Đối với một số loại công việc, làm ca đêm là không thể tránh khỏi. Đơn cử, bệnh viện vẫn hoạt động, máy bay vẫn bay và các cửa hàng vẫn mở cửa khi chúng ta tiến tới một xã hội 24 giờ. Với một thời gian biểu được lập cẩn thận và thiết lập được sự yên tĩnh vào ban ngày, con người vẫn có thể làm việc cả đêm và thực hiện 8 giờ ngủ vào ngày hôm sau. Thậm chí, một số người nói rằng họ không để tâm tới việc không được ngủ đêm và họ đã quen làm việc theo cách đó. Nhưng liệu cơ thể họ có hoàn toàn thích nghi được với thời gian bị đảo lộn như vậy không? Và đáng lo ngại hơn, đó là liệu lao động ban đêm có hại cho sức khỏe của bạn không?
Có hai yếu tố để trả lời câu hỏi này. Một là về cách chúng ta cảm nhận – sức khỏe tinh thần của chúng ta. Mọi người đúng khi nói rằng họ quen với việc làm theo ca. Bằng chứng là chúng ta đối mặt với những đêm làm việc tiếp theo tốt hơn đêm làm việc đầu tiên, nhưng một số người sẽ thấy khó khăn hơn nhiều so với những người khác.
Ảnh minh họa
Một nghiên cứu của Canada theo dõi thời điểm của giấc ngủ, mức ánh sáng và số lượng hóc môn melatonin được sản sinh trong giấc ngủ của một nhóm cảnh sát khi họ làm ca đêm một tuần. Melatonin là một hormone nội sinh trong cơ thể, được sản xuất từ tuyến tùng, có vai trò quan trọng trong việc điều hòa nhịp sinh học ngủ - thức của cơ thể, đảm bảo giúp cơ thể có giấc ngủ ngon và tỉnh dậy tỉnh táo vào ngày hôm sau. Thông thường chúng ta giải phóng melatonin vào buổi tối khi chúng ta bắt đầu cảm thấy mệt mỏi và chuẩn bị đi ngủ. Việc này sẽ chuyển sang ban ngày nếu đã bạn quen làm việc buổi đêm. Trong nghiên cứu này, những người đã điều chỉnh được việc sản sinh melatonin thường cảm thấy hạnh phúc, tỉnh táo hơn và có phản ứng nhanh hơn, nhưng chỉ có 40% số người có thể điều chỉnh như thế.
Trong một nghiên cứu lớn với hơn 3.000 cảnh sát làm việc theo ca ở Canada và Mỹ, kết quả rất rõ ràng là có một số người không thể điều chỉnh được, 40% được chuẩn đoán bị rối loạn giấc ngủ. Trong các đánh giá về những tác động sinh lý của những người thường xuyên làm ca đêm, các nhà khoa học đã phân biệt hai loại tác động: đó là tác động đến lối sống và những tác động trực tiếp khi làm việc trong đêm. Những người làm ca đêm sẽ khó có thể ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn. Vào thời điểm ban đêm, con người thường có xu hướng muốn ăn các món ăn vặt và đồ ăn nhanh. Cơ hội tập thể dục cũng ít đi. Nhiều người có thể ép mình vào phòng tập gym cuối mỗi ngày làm việc, song họ sẽ gặp khó khăn hơn nhiều để có thể làm điều đó nếu đã thức cả đêm và đang khao khát một giấc ngủ ngắn.
Phi công là những người thấy hạnh phúc hơn trong những ngày nghỉ so với những người phải làm việc theo ca khác. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khi các phi công làm ca sớm, cơ thể họ sản sinh ra mức hooc môn cortisol cao hơn trong cả ngày hôm đó. Cortisol là một loại hooc môn loại steroid – tức là loại hợp chất hữu cơ tự nhiên được tổng hợp bởi các tuyến nội tiết trong cơ thể - được sản sinh bởi bộ phận tên là Zona fasciculata trên vỏ thượng thận (thuộc tuyến thượng thận). Đây là hooc môn vô cùng quan trọng và thường được xem là "hooc môn stress" (hooc môn bắt buộc). Nó làm tăng huyết áp, tăng mức đường huyết và có tác động kháng miễn dịch, tức là ngăn cản khả năng miễn dịch trong cơ thể). Điều này nếu diễn ra trong thời gian dài sẽ gia tăng nguy cơ bệnh tim và huyết áp cao.
Ngoài ra, có thể còn có những ảnh hưởng tiêu cực khác. Một nghiên cứu cho thấy chỉ một buổi làm việc suốt đêm là đủ để làm tăng huyết áp.
Trong khi đó, một nghiên cứu từ Đại học Surrey (Anh) được công bố từ đầu năm nay đã chứng minh được rằng chỉ sau 3 ngày làm việc đêm, biểu hiện của gene đã bị gián đoạn, có nghĩa là con người đã hoạt động không đúng thời điểm. Khoảng 6% gene của cơ thể con người được thiết lập làm việc tại những thời gian nhất định, sau một vài ngày làm việc theo gian khác thì trật tự này sẽ bị xáo trộn.
Một nghiên cứu khác cho rằng, sau 5 tuần, những người thức ban đêm và ngủ ban ngày sẽ có những thay đổi trong chuyển hóa có thể làm tăng nguy cơ bệnh tiểu đường loại 2 và bệnh béo phì trong dài hạn.
Tất nhiên những nghiên cứu này đều là ngắn hạn và hiện đang có những tranh cãi về tăng nguy cơ bệnh tim. Tuy nhiên một nghiên cứu tổng hợp lớn nhất từ trước đến nay, công bố năm 2012 đã cho thấy sự gia tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim đối với những người làm việc theo ca. Ngay cả khi đã kiểm soát được cuộc sống, những người làm theo ca vẫn có nguy cơ bị bệnh cao hơn. Ngoài ra còn có bằng chứng về sự gia tăng nguy cơ ung thư vú ở những người làm việc ca đêm. Các nghiên cứu đều cho thấy không phải ai cũng có thể điều chỉnh để làm việc ban đêm
Nhưng khi nói đến hội chứng chuyển hóa - một thuật ngữ chung bao gồm béo phì, tăng lượng đường, tăng huyết áp và mức cholesterol cao - thì lối sống chính là cốt lõi của vấn đề. Nếu mọi người làm việc ca đêm, nhưng đã thành công trong việc tập thể dục thường xuyên, ăn uống lành mạnh và không hút thuốc lá, có ít bằng chứng về nguy cơ gia tăng bệnh tật.
Hà Anh