Xác định lại giới tính cho cô giáo chuyển giới

Xác định lại giới tính cho cô giáo chuyển giới

> Cô giáo chuyển giới: Lẽ nào gọi chị là anh?
> Vụ cô giáo chuyển giới: Sở phải báo cáo Bộ

Vụ trưởng Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết sẽ chỉ định một bệnh viện tại TP HCM xác định lại giới tính cho anh Phạm Văn Hiệp, tức cô giáo Phạm Lê Quỳnh Trâm hiện nay, có thể là Bệnh viện Nhi Đồng 2.

Trước sự việc Sở Tư pháp Bình Phước đề nghị hủy công nhận giới tính đối với cô giáo chuyển giới Quỳnh Trâm, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) Nguyễn Huy Quang đã trả lời phỏng vấn của báo chí.

Việc Sở Tư pháp Bình Phước đề nghị thu hồi 2 quyết định xác định lại giới tính và thay đổi tên của anh Phạm Văn Hiệp thành chị Phạm Lê Quỳnh Trâm đang gây nhiều ý kiến trái chiều. Quan điểm của ông như thế nào?

Theo Nghị định 88 và Thông tư số 29 về xác định lại giới tính thì chỉ những bệnh viện có đủ điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, đặc biệt là nhân lực - đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn và kinh nghiệm về các lĩnh vực liên quan đến xác định lại giới tính, phải được Bộ Y tế hoặc Sở Y tế cho phép thì mới được xác định lại giới tính.

Cũng theo nghị định và thông tư này, những người muốn thay đổi hộ tịch từ giới tính nam sang nữ hay từ nữ sang nam phải đi khám và điều trị tại những bệnh viện đã được Bộ Y tế hoặc Sở Y tế cho phép mới được cấp giấy chứng nhận y tế sau khi đã được can thiệp y tế. Sau đó, những người này cầm giấy đến UBND cấp huyện để điều chỉnh lại giới tính của mình. UBND cấp huyện căn cứ vào giấy chứng nhận này để điều chỉnh lại hộ tịch cho họ.

Về trường hợp anh Hiệp ở Bình Phước, hiện nay Vụ Pháp chế vẫn chưa có hồ sơ cụ thể nhưng có thể thấy việc cơ quan chức năng Bình Phước cấp hộ tịch từ nam sang nữ cho anh Hiệp chắc chắn chưa có giấy chứng nhận y tế của bệnh viện có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Chính vì vậy đề nghị thu hồi lại giấy tờ của Sở Tư pháp Bình Phước là phù hợp với quy định của pháp luật.

Hiện nay Việt Nam có cơ sở y tế nào có chức năng được xác định lại giới tính theo quy định pháp luật?

Hiện nay vẫn chưa có cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nào đề nghị Sở Y tế hoặc Bộ Y tế cấp giấy chứng nhận đủ có đủ điều kiện để xác định lại giới tính.

Nghị định 88 về xác định lại giới tính đã ra đời được 5 năm mà đến nay vẫn chưa có bệnh viện nào đăng ký làm việc này. Tại sao vậy thưa ông, hay "lối vào" vẫn còn bít kín?

Không thể nói như vậy, bởi trong khoảng thời gian từ khi có nghị định đến nay vẫn chưa có cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nào chủ động đăng ký có đủ điều kiện để xác định lại giới tính.

Xác định lại giới tính là nhu cầu chính đáng của người có vấn đề về giới tính. Do chưa có cơ sở nào đáp ứng đủ các điều kiện của Nghị định 88 nên chúng tôi đã tính đến phương án chỉ định.

Vụ Pháp chế và Vụ Sức khỏe bà mẹ trẻ em đã thảo luận, thống nhất trình lên lãnh đạo Bộ Y tế chỉ đạo một số bệnh viện triển khai nâng cấp trang thiết bị, cơ sở vật chất, nâng cao năng lực đội ngũ nhân lực y tế can thiệp y học xác định lại giới tính và sau đó sẽ xem xét cho phép các cơ sở đó thực hiện.

