Hiện trạng hầm Đèo Ngang trước khi mở rộng. Video: Phạm Trường.
Hầm đường bộ Đèo Ngang nằm trên trục Quốc lộ 1 xuyên qua dãy núi Hoành Sơn tại vùng giáp ranh 2 tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình.
Hầm Đèo Ngang khởi công xây dựng từ tháng 5/2003 và hoàn thành vào tháng 7/2004. Công trình được đầu tư theo hình thức BOT (xây dựng - vận hành - chuyển giao) do Tổng Công ty Sông Đà làm chủ đầu tư. Sau hơn 20 năm sử dụng, mới đây Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã phê duyệt Dự án nâng cấp, mở rộng một số cầu, hầm trên Quốc lộ 1 với tổng mức đầu tư gần 2.000 tỷ đồng, trong đó có hầm Đèo Ngang.
Khi chưa có hầm đường bộ Đèo Ngang, người và phương tiện phải di chuyển theo Đèo Ngang với quãng đường uốn lượn dài khoảng 6 km, khá nguy hiểm.
Hầm đường bộ Đèo Ngang khi hoàn thành đã giúp rút ngắn thời gian, khoảng cách và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, du lịch, dịch vụ.
Cửa hầm phía bắc ở vùng đất xã Kỳ Nam, thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh (trong hình), cửa hầm phía nam thuộc địa phận xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. Các phương tiện khi di chuyển trong hầm Đèo Ngang được đi với tốc độ 50 km/h, khoảng cách giữa 2 phương tiện 50 m.
Hầm chính dài 495 m cộng với hệ thống đường dẫn nên toàn tuyến dài hơn 2,1 km. Hầm chính rộng 11,5 m, cao 7,5 m với 2 làn xe cơ giớ, mỗi làn rộng 3,5 m và 2 làn dành cho xe thô sơ. Hơn 20 năm sử dụng cùng lượng phương tiện đông đúc, hầm Đèo Ngang hiện có dấu hiệu quá tải.
Theo các tài xế, nền đường bên trong hầm dần xuống cấp, vạch kẻ đường mờ, cọc phản quang phân làn bị bụi phủ mờ làm giảm khả năng quan sát.
Theo phê duyệt của Bộ GTVT, hầm đường bộ Đèo Ngang được xây dựng mới một ống hầm dài 555 m về phía tây hầm hiện tại và hai cầu ở hai đầu ống hầm. Ống hầm mới rộng 10,5 m gồm 2 làn xe cơ giới và 2 làn xe thô sơ. Hạng mục mở rộng hầm đường bộ qua Đèo Ngang đã được bổ sung từ 2 làn xe thành 4 làn xe vào quy hoạch phát triển giao thông vận tải đường bộ Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030.
Dự kiến trong năm 2025, ống hầm Đèo Ngang mới sẽ hoàn thành xây dựng. Sau khi hoàn thành, hầm Đèo Ngang khai thác song song hai ống hầm.
Ngoài hầm Đèo Ngang, cầu Xương Giang (bắc qua sông Thương ở thành phố Bắc Giang), cầu Gianh (bắc qua sông Gianh, tỉnh Quảng Bình), cầu Quán Hàu (bắc qua sông Nhật Lệ, tỉnh Quảng Bình) cũng được phê duyệt nâng cấp, mở rộng. Việc đầu tư nhằm từng bước hoàn thiện tuyến theo quy hoạch, đồng bộ về quy mô, phát huy tối đa hiệu quả đầu tư mở rộng Quốc lộ 1.