Cho thuê lại lao động: Lo bị bóc lột

> Những chính sách 'sát sườn' có hiệu lực từ 1-1-2013
> Tăng lương cho người lao động từ ngày mai

Nghề mới ở Việt Nam

Ông có thể cho biết đặc điểm của nghề mới này?

CTLLĐ là người lao động (NLĐ) do một doanh nghiệp (DN) tuyển dụng, nhưng lại được “gửi” đến làm việc tại một DN khác. Trong trường hợp này, NLĐ ký hợp đồng với Cty CTLLĐ và không có hợp đồng LĐ với Cty nơi họ thực sự làm việc.

Nghề này trên thế giới có nhiều nước áp dụng không, thưa ông?

Trên thế giới, CTLLĐ là phương thức sử dụng LĐ linh hoạt và cơ hội việc làm, đặc biệt đối với những công việc mang tính chất tạm thời. Một nghiên cứu tại 34 quốc gia (phần lớn ở các nước Âu - Mỹ) do Tổ chức quốc tế của các DN CTLLĐ (CIETT) thực hiện, cho thấy số lượng NLĐ cho thuê tăng gấp đôi từ năm 1998 đến 2008. Chẳng hạn, tại Anh, LĐ cho thuê lại chiếm 4% tổng số lực lượng LĐ, trong đó khu vực dịch vụ và khu vực công chiếm 80%.

Vậy, nghề này ở Việt Nam thế nào?

Hình thức LĐ này cũng đã có mặt từ lâu tại Việt Nam, dù luật pháp đến giờ mới ghi nhận. Một số khảo sát quy mô nhỏ do Bộ LĐ-TB&XH phối hợp với ILO tại Việt Nam thực hiện, cho thấy LĐ phái cử không chỉ tồn tại ở các công việc giản đơn mà còn có ở nhóm NLĐ lành nghề có chuyên môn cao. Loại hình công việc khá rộng, từ nhân viên an ninh, giúp việc gia đình, dịch vụ nhà hàng, thủy thủ, khuân vác, công nhân sản xuất tay nghề thấp cho tới phiên dịch, kế toán thuế, nhân viên marketing, bán hàng, quản lý nhân sự...

Hình thức LĐ này khá phổ biến ở các tỉnh phía Nam, gần đây mới xuất hiện ở Hà Nội và các tỉnh phía Bắc.

Như vậy nhu cầu về lao động cho thuê lại là có thực?

Việc gia tăng hoạt động CTLLĐ bắt nguồn từ nhu cầu của DN. Đối với nhiều DN nước ngoài tại Việt Nam, loại hình LĐ này là một phần quan trọng trong phương thức kinh doanh. Đặc biệt, LĐ phái cử càng có ý nghĩa lớn đối với những DN có quy mô sản xuất thay đổi nhiều tùy thuộc vào các thời điểm khác nhau trong năm. Phần lớn những Cty này duy trì một chiến lược toàn cầu là giữ số lượng LĐ trực tiếp ở một mức tối thiểu. Trong những giai đoạn sản xuất tăng cường, họ dựa vào lực lượng LĐ cho thuê lại ngắn hạn.

Ông dự đoán thế nào về xu thế phát triển của loại nghề này trong tương lai?

Những quy định mới sẽ đưa ra những tiêu chí và hướng dẫn rõ ràng cho việc thành lập, điều hành những DN kinh doanh LĐ cho thuê lại cũng như quyền nghĩa vụ của người thuê LĐ và của NLĐ. Trên thị trường có thể sẽ diễn ra quá trình sáp nhập các DN CTLLĐ quy mô nhỏ vốn đã tồn tại từ trước bởi luật chỉ cho phép các DN lớn hơn với vốn điều lệ tối thiểu là 2 tỷ đồng và 1 tỷ đồng đặt cọc. Nếu không đáp ứng được điều kiện này, các DN sẽ phải đóng cửa.

Dễ bị bóc lột và lạm dụng

Vì sao ông nhận định việc luật hoá nghề CTLLĐ mở ra cơ hội mới nhưng cũng là “con dao hai lưỡi”?

Đó là do tính chất đặc biệt của mối quan hệ LĐ này. LĐ phái cử dễ bị bóc lột và lạm dụng, bị hạn chế về BHXH, sự đảm bảo về công việc cũng như có ít cơ hội đào tạo hơn NLĐ trực tiếp. Ở nhiều nước châu Á khác, NLĐ cho thuê lại phải nhận mức lương thấp (thấp hơn nhiều so với LĐ trực tiếp làm cùng một ngành nghề), chịu điều điều kiện làm việc không đảm bảo và bị phân biệt đối xử tại nơi làm việc.

Khảo sát tại Việt Nam cho thấy, một số vấn đề thực tế trong hoạt động CTLLĐ bao gồm việc trả lương đúng hạn, làm việc quá giờ, thời giờ làm việc, nghỉ phép hay bảo hiểm mà cả doanh nghiệp CTLLĐ và doanh nghiệp sử dụng LĐ đều không chịu trách nhiệm.

Luật đã quy định thì phải thực hiện, vậy theo ông cần làm gì để phòng chống việc LĐ bị bóc lột?

Để thực hiện Bộ Luật Lao động sửa đổi, một nghị định hướng dẫn sắp được ban hành sẽ gồm nhiều quy định chi tiết. Nghị định được cho là sẽ chỉ cho phép CTLLĐ ở 17 nhóm ngành nghề như phiên dịch, kế toán, lái xe, nhân viên an ninh, nhân viên vệ sinh nhân viên bán hàng...

Cảm ơn ông!

PHONG CẦM
thực hiện