Dự kiến ở phía bắc là Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức và Bệnh viện Nhi trung ương. Phía Nam là Bệnh viện Nhi đồng 2. Trong 3 đến 4 tháng, giám đốc các bệnh viện này phải chuẩn bị đầy đủ điều kiện như trên để sớm cung cấp dịch vụ này cho tất cả trường hợp có nhu cầu xác định lại giới tính.

Cụ thể với trường hợp của cô giáo Quỳnh Trâm, cơ quan chức năng dự định giải quyết như thế nào?

Chúng tôi đã thảo luận có 2 phương án với Trâm. Một là Trâm chủ động liên hệ với Vụ Sức khỏe bà mẹ trẻ em để được hướng dẫn cụ thể các bước xác định lại giới tính theo đúng pháp luật. Hai là Vụ Sức khỏe bà mẹ trẻ em sẽ cử chuyên viên liên hệ với Trâm để giải quyết.

Tôi nghĩ mọi chuyện sẽ dễ dàng trên tinh thần tự nguyện. Cô giáo Trâm nên chủ động đề nghị. Khi có đề nghị của cô giáo Trâm, Bộ Y tế sẽ phối hợp với Sở Y tế TP HCM chỉ định một bệnh viện ở địa phương làm việc này. Nếu bệnh viện còn thiếu nhân lực y tế, Bộ Y tế dự kiến sẽ phối hợp cùng Sở Y tế TP HCM thành lập một hội đồng chuyên môn với sự tham gia của các chuyên gia y tế có kinh nghiệm về xác định lại giới tính. Hội đồng chuyên môn này sẽ kiểm tra giới tính cho cô giáo Quỳnh Trâm.

Cô giáo Quỳnh Trâm được xem là người đầu tiên được pháp luật Việt Nam công nhận xác định lại giới tính và đã có hướng giải quyết. Vậy các trường hợp đã thực hiện phẫu thuật xác định lại giới tính khác ở trong nước hay nước ngoài từ trước tới nay sẽ phải làm gì để được công nhận?

Các trường hợp này đã được Nghị định 88 quy định cụ thể, nếu muốn đăng ký hộ tịch phải có giấy xác nhận đã xác định lại giới tính của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tại nước ngoài và được cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được Bộ Y tế hoặc Sở Y tế cho phép để khám như thế nào và cấp giấy chứng nhận gì.

Do vậy, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của Việt Nam sẽ xem xét giấy tờ của những người này để xem họ phẫu thuật ở cơ sở chui hay thật. Thứ hai là xem xét người đã thực hiện phẫu thuật có đúng là bị sai lệch về giới tính. Nếu thấy các điều kiện trên là phù hợp thì sẽ cấp giấy chứng nhận y tế đã thực hiện xác định giới tính ở nước ngoài và phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Trong Nghị định 88 cũng giải thích rõ về trường hợp được phẫu thuật xác định lại giới tính bao gồm 2 trường hợp:

Khuyết tật bẩm sinh về giới tính là những bất thường ở bộ phận sinh dục của một người ngay từ khi mới sinh ra, biểu hiện ở một trong các dạng như nữ lưỡng giới giả nam, nam lưỡng giới giả nữ hoặc lưỡng giới thật.

Giới tính chưa được định hình chính xác là những trường hợp chưa thể phân biệt được một người là nam hay nữ xét về cả bộ phận sinh dục và nhiễm sắc thể giới tính.

Cũng trong nghị định này có quy định "nghiêm cấm chuyển đổi giới tính của những người đã hoàn thiện về giới tính". Do đó, chỉ xem xét giải quyết các trường hợp "xác định lại giới tính", không cho người "chuyển đổi giới tính".

Khi giải quyết một vấn đề gì phải căn cứ trên cơ sở pháp luật và đạo đức xã hội với cái nhìn nhân văn, thân thiện để giải quyết. Bộ Y tế đã có cái nhìn nhân văn trên cơ sở quyền con người trong việc giải quyết các trường hợp không may bị khiếm khuyết về giới tính, qua đó cho phép họ có cơ hội được sống thật với giới tính của mình.

Theo Phan Dương
VnExpress