Ồn ào quấy rối của Tổng giám đốc Nguyễn Nhật Anh - nhà sách Nhã Nam - khiến dư luận “bùng nổ” những ngày qua. Dư luận tỏ ra bất bình với cách giải quyết rề rà từ phía Nhã Nam. Ông Nhật Anh lạm quyền, sử dụng fanpage của công ty, đăng tải lời xin lỗi mang tính cá nhân.
Làn sóng tẩy chay từ cộng đồng mạng dâng lên, nhiều tác giả lên tiếng hủy hợp tác với nhà sách. Sự việc ngày một nghiêm trọng, tất cả chỉ được xoa dịu phần nào khi ban giám đốc công ty đưa ra thông cáo báo chí, xin lỗi nạn nhân, những người liên quan và quyết định tạm thời ngừng vị trí công tác của ông Nhật Anh.
Thực tế vấn quấy rối trong "môi trường trí thức, sách vở" tồn tại từ lâu. Ngay cả những nước tiên tiến, sự vụ này không hề hiếm gặp. Các nạn nhân bị dày vò, tổn thương tâm lý, nhiều vụ việc bị vạch trần dẫn đến kiện tụng.
Nhiều vụ quấy rối tình dục trong phạm vi nhà sách - nạn nhân không im lặng
Tháng 5/2017, một nhân viên nộp đơn khiếu nại quấy rối tình dục lên Văn phòng Phòng chống Quấy rối và Phân biệt đối xử (OPHD), cáo buộc Giám đốc Điều hành Nhà sách UCSD - Alan Labotski - đã quấy rối tình dục cô và những nhân viên khác.
Alan Labotski.
Người khiếu nại Labotski đã có những hành vi đi quá giới hạn khiến cô không chịu được và nghỉ việc, đồng thời cung cấp ảnh chụp màn hình tin nhắn phục vụ cho cuộc điều tra, cùng với lời khai của 11 nhân chứng.
Họ cho biết Labotski muốn xây dựng mối quan hệ thân thiết với các nhân viên nhưng đã đi quá xa. Một nhân chứng nói với Labotski đã “thao túng” nhân viên, thường xuyên nhắn tin cho họ trong và sau giờ làm việc. Ông ta nói lời ngọt ngào, phàn nàn khi nữ nhân viên hẹn hò với nam nhân viên khác, dù trong quy định công ty không cấm chuyện này.
Giám đốc Điều hành Nhà sách Alan Labotski lấy cớ gắn kết tình cảm, gửi tặng quà cho cả nhân viên nam lẫn nữ… Nhân viên nữ giấu tên cho biết Labotski mời cô ăn tối và uống rượu dù cô chưa đủ tuổi vị thành niên. Thậm chí ông này gạ gẫm nhân viên nữ khác rằng họ nên “ngủ cùng nhau”. Có bằng chứng về việc Labotski đưa lời gạ gẫm ngay trên trang cá nhân của nhân viên.
Năm 2022, 48 nhân viên nộp đơn khiếu nại hành vi quấy rối tập thể lên quỹ bảo hiểm xã hội Securex đối với hiệu sách Filigranes ở Brussels (Bỉ). Các nhân viên cáo buộc người sáng lập công ty, Marc Filipson, về tội quấy rối tình dục, khiếu nại về việc làm thêm giờ không được trả lương, bị sỉ nhục, kiệt sức.
Năm nhân viên đã từ chức do kiệt sức trong sáu tháng, họ bị ảnh hưởng đến tinh thần, thể chất bởi những cơn giận dữ bộc phát, đe dọa, quấy rối tình dục và những lời miệt thị ngoại hình từ ông Filipson.
Lời khai từ nạn nhân nói Filipson đã dồn một người vào chân tường và hét vào mặt họ trong 20 phút khiến họ òa khóc. Một người khác nói ông ta “thường đến quầy thu ngân và đặt tay lên ngực nhân viên thu ngân”. Cựu nhân viên nam khai Filipson đã quấy rối và cố gạ gẫm anh quan hệ tình dục.
Nhân viên hiệu sách Filigranes nộp đơn khiếu nại về hành vi quấy rối.
Thay vì điều tra kỹ càng, hội đồng công ty đã đứng ra ủng hộ Filipson, tuyên bố rằng “tính cách khác thường” của ông ta là điều đã đưa công ty đến thành công. “Ông ấy rõ ràng là một ông chủ khó tính nhưng những nhận xét của ông ấy thường rất chính đáng” - công ty sách tuyên bố để đáp lại các cáo buộc. Bản thân Filipson phủ nhận mọi cáo buộc quấy rối.
Năm 2018, Demos Parneros - Giám đốc điều hành Cửa hàng Barnes & Noble Inc. ở Manhattan (New York, Mỹ) - bị tố cáo quấy rối tình dục trợ lý điều hành. Người tố cáo nói ông Parneros có hành vi và lời nói thiếu chuẩn mực, đụng chạm thân thể cô.
Cửa hàng Barnes & Noble Inc. ở Manhattan. Ảnh: Bloomberg.
