> Việt Nam thuộc nhóm hút thuốc lá nhiều nhất
Điều 16 của Nghị định 45 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực y tế quy định rõ: “Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 50.000-100.000 đồng đối với hành vi hút thuốc lá, thuốc lào nơi công cộng, như trong rạp hát, rạp chiếu phim, phòng họp, phòng làm việc, bệnh viện, thư viện, phòng đợi của nhà ga, bến xe, sân bay, bến cảng, trên các phương tiện giao thông công cộng hoặc ở những nơi công cộng có quy định cấm”.
Nhưng theo Văn phòng Phòng chống Tác hại Thuốc lá (PCTHTL), Bộ Y tế, cho đến nay vẫn chưa có tổng kết nào về việc bao nhiêu người bị xử phạt, cũng như số tiền thu được từ việc xử phạt. Hiện mới chỉ có Lào Cai là địa phương duy nhất phạt được 10 người vi phạm với số tiền 1,5 triệu đồng.
Ông Nguyễn Huy Quang, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), cho biết khó khăn nhất của việc xử phạt người vi phạm hút thuốc lá nơi công cộng chính là lực lượng thanh tra viên quá mỏng. Cả nước hiện có gần 300 thanh tra viên y tế có đủ điều kiện để xử phạt hành vi này. Nhưng họ còn kiêm nhiệm các công việc khác liên quan đến khám chữa bệnh, dược, y tế dự phòng tại sở y tế.
Ông Lý Ngọc Kính, chuyên gia cao cấp Văn phòng Chương trình PCTHTL, cho biết, ngoài lực lượng thanh tra chuyên ngành về y tế, còn có thêm chủ tịch UBND các cấp có thẩm quyền xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng. Nhưng chủ tịch UBND các cấp cũng trăm công nghìn việc. Đấy là chưa kể chế tài xử phạt chưa đủ mạnh, chưa có tính răn đe đối với các hành vi vi phạm liên quan đến chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá.
Thời gian tới, sẽ tiến hành sửa đổi Nghị định 45 về xử phạt các vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế. Đây được kỳ vọng là quy định đủ răn đe với những người có hành vi hút thuốc lá nơi công cộng. Dự thảo sẽ trao quyền xử phạt cho giám đốc bệnh viện, hiệu trưởng trường học, giám đốc rạp chiếu phim, rạp hát, giám đốc nhà văn hóa...
Theo đó lãnh đạo các đơn vị này có thể ủy quyền để cấp dưới xử phạt những người vi phạm. Tuy nhiên, trong trường hợp người đứng đầu các điểm công cộng không làm đúng quy định, nếu thanh tra phát hiện tại điểm cấm hút thuốc vẫn còn hiện tượng hút thuốc thì sẽ phạt chủ cơ sở đó. Với sai phạm này, mức phạt có thể lên tới chục triệu đồng.
Thuốc lá là nguyên nhân gây nên 25 bệnh như loét dạ dày, vảy nến, biến dạng tinh trùng, ung thư tử cung và sảy thai, viêm tắc mạch máu chi, loãng xương, điếc, đục nhân mắt, tim mạch, ung thư phổi, ung thư da...
Hút thuốc lá là nguyên nhân của 90% ca ung thư phổi, 75% ca khí phế thủng (COPD) và 25% ca bệnh tim thiếu máu cục bộ. Năm 2008, có 40.000 ca tử vong xuất phát từ nguyên nhân hút thuốc lá. Ước tính tới năm 2030, con số này sẽ là 50.000 ca mỗi năm.