Sergio Canavero, giám đốc tổ chức Turin Advanced Neuromodulation Group ở Italy, tuyên bố ông đã thử thành công quá trình ghép đầu trên một tử thi. Ca phẫu thuật được tiến hành bởi đội ngũ do bác sĩ Xiaoping Ren ở Đại học Y Cáp Nhĩ Tân, Trung Quốc, đứng đầu. Giáo sư Canavero nói ông sẽ sớm ghép đầu cho hai bệnh nhân chết não. Sau khi hoàn thành bước này, ông có thể thử tiến hành phẫu thuật hoàn chỉnh trong 18 tiếng trên cơ thể sống.
Tuy nhiên, cộng đồng y khoa trên khắp thế giới nhanh chóng phản ứng trước tuyên bố của giáo sư Canavero. Các chuyên gia hàng đầu cho rằng phẫu thuật ghép đầu vừa trái đạo lý vừa nguy hiểm. Quá trình có thể gây ra những vấn đề tồi tệ cho bệnh nhân tham gia và đe dọa xã hội nói chung.
Valery Spiridonov, bệnh nhân bị teo cơ tủy tình nguyện tham gia ca ghép đầu đầu tiên. Video: Telegraph.
Nhiều bác sĩ cảnh báo nếu giáo sư Canavero nhất quyết làm theo dự định, điều đó có thể phá hủy sự tôn trọng dành cho ngành y cũng như mang tới tổn hại to lớn cho bệnh nhân.
"Quả thực, thử tiến hành loại phẫu thuật như vậy trong điều kiện hiện nay không không khác gì phạm tội. Là một nhà khoa học thần kinh, tôi muốn cam đoan với công chúng rằng tôi hay bất kỳ đồng nghiệp nào của tôi đều nghĩ chặt đầu người trong những thí nghiệm cực đoan khó thành công là không thể chấp nhận", Jan Schnupp, giáo sư khoa học thần kinh ở Đại học Hong Kong, nhấn mạnh. "Đó là điều không thể!".
Dự án của giáo sư Canavero gần như chắc chắn thất bại, theo các chuyên gia. Nhưng nếu thành công, đó sẽ là một thí nghiệm đáng sợ có thể gây ra thương tổn khó xác định cho mọi bên liên quan, và thành công có thể còn tồi tệ hơn nhiều so với thất bại.
Phương pháp ghép đầu ở chuột. Video: Next.
"Trừ khi Canavero hoặc Ren đưa ra bằng chứng thực sự họ có thể thực hiện ghép đầu, hay đúng hơn là toàn bộ cơ thể, trên một động vật lớn và con vật bình phục với đầy đủ chức năng và sống tốt hơn, nếu không toàn bộ kế hoạch này hoàn toàn sai trái về mặt đạo đức", James Fildes, nhà khoa học nghiên cứu cao cấp ở Trung tâm Cấy ghép, Bệnh viện Đại học Nam Manchester kiêm chuyên gia điều tra nghiên cứu ở Trung tâm cộng tác nghiên cứu truyền nhiễm Manchester của Đại học Manchester, khẳng định.
"Có thể đáng lo ngại hơn là nỗ lực này dường như xoay quanh sự bất tử. Nhưng trong mỗi trường hợp cần một cơ thể để cấy ghép, như thế một người cần phải chết để phục vụ quá trình phẫu thuật. Canavero định lấy cơ thể hiến tặng từ đâu nếu mục tiêu là thay đổi quy luật tự nhiên? Và cuối cùng, nếu ghép cơ thể trở thành hiện thực, liệu Canavero đã cân nhắc cách đối phó với hiện tượng đào thải các bộ phận thuộc phần đầu? Còn hiện tượng đào thải da, cơ bắp, mắt và bộ não thì sao? Tôi hy vọng điều này không chỉ một loại ngụy khoa học ích kỷ", Fildes nói.
Giáo sư Canavero nói những thí nghiệm gần đâu của ông như thử nghiệm thành công trên tử thi, chuột và khỉ, cho thấy kỹ thuật có hiệu quả. Nhưng các nhà khoa học nhấn mạnh ông không đưa ra được bằng chứng và mọi quyết định chỉ được xem là thành công nếu một cá thể sống sót sau quá trình phẫu thuật.
"Trong một ca ghép đầu đầy đủ, tủy sống và tất cả dây thần kinh chạy qua cổ sẽ bị cắt đứt hoàn toàn và bệnh nhân sẽ bị liệt", Catherina Becker, giáo sư phát triển thần kinh kiêm phó giám đốc Trung tâm khoa học khám phá não, Đại học Edinburgh, Scotland, nói. "Dù có nhiều phát triển đáng khích lệ trong lĩnh vực y học tái tạo, ở người và tất cả động vật khác, thương tích ở tủy sống hiện nay không có cách chữa trị và sau khi cắt đứt hoàn toàn, chức năng không bao giờ phục hồi".
"Thành công thực sự của một ca ghép đầu phải được đo đếm bằng sự tồn tại lâu dài của phần đầu và cơ thể với chức năng kiểm soát vận động đầu. Điều này rõ ràng không thể đánh giá được ở tử thi và tất cả những gì chúng tôi biết là nó cũng không xảy ra ở cơ thể sống. Do đó, chúng ta cần vô cùng cẩn trọng khi diễn giải thí nghiệm ghép đầu vừa được công bố", giáo sư Becker kết luận.
"Ngoài tuyên bố viển vông, Canavero không công bố bằng chứng cho thấy ông ấy có thể cải thiện chất lượng cuộc sống của một người hay một con vật bằng cách thực hiện ghép đầu", bác sĩ Fildes cho biết. "Việc phẫu thuật ghép một chiếc đầu chết vào một cơ thể chết không được công khai và không phải là ghép đầu. Mục tiêu tiếp theo của ông ấy, ghép đầu từ một người hiến tặng chết não vào cơ thể một người hiến tặng chết não khác cũng không phải là ghép đầu".
Một số nhà khoa học chỉ ra thuật ngữ dùng để mô tả quá trình đang được dùng sai. "Tôi rất hoài nghi về thí nghiệm này và không thể biết họ đã làm gì bởi không có báo cái khoa học nào được công bố”, Frances Edwards, giáo sư thoái hóa thần kinh ở Đại học California, Los Angeles, Mỹ, nói. "Nhưng chắc chắn nếu ca phẫu thuật khả thi, đó sẽ là ghép toàn bộ cơ thể thay vì ghép đầu. Sau cùng, người được ghép sẽ trở thành ai?".
Stafford Lightman, giáo sư y khoa ở Đại học Bristol, cũng đồng ý nên thay đổi tên gọi của ca phẫu thuật. "Ngay cả khi ca phẫu thuật này khả thi trong thực tế và hợp đạo đức, một điều chúng ta không biết chắc, đó là ghép toàn bộ cơ thể, không phải ghép đầu", Lightman khẳng định.