Theo Ths.BS Phí Thị Quang – BV Đa khoa Medlatec, ung thư đường tiêu hoá là loại ung thư phổ biến hàng đầu và là 1 trong 4 loại ung thư gây tử vong nhiều nhất. Tuy nhiên, ung thư tiêu hoá hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm và có phương pháp can thiệp chính xác, kịp thời.
Hiện nay, phương pháp hiệu quả nhất để phát hiện sớm ung thư đường tiêu hoá là kiểm tra định kỳ, giúp phát hiện sớm bệnh khi chưa có dấu hiệu rõ ràng để góp phần nâng cao chất lượng sống và giảm chi phí điều trị của người bệnh.
1. Ung thư đại trực tràng
Có nhiều yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng như:
• Chế độ ăn nhiều thịt mỡ, động vật.
• Thực phẩm nhiễm hóa chất gây ung thư như: benzopyren, nitrosamin, chế độ ăn ít chất xơ, vitamin A, B, C, E,…
• Trong gia đình có người từng bị ung thư đại tràng.
• Sự hiện diện polyp trong ruột già, đặc biệt khi kích thước > 2cm.
• Viêm đại trực tràng chảy máu và bệnh Crohn.
Nếu nghi ngờ ung thư đại tràng, đi kiểm tra, bác sĩ có thể đề nghị bệnh nhân làm các xét nghiệm:
• Tìm máu ẩn trong phân: Đây là xét nghiệm bước đầu có giá trị trong tầm soát ung thư đường tiêu hóa.
• Xét nghiệm đặc hiệu: Xét nghiệm CEA. CEA là chất được tế bào ung thư sản xuất. Chất này có thể tăng cao ở bệnh nhân ung thư đại tràng, nên là xét nghiệm có ý nghĩa theo dõi bệnh nhân đang điều trị và sau điều trị ung thư đại trực tràng.
• Nội soi đại tràng: Dễ dàng phát hiện khối polyp với kích thước nhỏ. Và tổn thương đại trực tràng khác.
• Sinh thiết: Khi nội soi đại tràng phát hiện tổn thương tiền ung thư hoặc nghi ngờ ung thư bác sĩ sẽ tiến hành sinh thiết hoặc cắt bỏ các tổn thương và có kế hoạch điều trị phù hợp nhất với các tổn thương này.
• Các xét nghiệm khác hỗ trợ phân chia giai đoạn ung thư: chụp X – quang quanh phổi, siêu âm bụng, chụp cắt lớp vi tính (CT – S can) bụng,
Nguyên nhân chủ yếu gây ung thư dạ dày:
• Helicobacter pylori (Hp) là một tác nhân gây viêm và loét dạ dày, có thể là một yếu tố nguy cơ của ung thư dạ dày.
• Người trải qua phẫu thuật dạ dày hoặc thiếu máu ác tính, phì đại dạ dày, một số hội chứng di truyền như FAP, Lynch,… làm gia tăng nguy cơ của ung thư dạ dày.
• Môi trường ô nhiễm, khói bụi, có tiền sử hút thuốc lá, chế độ ăn nhiều muối, thực phẩm hun khói, mỡ động vật,… cũng làm tăng tỷ lệ mắc ung thư.
Những triệu chứng cảnh báo ung thư dạ dày:
• Ăn uống kém hoặc ợ nóng;
• Đau thượng vị ở nhiều mức độ khác nhau;
• Nôn và buồn nôn;
• Nuốt nghẹn sau xương ức;
• Chướng bụng;
• Chán ăn;
• Mệt mỏi và yếu sức;
• Gầy sút nhiều;
• Xuất huyết (ói ra máu hoặc máu trong phân).
Các xét nghiệm chẩn đoán ung thư dạ dày:
• Nội soi dạ dày - thực quản: Là sử dụng ống nội soi dạ dày đưa qua miệng đến thực quản và dạ dày. Nếu có bất thường, bác sĩ sẽ lấy mẫu mô qua ống nội soi dạ dày và tiến hành sinh thiết.
• Chất chỉ điểm u trong máu: CA 72-4, CEA,…
Thực quản là một phần của ống tiêu hóa, nối từ họng đến dạ dày. Ung thư thực quản thường gặp ở người trên 55 tuổi. Nam giới dễ bị ung thư thực quản gấp 4 lần nữ giới.
Triệu chứng báo động ung thư thực quản:
• Triệu chứng thường gặp nhất là khó nuốt tăng dần, thường nghẹn ở cổ và cảm giác nóng rát khi nuốt thức ăn.
• Một số triệu chứng khác như khó tiêu, nóng rát trước ngực, nôn ói, nghẹn thức ăn.
• Những triệu chứng ít gặp hơn: Ho khan, thở khò khè, cảm giác đau rát sau ức hay đau vùng cổ, khàn tiếng, thiếu máu, gầy sút cân,…
Các xét nghiệm chẩn đoán ung thư thực quản:
Khi xuất hiện các triệu chứng bất thường trên, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh làm một số xét nghiệm nhằm phát hiện nguy cơ ung thư thực quản như:
• Nội soi thực quản và sẽ bấm sinh thiết ở bất cứ vùng nào bị tổn thương.
• Chất chỉ điểm u trong máu: CEA, SCC.