khi bắt tay vào việc anh Vinh phát hiện công việc này không kém phần gian nan. “Ban đầu, mỗi ngày tôi bỏ ra tầm 4-5 giờ và nhập khoảng hơn 3.000 mã, tuy nhiên sau một tuần, tôi thấy không thể đạt được tiền triệu mỗi tháng mà chỉ kiếm được vài đồng bạc lẻ sau nhiều giờ miệt mài gõ. Bên cạnh đó, do nhiều lần nhập sai nên tài khoản bị khóa tôi cũng không liên hệ được bộ phận kỹ thuật của công ty để cấp lại tài khoản mới. Từ đó, tôi không làm công việc này nữa” - anh Vinh kể.
Cũng theo chị Phương ngoài số tiền bị mất oan, những người tham gia còn có thể mất công sức vì theo quy định phải gõ được khoảng hơn 20.000 mã đúng mới được thanh toán tiền công 300.000 đồng. Do đó, khi chưa đạt con số này, nhiều người đã bỏ và số mã mà họ đã gõ sẽ tiếp tục mang lợi ích cho công ty. “Đằng nào họ cũng nắm đằng chuôi, cũng có lợi ích. Trong khi người xin việc chúng tôi thì bị thiệt thòi” – Chị Phương nhận định.
Captcha là phương thức phổ biến nhất hiện nay để xác thực người dùng truy cập vào trang web hay đăng ký tạo tài khoản mới. Để phục vụ cho các dự án công nghệ thông tin, nhiều tổ chức thuê người gõ captcha với tiền công khoảng 1USD/1.000 mã captcha. Tuy nhiên, nhiều công ty đã giảm thù lao xuống còn khoảng 0,66 USD/1.000 mã. Càng gõ, các đoạn captcha có số chữ càng dài hơn, các đoạn captcha càng biến dạng và dễ gây sai sót trong quá trình nhập liệu.