Một sự vụ khác liên quan đến cựu điều phối viên trực tuyến của Owl Bookshop, Vincent Patino. Ông này bị tố quấy rối tình dục nhân viên nữ. Bảy đơn khiếu nại đòi bồi thường thiệt hại, cáo buộc Patino có hành vi động chạm không có sự đồng thuận và đưa ra những lời lẽ thô thiển với nhân viên nữ và khách hàng là nữ khi họ làm việc, mua sắm tại Hiệu sách và quán cà phê Owl, thuộc khuôn viên trường Citrus College
Bê bối quấy rối tình dục ngập trong kiện tụng
Đa phần các vụ việc khi bị phanh phui, kẻ có hành vi quấy rối tình dục đều bị buộc thôi việc. Nhiều vụ đi đến kiện tụng.
Theo đơn khiếu nại ngày 27/10/2015 của bảy nhân viên Owl Bookshop, hành vi chụp trộm của Patino bị họ bắt gặp. Ông này đã sử dụng điện thoại di động để chụp ảnh và quay video váy của các nữ sinh bước vào hiệu sách.
Không chịu được hành vi Patino, bảy nhân viên khiếu nại lên ban giám đốc nhưng Giám đốc Nhân sự Robert Sammis và giám đốc hiệu sách Eric Magallon nói họ không hề hay biết về sự vụ.
Sau này, Patino bị sa thải và bị kết án tại hình sự vì những cáo buộc quấy rối tình dục. Tòa án cho biết bản quản trị là Sammis và Magallon đã không hành động kịp thời, đồng thời không chấn chỉnh, giáo dục lại cấp dưới. Magallon thậm chí cho rằng các nhân viên nữ “thổi phồng câu chuyện quá mức”.
Patino bị buộc tội 19 tội xâm phạm quyền riêng tư và có hành vi gây mất trật tự liên quan đến việc quay lén. Ông ta bị kết tội vào ngày 22/2/2016, với sáu trong số 19 tội danh, 200 ngày tù và 5 năm quản chế với nội dung là tội phạm tình dục.
Sau nhiều năm, ngày 20/9/2021, các nguyên đơn đồng ý bác bỏ mọi khiếu nại và cáo buộc để đổi lấy khoản bồi thường. Bảy cựu nhân viên Owl Bookshop đã đồng ý giải quyết vụ kiện quấy rối tình dục kéo dài với hiệu sách thuộc trường Citrus College với số tiền 510.000 USD, chia đều cho bảy người.
“Bảy nhân viên là sinh viên đã phải chịu đựng nỗi đau lớn về tinh thần và thể xác, họ thống khổ, sợ hãi, lo lắng, sốc, phẫn nộ và cảm thấy nhục nhã” - tài liệu tòa án thông tin.
Chuỗi cửa hàng sách lớn nhất nước Mỹ - Barnes & Noble - tuyên bố sa thải CEO vì hành vi sai trái tình dục năm 2018, ngay khi vụ quấy rối của Giám đốc điều hành Demos Parneros bại lộ, với lý do “vi phạm chính sách của công ty”.
Demos Parneros, cựu giám đốc điều hành của Barnes & Noble. Ảnh: Bloomberg.
Ngay sau đó, Parneros kiện Barnes & Noble và gọi cáo buộc quấy rối tình dục là “hoàn toàn sai sự thật”. Trong vụ kiện của mình, ông mô tả vụ việc “chỉ đơn giản là cuộc trò chuyện vô thưởng vô phạt, kéo dài chưa đầy năm phút về kỳ nghỉ ở Quebec”. Ông khẳng định mọi vấn đề với trợ lý đã được giải quyết êm xuôi. Bị đuổi việc sau 14 tháng, ông đòi hơn 4 triệu USD tiền bồi thường, cho rằng việc "sa thải vô cớ" làm ảnh hưởng đến danh tiếng của mình.
Đáp trả cựu CEO, Barnes & Noble kiện ngược lại, hủy bỏ các khoản thưởng vốn cổ phần nổi bật của ông này, đồng thời chỉ ra ông "bị sa thải vì lý do vi phạm chính sách quấy rối tình dục", bên cạnh đó là cáo buộc "có quan hệ với trợ lý điều hành và âm mưu ngược đãi Allen Lindstrom - giám đốc tài chính của công ty”.
Chuỗi cửa hàng sách lớn nhất nước Mỹ khi đó phải vật lộn với doanh số sụt giảm trong nhiều năm khi cạnh tranh với Amazon.com. Giá cổ phiếu của Barnes & Noble giảm gần 2/3 kể từ vụ scandal nổ ra. Nhiều người cho rằng việc loại bỏ ghế của Parneros là cách tốt nhất để xoa dịu dư luận.
Bên cạnh đó có những vụ việc không rõ kết quả. Như vụ giám đốc Điều hành Nhà sách Alan Labotski thông báo từ chức nhưng không có bên nào xác nhận, công ty ông này làm việc không đưa ra bình luận về vụ việc.