>> Kỳ 1: Cháy hết mình ngọn lửa Cao nguyên
Không thể muộn hơn
Năm 2009 nhạc sĩ Nguyễn Cường đã đặt vấn đề với lãnh đạo tỉnh, và nhận được sự nhất trí về việc cần tạo điều kiện cho Y Moan, một “ hiện tượng âm nhạc độc đáo, đặc biệt không chỉ của Đăk Lăk, của Tây Nguyên mà còn của cả nước” sau 35 năm đem giọng hát phục vụ khắp trong và ngoài nước, được thực hiện video clip cá nhân đầu tiên, dù muộn nhưng có còn hơn không, càng không thể để muộn hơn được nữa!
Ngày 10-6-2010 Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đăk Lăk Trần Sĩ Thanh ký công văn số 2883, đồng ý giao Sở VHTT-DL thực hiện đĩa ca nhạc về nghệ sĩ ưu tú Y Moan Ênuôl nhằm thể hiện chân dung, cuộc đời và sự cống hiến của nghệ sĩ trong quá trình hoạt động nghệ thuật. Kinh phí thực hiện 250 triệu đồng, trong đó 50% ngân sách cấp và 50% do Cty Cao su Đăk Lăk hỗ trợ.
Ngày 16-6, nghệ sĩ Y Moan gửi đơn đề nghị đến Ban Giám đốc Sở VHTT-DL, đề nghị Sở giao việc làm đĩa DVD Trở về buôn làng xưa cho Trung tâm Phát hành phim và chiếu bóng Đăk Lăk, đơn vị có kinh nghiệm làm phim ca nhạc, thực thi nhiệm vụ này.
Cảm động
Khó tìm thấy trụ sở cơ quan nhà nước nào bao chiếm diện tích rộng trên trục đường lớn nhất nội thành Buôn Ma Thuột mà lại cũ kỹ, xuống cấp tới mức hoang tàn như Trung tâm Phát hành phim và chiếu bóng Đăk Lăk.
Y Moan chọn địa chỉ này làm nơi gửi gắm số phận đĩa DVD duy nhất của mình, đơn giản vì ca sĩ cùng nhóm chuyên trách làm chương trình nơi đây đã nhiều lần hết mình phục vụ bằng tinh thần máu lửa, thấu hiểu trân trọng nhau qua những chuyến công tác dài ngày về vùng sâu vùng xa. Nguyện vọng của Y Moan được chấp nhận.
Danh sách êkíp làm Video clip cho NSƯT Y Moan được thông qua: Giám đốc Sở Y Wái giữ vai Chỉ đạo. Giám đốc Trung tâm Nguyễn Hữu Tuyên làm Chủ nhiệm. Đạo diễn: Quốc Bảo. Quay Phim: Thành Hiệp, Quang Hào, Y Jen. Các bộ phận lo Ánh sáng, Đạo cụ, Kỹ thuật, Thư ký trường quay… Tổng cộng khoảng 20 người.
Đạo diễn Quốc Bảo kể: Cả đoàn tập trung làm việc ráo riết gần chục ngày, trong đó chỉ 5 ngày huy động Y Moan ra hiện trường, ai cũng thầm hiểu mình phải chạy đua với từng giây phút quý báu còn lại của Y Moan. Trong quá trình làm việc, Bảo đề nghị một bác sĩ đi kèm, nhưng Y Moan dứt khoát: Một người thân theo chăm sóc là đủ. Cả đời Moan chỉ hát, hát và hát thôi. Moan có chết khi đang hát như chiến sĩ hy sinh trên chiến trường cũng tốt. Đó sẽ là hạnh phúc tuyệt vời đối với Moan.
Mỗi sáng tinh mơ cả 3 ô tô cùng xuất phát đến địa điểm định sẵn. Toàn bộ êkíp chuẩn bị chu đáo đâu vào đó mới đón Y Moan đến. Anh Thứ, người em cột chèo tận tụy rót nước, đưa thuốc, thấm mồ hôi, cẩn thận dìu đỡ anh khiến ai thấy cũng cảm động. Dung lượng của 1 đĩa DVD có hạn, nên Y Moan cùng êkíp thực hiện phải ngồi đắn đo chọn lấy chỉ 12 ca khúc trong số 16 bài cha con Y Moan đã thu, gồm 8 ca khúc của Nguyễn Cường, 4 ca khúc còn lại của Niê Sơn, Kpa Púi, Y Phôn Ksor và Linh Nga Niê Kdăm.
Toàn bộ hình ảnh, âm thanh của DVD tái hiện một Tây Nguyên xanh tươi, hiện đại, mạnh mẽ. Sẽ không ai thấy dấu vết trọng bệnh của Y Moan trong video clip, bởi dù ngày thường đau đớn thế nào đi nữa, khi đứng trước máy quay, ôm cây đàn ghi ta vào lòng hay đứng hát giữa bao la núi rừng thác suối, Y Moan lại trọn vẹn là ca sĩ của đại ngàn hùng vĩ.
Đoàn đưa Y Moan đi xa nhất cũng chỉ tới Hồ Lăk , cách Buôn Ma Thuột hơn 50 cây số. Rồi gập ghềnh đường tới buôn Kon Hđinh ở Cư Mgar. Thác Drây Nu ào ạt, xe vào tới chân thác nhưng chỉ đứng trên đỉnh quay xuống lòng thác chứ không thể dìu anh xuống dốc thác thăm thẳm được.
Có những ngoại cảnh anh khao khát được ghi hình vào DVD, như thảo nguyên M’Đrắk quê hương anh, như những buôn cổ tít sâu trong hẻm núi, mà chính anh cũng xót xa tự hiểu anh không còn đủ sức để tới nơi. Đành vay mượn, không theo kịch bản nữa. Buôn Kuốp, trời nắng chang chang xung quanh không một bóng mát nào nhưng xa xa có triền đồi và đàn bò gần giống như M’Đrắk. Y Moan đứng và đi giữa đồng đất chen bãi đá lô xô đồng bào chăn thả bò, thả hồn về M’Đrắk, đầy xúc cảm đến nỗi cả đoàn làm phim rơi lệ.
Một buổi chiều, Bí thư Trung ương Đảng Tòng Thị Phóng đến thăm đúng lúc đoàn làm phim đang quay cảnh anh đứng trước cầu thang nhà sàn hát một đoạn nói về niềm tin tha thiết của đồng bào Tây Nguyên đối với Đảng. Bà ôm vai anh và nước mắt lăn dài...
Chấm dứt những ngày quay ngoại cảnh mệt nhoài, cậu con trai cả Y Vôl vội vã đón bố ra Hà Nội, gặp một lương y nổi tiếng mát tay điều trị ung thư để cắt thuốc. Anh trở về Đăk Lăk, nói với êkíp và chỉ còn chờ một việc quan trọng: Được xem đĩa DVD duy nhất, đầu tiên của riêng mình. Moan không nói đây là đĩa cuối cùng, vì Moan là thế, không muốn dù chỉ bằng một lời nói thật, làm những người yêu quý mình thêm đau…
Lãnh đạo Sở VHTT-DL Đăk Lăk cho biết: Toàn bộ hồ sơ đề nghị phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân cho NSƯT Y Moan Ênuôl đã được phê duyệt, chỉ còn chờ Bộ trưởng Hoàng Tuấn Anh công tác nước ngoài về để trình ký. Sau khi nhận được Quyết định, UBND tỉnh Đăk Lăk sẽ sớm tổ chức lễ trao tặng và vinh danh cho Nghệ sĩ Nhân dân đầu tiên của tỉnh.