Lãi suất cho vay dân sự và chơi họ đã được quy định cụ thể. Nhưng trên thực tế, mức lãi cho vay trên thị trường tín dụng đen cao gấp nhiều trong quy định và cách thức hoạt động cũng ngày càng chuyên nghiệp.
Lần theo số điện được dán trên những gốc cây trên các tuyến đường Hà Nội, phóng viên liên lạc với một đầu mối 'tín dụng đen'. Sau khi yêu cầu khách trả lời một loạt những câu hỏi như tên gì, ở đâu, có những giấy tờ gì, muốn vay bao nhiêu… người bên kia đầu dây nhanh chóng thông báo lãi suất.
Gần 300%/năm
Cụ thể, mức lãi suất đối với người có chứng minh nhân dân, hộ khẩu Hà Nội thì lãi xuất là 3.000 đồng/triệu/ngày (tương đương 108%/năm). Một đầu mối tín dụng đen khác thì thông báo mức lãi mà người cho vay đưa ra lại là 3.500 đồng/triệu/ngày, cũng lên đến hơn 100%/năm.
Theo tìm hiểu, mức lãi suất này tại mỗi đơn vị cho vay lại được niêm yết khác nhau. Một khách hàng tên Hùng cho hay trước đây, khi còn là sinh viên, anh cũng có lúc cần phải đi vay tiền của tín dụng đen.
“Yêu cầu của những điểm cho vay này là khách chỉ cần chứng minh thư và giấy tờ xe chính chủ. Nếu người vay dùng thẻ sinh viên thì phải có tên trong bảng điểm in trên website của trường đang theo học”, anh Hùng nói.
Khi đó, lãi suất niêm yết sẽ dao động 1.000-2.000 đồng nhưng cũng không thiếu chỗ lên tới 10.000 đồng/triệu/ngày, còn tuỳ thuộc vào độ thân quen với chủ cho vay.
Ngoài cho vay tính lãi theo ngày thì nhiều đầu mối cung cấp dịch vụ tài chính, cho vay trên đường phố Hà Nội là cho vay đóng họ. Một đầu mối "cho vay tín chấp" đã từ chối thẳng thừng khi khách có nhu cầu vay, mà hướng khách đến dịch vụ "cho vay đóng họ".
Một chủ cho vay khác thông báo mức lãi "10 ăn 8" trong 50 ngày nếu khách muốn vay. Điều này đồng nghĩa nếu người đi vay vay 10 triệu đồng nhưng chỉ được cầm về 8 triệu trong vòng 50 ngày. Mỗi ngày, người vay sẽ phải đóng 200.000 đồng. Tuỳ từng đầu mối mà người đi vay sẽ được thu họ tại nhà hoặc phải tự cầm tiền qua điểm để đóng.
Với mức lãi suất vay tiền mặt từ 1.500 đến 10.000 đồng/triệu/ngày, người vay tín dụng đen phải chịu mức lãi suất lên tới 50%, gần 300%/năm, gấp nhiều lần mức lãi suất theo quy định là 20%/năm. Trong khi đó, với hình thức cho vay đóng họ, những đầu mối tín dụng đen cũng đang cho vay với mức lãi suất lên tới 150-180%/năm.
... vẫn không dễ vay
Nhiều người vẫn nghĩ rằng tín dụng đen cho vay rất dễ dàng nhưng trên thực tế, chỉ những khách hàng từng vay hình thức này mới có thể giao dịch suôn sẻ. Những người mới vay lần đầu phải tuân thủ những bước kiểm duyệt rất nghiêm ngặt.
Nếu vay tiêu dùng qua ngân hàng thương mại, khách hàng phải có tài sản đảm bảo và những giấy tờ cần thiết, kể cả với những khoản vay tín dụng không có tài sản đảm bảo, người vay cũng phải chứng minh thu nhập hàng tháng hoặc cung cấp hợp đồng lao động.
Đối với vay qua công ty tài chính, tuy không cần tài sản đảm bảo hay chứng minh thu nhập nhưng khách hàng cũng phải có chứng minh thư nhân dân, sổ hộ khẩu… và những khoản vay thường bị giới hạn.
Còn với vay tín dụng đen, nếu không đủ điều kiện về hộ khẩu thường trú tại Hà Nội, câu trả lời từ các đầu mối cho vay thường là "không làm (dịch vụ- PV) nữa", "không phải người Hà Nội thì không làm được".
Qua bước hộ khẩu thường trú, khách sẽ được yêu cầu nhắn tin họ tên, năm sinh, địa chỉ chỗ ở. Sau đó, phía cho vay phải xác minh các thông tin trên rồi mới gọi cho khách.
Hầu hết các đầu mối tín dụng đen đều yêu cầu người vay phải có hộ khẩu thường trú tại Hà Nội, và phải cung cấp thông tin để bên kia cho người đi xác minh sau đó sẽ chủ động liên lạc lại để cho vay.
Cũng theo chia sẻ của một người bạn trước đây đã từng vay tiền thông qua hình thức đóng họ: “Chỗ nào cũng vậy thôi, ban đầu người ta phải xác minh xem ông bạn là ai, có đúng là người ở đây không thì mới dám đưa tiền cho. Nhưng chỉ cần vay được một lần nếu đóng họ đầy đủ, không chậm trễ lần sau chỉ cần gọi là có tiền ngay”.
Điều 163 Bộ luật Hình sự năm 1999, được sửa đổi bổ sung năm 2009, Tội cho vay nặng lãi được quy định:
"1. Người nào cho vay với mức lãi suất cao hơn mức lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định từ 10 lần trở lên có tính chất chuyên bóc lột, thì bị phạt tiền từ một lần đến 10 lần số tiền lãi hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 1 năm.
2. Phạm tội thu lợi bất chính lớn thì bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ một đến 5 lần số lợi bất chính, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm".