Có tới 25 trạm trộn bê tông vi phạm đê điều.
Theo kết luận, có 1.015 vụ vi phạm đê điều còn tồn đọng, trong đó có 280 vụ vi phạm bị nghiêm cấm theo Điều 7 Luật Đê điều. Các hành vi bao gồm lấn chiếm mái đê, hành lang đê, xây dựng trái phép nhà xưởng, công trình, tập kết vật liệu trên bãi sông, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến không gian thoát lũ và an toàn đê điều.
Cụ thể, trong giai đoạn 2018-2023, Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (trước đây là Tổng cục Phòng chống thiên tai) đã tham mưu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) ban hành 460 văn bản liên quan đến việc sử dụng bãi sông.
Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ phát hiện 4 dự án xây dựng công trình tại bãi sông được thực hiện mà không có ý kiến thẩm định về thoát lũ và an toàn đê điều của Bộ NN&PTNT trình Thủ tướng Chính phủ, vi phạm Luật Đê điều. Các dự án gồm: Khu văn hóa đa năng Vĩnh Thịnh và Trung tâm hội nghị FLC Vĩnh Phúc (tại bãi sông Hồng, tỉnh Vĩnh Phúc); Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật Khu dịch vụ xã Phụng Công (huyện Văn Giang, Hưng Yên); Dự án Vườn sinh thái Cẩm Đình - Hiệp Thuận (huyện Phúc Thọ, Hà Nội); Dự án Khu vui chơi giải trí và du lịch ven sông Lam (phường Bến Thủy, TP Vinh, Nghệ An).
Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra 3 dự án xây dựng trái phép, vi phạm Luật Đê điều: Công trình tại bãi sông đê hữu Ninh do Công ty CP đóng tàu thủy Đức Việt thực hiện (xã Việt Hùng, huyện Trực Ninh, Nam Định); Công trình tại bãi sông đê hữu Văn Úc do Công ty CP đóng tàu Thái Bình Dương thực hiện (huyện Tiên Lãng, Hải Phòng); Công trình tại bãi sông đê tả Văn Úc do Công ty CP Thương mại và Xây dựng Minh Sơn thực hiện (huyện An Lão, Hải Phòng).
Thanh tra Chính phủ cho rằng, UBND các địa phương (Hà Nội, Thái Bình, Bắc Ninh, Nghệ An, Đồng Tháp) khi phát hiện vi phạm về đê điều đã xử lý không nghiêm, không dứt điểm; không thực hiện nghiêm các chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, ảnh hưởng đến an toàn đê điều và thu hẹp không gian thoát lũ.
Nhiều công trình vi phạm đê điều ở Hà Nội
Một số công trình được xây dựng ngoài đê.
Tại kết luận thanh tra cho thấy, một số vụ việc vi phạm tại Hà Nội, Thái Bình đã được Thanh tra Chính phủ nêu ra với hàng loạt vi phạm, sai với Quy hoạch 257 (dự án, công trình, hiện có trong phạm vi bảo vệ đê điều và bãi sông không được phép xây dựng). Trong đó, tại tỉnh Thái Bình có 2 vụ việc: Thứ nhất, Dự án xây dựng nhà máy sản xuất gạch không nung của Công ty CP đầu tư và phát triển hạ tầng Thành An, diện tích sử dụng đất trên 18.800m2, xây dựng nhà máy trái phép tại khu vực bãi sông. Thứ hai, vụ vi phạm đối với Hộ kinh doanh của ông Phạm Văn Phong, diện tích sử dụng đất gần 10.400m2, kinh doanh vật liệu trái phép tại khu vực bãi sông, vi phạm Điều 7 Luật Đê điều năm 2006.
Cơ quan chức năng Thái Bình đã kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính đê điều lần lượt 9 lần và 13 lần (chưa bao gồm việc xử phạt vi phạm hành chính của công an các cấp) nhưng chưa xem xét, xử lý theo quy định của Luật Đất đai năm 2013.
Năm 2021, theo Kết luận thanh tra số 5982 của Thanh tra TP Hà Nội, Công ty CP chế tạo máy Hồng Hà đã thuê 31.333m² đất, trong đó 26.800m² để xây dựng nhà máy và 4.500m² thuộc hành lang giao thông. Tuy nhiên, công ty đã xây dựng trái phép 15 nhà xưởng với tổng diện tích khoảng 16.000m² cùng một khu nhà điều hành rộng 350m² tại km85+700 đê hữu Hồng, nằm trong hành lang thoát lũ, vi phạm Điều 7 Luật Đê điều.
Kể từ tháng 8/2008, Công ty CP chế tạo máy Hồng Hà không nộp tiền sử dụng đất, không thực hiện nghĩa vụ của người sử dụng đất và xây dựng nhà máy mà chưa có giấy phép xây dựng, vi phạm Luật Xây dựng. Dù bị xử phạt hành chính về đê điều 11 lần, các vi phạm này vẫn chưa được xử lý triệt để theo quy định của Luật Đất đai năm 2003 và 2013.
Ngoài ra, Công ty Sao Nam Sông Hồng và Công ty CP Cây cảnh Bảo Sinh cũng vi phạm các quy định bị nghiêm cấm trong Luật Đê điều. Hai công ty này đã bị cơ quan chức năng xử lý lần lượt 12 lần và 9 lần, nhưng các vi phạm vẫn tồn tại đến nay.
Thanh tra Chính phủ kết luận: "UBND TP Hà Nội và tỉnh Thái Bình đã phát hiện vi phạm nhưng không xử lý nghiêm và dứt điểm, vi phạm Luật Đê điều. Việc không thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về xử lý vi phạm pháp luật đê điều đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến không gian thoát lũ".
Đáng chú ý, từ năm 2018 đến năm 2023, UBND TP Hà Nội đã cấp phép cho 11 công ty triển khai 25 trạm trộn bê tông tại bãi sông Hồng không đúng quy định của Luật Đê điều năm 2006. Theo quy định, các dự án này phải được Bộ NN&PTNT thẩm định về thoát lũ và an toàn đê điều, sau đó trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Danh sách các công ty vi phạm được công bố bao gồm:Công ty CP Cảng Khuyến Lương; Công ty CP Đầu tư xây dựng Phú Nguyễn; Công ty TNHH Vận tải Sông Hồng; Công ty CP Đầu tư và Thương mại Đức Mạnh; Công ty CP Cảng Hồng Hà; Công ty CP Thương mại Nam Thăng Long; Công ty CP Thương mại và Xây dựng Bách Khoa; Công ty CP Đầu tư xây lắp và Khai thác Cảng; Công ty TNHH Kinh doanh vật tư và Vận chuyển Hà Trang; Công ty TNHH Nam Sơn; Công ty CP Sản xuất và Thương mại THM-CONCRETE.
Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu UBND TP Hà Nội và tỉnh Thái Bình rà soát lại các dự án trên, xử lý nghiêm minh và đảm bảo đúng thẩm quyền, đồng thời chú trọng đến vấn đề an toàn đê điều.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ NN&PTNT tiến hành kiểm tra, rà soát và xử lý các vi phạm liên quan đến các dự án được nêu trong Báo cáo số 1239/2024 cũng như các báo cáo giải trình chi tiết khác, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của Luật Đê điều, Luật Đất đai và các quy định pháp luật liên quan.
Trường hợp phát hiện vi phạm pháp luật có dấu hiệu hình sự, cần chuyển hồ sơ đến cơ quan điều tra để xem xét và xử lý theo quy định pháp luật.