Người và động vật từng là bạn song hành trong các tín ngưỡng, tôn giáo, thần thoại lẫn đời thường. Biểu tượng nghệ thuật từ thuở hồng hoang là hình ảnh nửa người nửa thú, như thoát thai từ nhau, cùng nhau. Những nhân mã, nhân sư,... tôi nghĩ đó là biểu tượng bộc lộ sự khiếm khuyết muôn thuở của mỗi loài mà để hoàn thiện thì đôi bên vẫn còn cần đến nhau.
Trong trường ca “Huyền thoại các thế kỷ”, Victor Hugo gọi con thú là “anh cả” của muôn loài từ thuở hỗn mang “gầm vang trong vũ trụ khi còn chưa có ngôn từ”. “Tất cả sức mạnh huyền bí và mơ hồ của đất/Nằm trong con thú, con ấu trùng đường bệ và đơn độc”, như trong đoạn thơ viết về những vị thần nửa người nửa thú Satyre. Còn với phân tâm học, muông thú chính là điểm tựa cho nhận thức về tính muôn hình vạn trạng của cõi con người. Là hình ảnh phản chiếu những xung năng sâu kín, những bản năng đã thuần hóa hoặc vẫn còn hoang dã của con người. “Con vật là cái linh hồn bản năng trong con người. Nó có thể trở nên nguy hiểm nếu không được thừa nhận và hòa nhập vào cuộc sống của cá nhân. Sự thừa nhận linh hồn động vật là điều kiện cho sự nhất thống hóa cá thể, cho sự phát triển toàn vẹn của nó” (Carl Jung).
Không chỉ Ngày Động vật thế giới 4/10 hàng năm, mà có hàng trăm ngày về mọi loài động vật. Như riêng trong tháng 8 này, có những Ngày thế giới về sư tử, voi, linh dương, chó sói, đười ươi, cá mập voi, dơi, chó hoang, ong mật, mèo đen, và cả...muỗi!
Đến như giun đất cũng có Ngày Giun đất thế giới 21/10 hàng năm. Ngày không chỉ để nhớ về cha đẻ của sinh thái giun đất Charles Darwin, mà còn để tôn vinh loài vật thường chịu nhiều giày xéo nhất này. Thế giới này, tất cả đều từ đất và tồn tại nhờ đất, một mặt đất lành mạnh giàu có dinh dưỡng nuôi sống con người.
Các nhà khoa học chưa thể lý giải hiện tượng trái đất đang ngày càng quay nhanh hơn. Đồng hồ nguyên tử mới đây đo được trái đất hoàn thành một vòng quay 24 giờ ít hơn 1,59 mili giây (msec). Trước đó, kỷ lục được ghi nhận trung tuần tháng 7/2020 là 1,47 mili giây. Một hiện tượng lạ nữa, là hành tinh của chúng ta đang trôi ra xa mặt trời khoảng 6cm mỗi năm. So với khoảng cách khoảng 150 triệu km giữa trái đất và mặt trời, thì đó chỉ là nỗi lo được tính bằng hàng tỷ năm nữa. Nhưng mọi điều cực đoan nhất đã và đang cảnh báo với con người, không chỉ được tính bằng mấy phần trăm giây hay vài xăng ti mét.
Cái điệp khúc bẫy/bắt/bán/phóng sinh/bẫy/bắt/bán/ăn thịt... với chim, cá như một vòng luẩn quẩn cho diễn biến giả dối và bất lực của tâm hồn. Còn với thiên nhiên, núi đồi, sông biển đừng quên cũng đang bị bẫy/bắt/nhốt. Ngao ngán nhìn cái dự án khu đô thị lấp biển, quây nhốt nguyên một...hòn đảo nổi triệu năm ở giữa biến thành cái ao tù và hòn non bộ cho riêng mình. Các hòn đảo khác kế bên nơi vịnh biển nổi tiếng chắc rồi cũng đến lượt? Ai sẽ phóng sinh?